Εθνικά θέματα και Αριστερά

Το δεύτερο άρθρο για τον ιστορικό αναθεωρητισμό

Από τον ΓΙΑΝΝΗ ΤΡΙΑΝΤΗ

Η επίσημη «εθνική αφήγηση» πάσχει σε πολλά σημεία. Βολικές ερμηνείες, κραυγαλέες αποσιωπήσεις, τεχνητές προσχώσεις με μύθους και στοιχεία ανέρειστα ιστορικώς, διαμόρφωσαν και παρέδωσαν την Ιστορία κολοβή και εξωραϊσμένη. Δεν συνιστά ελληνική πρωτοτυπία το γεγονός αυτό. Συμβαίνει παντού. Εύλογη επομένως η απόπειρα για μερική αναθεώρηση, δίχως φόβο και σκοπιμότητες, αλλά σοβαρά, υπεύθυνα και νηφάλια.

Η αναγκαία και αναπόφευκτη αυτή διαδικασία -διαρκώς ανανεούμενη και πιθανώς ανατρεπτική στα σημεία- δεν ευτύχησε στον τόπο μας. Η κατά μόνας προσπάθεια σημαντικών ιστορικών είτε δεν κατέστη προσπελάσιμη στο ευρύ κοινό είτε προσέκρουσε σε ένα επιστημονικώς όμορο μεν αλλά αντιθέτου ροής ιστορικό ρεύμα. Ετσι, η γόνιμη αναθεώρηση σημείων και στοιχείων κατέληξε στυγερός αναθεωρητισμός από τους «εθνομηδενιστές», που συγκροτούν το συγκεκριμένο ρεύμα και άρχουν στα Πανεπιστήμια, στα μήντια και -φευ- στην ανανεωτική Αριστερά.

Ετσι, επιχειρείται να αντικατασταθεί στη συνείδηση της κοινωνίας το συμπαγές πλαίσιο που είχε επισήμως δημιουργηθεί, από μία ούτως ειπείν «υγειονομική ζώνη», η οποία ξορκίζει και εξορίζει την έννοια του έθνους, δυσανασχετεί στο άκουσμα της λέξης πατρίδα, ξιφουλκεί κατά της «Συνέχειας του Ελληνισμού» και χαρακτηρίζει εθνικιστική νεύρωση οποιαδήποτε αναφορά στην παράδοση και στα «εθνικά δίκαια» («Μακεδονικό», Αιγαίο, Κυπριακό κ.ά.). Οπως σημειώσαμε στο χθεσινό κείμενο, το ρεύμα αυτό εντοπίζεται κυρίως στις κλιτύς του ΣΥΡΙΖΑ, στις αμμουδιές της ΔΗΜΑΡ και στις υπώρειες του νεοφιλελευθερισμού, και αποτελεί σύνθεμα «αποξηραμένου διεθνισμού του παρελθόντος και ανίατου, δογματικού "εκσυγχρονισμού"». Εκείνο που εκπλήσσει στην περίπτωση του «εθνομηδενιστικού ρεύματος» δεν είναι το οριακόν ορισμένων θέσεων, αλλά η συχνά κυκλώπεια θέαση και το «πειρατικόν» των παρεμβάσεων. Δηλαδή, παρά τις περί του αντιθέτου ρητορείες, κυριαρχούν η απολυτότης των πεφωτισμένων, η πρόκληση, τα δύο μέτρα και τα δύο σταθμά, η αντιγραφή προτύπων, ο υπεροπτικός διδακτισμός και η αντιμετώπιση της κοινωνίας ως αφασικού συνόλου που άγεται και φέρεται. Ενδεικτικώς, ορισμένα παραδείγματα:
- Γνωστός πανεπιστημιακός, ο Αντώνης Λιάκος, κελεύει να μη μιλάμε για Μικρασιατική Καταστροφή, διότι αυτό συνιστά επιθετική διάθεση έναντι της Τουρκίας. Θίγεται η ιστορική της αφήγηση! Διόλου τυχαίο το ότι η κυρία Ρεπούση και ο «συνωστισμός» -βαρύτατη ύβρις και όχι αστοχία στη διατύπωση- ανήκει στο ίδιο ρεύμα.
- Πλείστοι όσοι, παρ' ότι δέχονται την ιστορική αξία των μύθων και των θρύλων, πυροβολούν συστηματικά το Κρυφό Σχολειό, τον Χορό του Ζαλόγγου κ.ά., ενώ ταυτόχρονα αναφέρονται απαξιωτικά στην Αλωση της Τριπολιτσάς μιλώντας για σφαγή.
- Αρκετοί θεωρούν άστοχο από ιστορική άποψη τον όρο «Τουρκοκρατία», ενώ μιλούν για ιστορική παραποίηση από τα βιβλία που αναφέρονται σε «ελληνικούς πληθυσμούς» ή σε «υπόδουλους» αντί να γράφουν για «υπηκόους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» ή «υποτελείς στην Πύλη» (Χάρης Αθανασιάδης, ιστορικός της εκπαίδευσης).
- Μονίμως στο στόχαστρο της ομάδος αυτής δεν βρίσκονται μονάχα ο Παπαρρηγόπουλος και ο Ζαμπέλιος, αλλά και μαρξιστογενείς ιστορικοί, οι οποίοι δεν συμμερίζονται απολύτως τις εθνομηδενιστικές αντιλήψεις. Κλασικό παράδειγμα ο επιφανής Νίκος Σβορώνος και το ανεκτίμητο έργο του για «Το Ελληνικό έθνος» (εκδόσεις Πόλις). Η θεμιτή κριτική υπερέβη τα εσκαμμένα όταν πεφωτισμένος τις είδε τον Σβορώνο να μην έχει πλήρη διαύγεια, λόγω γήρατος, όταν συνέγραψε το εν λόγω έργο.
- Στο μείζον θέμα της Συνέχειας του Ελληνισμού, αρκετοί απαξιώνουν ή υποβαθμίζουν το στοιχείο της γλώσσας, διότι -γι' αυτούς- συνιστά πράγματι αγκάθι. Προφανώς, ήταν εθνικιστής και εκείνος ο μέγας Αλεξανδρινός, που αναφερόταν στην «ελληνική λαλιά», την οποία «ώς την Βακτριανή την πήγαμε -ώς τους Ινδούς».
- Υπάρχουν και χειρότερα δείγματα, βέβαια. Οπως το βιβλίο του Ακη Γαβριηλίδη «Η αθεράπευτη νεκροφιλία του ριζοσπαστικού πατριωτισμού» (εκδόσεις Futura), που χρεώνει τα μύρια όσα σε επιφανείς της Αριστεράς (Ρίτσος, Σβορώνος, Θεοδωράκης και Ελύτης) εγκαλώντας τους για εθνικισμό, ρατσισμό κ.τ.λ. Δεν θα είχε ιδιαίτερη σημασία ένα τέτοιο βιβλίο, αν ακριβώς η ίδια κριτική δεν εντοπιζόταν να κυκλοφορεί αισχυντηλή και χαμηλόφωνη μέχρι τώρα και ανάμεσα στους εκπροσώπους του ρεύματος.
Δυνάστης ο χώρος δεν επιτρέπει περαιτέρω αναφορές για Θράκη, Μακεδονικό, Αιγαίο, Κύπρο κ.ά. Θα κλείσουμε μ ' ένα γεγονός: Κάποτε, ο διευθυντής μιας μεγάλης εφημερίδος παρατήρησε καλόπιστα σε συντάκτη ότι η Εδεσσα αποκαλείται Βοδενά, δηλαδή με τη σλαβική ονομασία της. Αρα, έχουν κάποιο δίκιο οι καθ' ημάς Σλαβομακεδόνες (ήταν στην άψη του τότε το «Μακεδονικό»). Μόνο που ξέχασε ότι η ονομασία Βοδενά δόθηκε τον 10ο αιώνα. Πριν, από τους ιστορικούς χρόνους, η πόλη ονομαζόταν Εδεσσα. Α! Και τα δήθεν «Μακεδονίτικα» που μιλούν οι γείτονες στη FYROM, είναι βουλγάρικα...

Ελευθεροτυπία, 30 Απριλίου 2014