Το ελληνογαλλικό σύμφωνο: Η Ελλάδα δεν αγοράζει μόνο φρεγάτες. Αγοράζει ταυτόχρονα και σύμφωνο αμυντικής συνδρομής με τη Γαλλία

 

Του ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ*

Όπως και να το κρίνει κανείς το ελληνογαλλικό σύμφωνο αμυντικής συνεργασίας αποτελεί μια σημαντική καμπή στην ελληνική εξωτερική κα αμυντική πολιτική. Φαίνεται ότι ο Μητσοτάκης αναγκάστηκε να προχωρήσει στην αγορά των  φρεγατών  Belharra. μετά από την πίεση της ηγεσίας του ελληνικού ναυτικού. Ο ίδιος έκλινε προς την αγορά αμερικανικών φρεγατών  που οι ειδικοί θεωρούσαν επιχειρησιακά ακατάλληλες για το ελληνικό ναυτικό και επιπλέον οι Αμερικανοί αρνούνταν την οποιανδήποτε εγγύηση των ελληνικών συνόρων σε αντίθεση με τη γαλλική ρήτρα συνδρομής στην Ελλάδα σε περίπτωση που θα δεχόταν επίθεση η ελληνική επικράτεια. Ως αντάλλαγμα για τη μη αγορά των αμερικανικών φρεγατών, ο Μητσοτάκης φέρεται να προσφέρει στους Αμερικανούς την επ΄αόριστον συμφωνία παραμονής των αμερικανικών βάσεων αντί της πενταετούς που ίσχυε ως σήμερα. Κάποιοι έφτασαν να ισχυρίζονται ότι υπάρχει υπόγεια συμφωνία μεταξύ Ελλάδας-ΗΠΑ που επέτρεψε την αγορά των  Belharra με αντάλλαγμα τη συμφωνία  για την επ΄αόριστον παραμονή των αμερικανικών βάσεων. Ο χρόνος θα δείξει αν αυτές οι φήμες αυτές θα επαληθευτούν ή θα διαψευσθούν. Είναι γνωστόν ότι η συμφωνία αγοράς των γαλλικών φρεγατών τορπιλίστηκε μια πρώτη φορά, ενδεχομένως με αμερικανική παρέμβαση. Κυκλοφορεί επίσης η άποψη ότι οι Αμερικανοί δεν αντέδρασαν αυτή τη φορά για να εξευμενίσουν τους Γάλλους μετά την ακύρωση από την Αυστραλία της συμφωνίας αγοράς γαλλικών υποβρυχίων  υπέρ των αμερικανικών. Ακόμη πιο κυνικά, κάποιοι είπαν πως όταν χάλασε η συμφωνία Γαλλίας-Αυστραλίας για τα υποβρύχια, οι Αμερικανοί έστειλαν τον πελάτη στη Γαλλία. Ο πόλεμος ανάμεσα στα διάφορα στρατιωτικο-βιομηχανικά  συμπλέγματα     είναι αμείλικτος.

Όπως και να έχουν τα πράγματα είναι η πρώτη φορά που η προμήθεια οπλικού συστήματος διασυνδέθηκε ευθέως με  ρήτρα αμυντικής συμπαράταξης. Επί της ουσίας η Ελλάδα  δεν αγοράζει μόνο φρεγάτες. Αγοράζει ταυτόχρονα και σύμφωνο αμυντικής συνδρομής με τη Γαλλία.

Το ερώτημα που τίθεται είναι πόσο αξιόπιστο είναι το σύμφωνο αυτό. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το σύμφωνο είναι ισχυρό και σίγουρα πιο αξιόπιστο από τις όποιες ΝΑΤΟϊκές, αμερικανικές ή ευρωπαϊκές εγγυήσεις που επί της ουσίας είναι ανύπαρκτες. Κάθε σύμφωνο όμως δοκιμάζεται στη πράξη. Όπως είναι διατυπωμένο παρουσιάζει κάποιες αδυναμίες.

Στο επίσημο κείμενο αναφέρεται: «τα Μέρη παρέχουν το ένα στο άλλο βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στην διάθεσή τους, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Έτσι η αναφορά στην «επικράτεια»δεν καλύπτει όλα τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα. Ένα επεισόδιο για παράδειγμα με την Τουρκία πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, στην καθορισμένη ελληνική ΑΟΖ δεν καλύπτεται από το σύμφωνο και η Γαλλία δεν θα έχει υποχρέωση να συνδράμει την Ελλάδα. Όμως η αποτρεπτική δύναμη του συμφώνου παραμένει. Θα τολμήσει η Τουρκία να προχωρήσει σε ένα επεισόδιο που εύκολα θα μεταφερόταν και στο χώρο της ελληνικής επικράτειας με γαλλική εμπλοκή;

Άλλο ένα αδύνατο σημείο του συμφώνου είναι η αναφορά, «εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δύο» κράτη. Αυτό σημαίνει φυσικά διαβουλεύσεις και χάσιμο πολύτιμου χρόνου σε μια κρίσιμη στιγμή. Με άλλα λόγια η γαλλική εμπλοκή δεν είναι αυτόματη.

Παρά τις αδυναμίες αυτές όμως το σύμφωνο αποτελεί ένα σημαντικό βήμα ενίσχυσης της ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος, δεδομένων και των κοινών συμφερόντων των δύο χωρών στην Ανατολική Μεσόγειο. Και πολλά θα κριθούν από την αποφασιστικότητα της ελληνικής κυβέρνησης να χαράξει με σαφήνεια και χωρίς υπεκφυγές τις ελληνικές κόκκινες γραμμές που θα πρέπει να γνωρίζει η Τουρκία.

Ο Μακρόν προσπάθησε βέβαια να εντάξει το σύμφωνο στο γενικότερο πλαίσιο της  ενιαίας ευρωπαϊκής αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής και αυτό είναι υπέρ και των ελληνικών συμφερόντων, αν και δεν υπάρχουν πολλές αμφιβολίες πως αυτό δεν θα αλλάξει τη φιλοτουρκική γερμανική πολιτική ούτε και το γερμανικό σκεπτικισμό για μια πολιτική που ενδεχομένως θα ξέφευγε από τον έλεγχο του Βερολίνου.

Ασφαλώς πολλοί θα θέσουν και το γνωστό ερώτημα, κανόνια ή βούτυρο. Δεν νομίζω να υπάρχει λογικός άνθρωπος, εκτός από τους εμπόρους των όπλων, που να επιθυμεί μια ανταγωνιστική κούρσα εξοπλισμών. Τα χρήματα είναι πολλά και θα μπορούσαν να επενδυθούν στην παιδεία, την υγεία και τις πολλαπλές κοινωνικές ανάγκες. Όμως η Ιστορία και η Γεωγραφία και το γεγονός ότι δεν ζούμε σε ένα  κόσμο αγγελικό, επιβάλλουν στην Ελλάδα να ενισχύει την αποτρεπτική της ισχύ. Είναι θέμα επιβίωσης. Και η επιβίωση ενός λαού είναι η ύψιστη προτεραιότητα του.

Όσον αφορά την Κύπρο, είναι καιρός να ξυπνήσουν κάποιοι στη Λευκωσία. Είναι καιρός η Κύπρος να επιδιώξει μιας μορφής  αντίστοιχη συμφωνία, να συμβάλει οικονομικά στο ελληνικό εξοπλιστικό πρόγραμμα και να καλύπτεται αμυντικά από ένα ίσως τριμερές  σύμφωνο-Ελλάδα, Κύπρος, Γαλλία-αποτρεπτικό για τον νέο-οθωμανικό τουρκικό επεκτατισμό. Το επιβάλλουν  οι γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές  πραγματικότητες. Και δεν είναι αδύνατο.

Συμπερασματικά το ελληνογαλλικό σύμφωνο είναι θετικό για την Ελλάδα παρά το κόστος του,τις όποιες αδυναμίες ή ασάφειες του ενώ και οι διεθνείς συγκυρίες είναι ευνοϊκές και για την Ελλάδα και την Κύπρο. Ας ελπίσουμε ότι για μια φορά θα υπάρξει η πολιτική βούληση, η τόλμη, το θάρρος, ο σωστός σχεδιασμός και η αναγκαία σύμπνοια για τη σωστή εκμετάλλευση αυτών των συγκυριών. Διότι και τα παράθυρα τους δεν θα είναι για πάντα ανοιχτά.

*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019. Τώρα κυκλοφορεί και το νέο του μυθιστόρημα,  ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ/ΣΤΟ ΥΦΑΝΤΟ ΤΟΥ ΄21, από τον ίδιο εκδοτικό οίκο.

E-mail stephanos.constantinides@gmail.com