Κουλτούρα διαφθοράς

 

Στέφανος Κωνσταντινίδης*

 

 

 

 

 

Αρκετοί  γνώριζαν, οι πολλοί ψηλαφούσαν όσα  συνέβαιναν  γύρω τους, κανένας δεν ήταν ανυποψίαστος. Το Al Jazeera επιβεβαίωσε απλώς  την κοινή πεποίθηση των πολιτών για τη μόνιμη βαθιά ριζωμένη διαφθορά των πολιτικών ελίτ, της άρχουσας τάξης, αυτών που κυβέρνησαν και αυτών που κυβερνούν αυτό τον τόπο που λέγεται Κύπρος. Δεν ήταν ασφαλώς όλοι τους διεφθαρμένοι, αλλά όλοι γνώριζαν σε κάποιο βαθμό και για το φαγοπότι και για τα τεκταινόμενα. Όλοι γνωρίζουν ότι στην Κύπρο κυκλοφορεί πολύ μαύρο χρήμα που προέρχεται από τη διαφθορά. Δεν χρειαζόταν το Al Jazeera για να γίνει γνωστό. Το ουσιαστικό όμως  είναι ότι οι περισσότεροι σιώπησαν. Δεν είναι δυνατό να είσαι στην ηγεσία ενός κόμματος, να είσαι Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Πρόεδρος της Βουλής, μέλος του Yπουργικού Συμβουλίου, υψηλά ιστάμενος στη Δικαιοσύνη ή και σε όποια άλλη νευραλγική θέση και να κλείνεις τ΄αυτιά σου όταν το παζάρι βουίζει. Κι αν δεν έχεις αποδεικτικά στοιχεία είναι χρέος σου να ψάξεις να τα βρεις. Αλλά ξέρουμε πως πολλοί από αυτούς εναντιώθηκαν στον Γενικό Ελεγκτή ή και τον κυνήγησαν κάθε φορά που μετά κόπου και μόχθου έφερνε κάτι στο φως. Γιατί; Και που ήταν η διερευνητική δημοσιογραφία; Έπρεπε να έρθει το Al Jazeera για να κάνει αυτό που ήταν δική της δουλειά; 

Η τάση να ανάγουμε το πρόβλημα στο παρελθόν για να δικαιολογούμε το παρόν  είναι επίσης κυρίαρχη. Δεν είναι κακό να ψηλαφούμε και το παρελθόν. Αλλά η ευθύνη ανήκει σε αυτούς που κυβερνούν τώρα. Πολιτική, ηθική -αν υπάρχει ακόμη- αλλά και νομική. Αλλά η άρχουσα τάξη δεν είναι μόνο αυτοί που είναι στην κυβέρνηση. Είναι ένας ευρύτερος κοινωνικός περίγυρος που περιλαμβάνει και αντιπολιτευόμενους, περιλαμβάνει πολιτικές, οικονομικές, δημοσιοϋπαλληλικές  και πνευματικές ελίτ. Το είδαμε με τις τελευταίες αποκαλύψεις. Ο παραιτηθείς Πρόεδρος της Βουλής  τυπικά ανήκε σε ένα μικρό κόμμα της αντιπολίτευσης και ο παραιτηθείς βουλευτής-επιχειρηματίας  ανήκε στο μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης. Που και οι δύο ισχυρίζονταν ότι είχαν πρόσβαση  στις δημόσιες αρχές και μπορούσαν να λύνουν και να δένουν. Το μεταπρατικό κεφάλαιο κυκλοφορεί οριζόντια χωρίς εμπόδια και διαχέεται σε διαφορετικούς κομματικούς χώρους από τους οποίους και στηρίζεται. Εκεί βρίσκεται το ιερατείο που το υπηρετεί σε πολλές παράνομες ενέργειες του.

Υπάρχει επίσης ένα γενικότερο πρόβλημα διαχρονικής κουλτούρας διαφθοράς και διαπλοκής και γι’ αυτό οι συνεχείς αναφορές στο παρελθόν που επικαλούνται όλοι. Οφείλεται και στο γεγονός ότι  το κυπριακό κράτος δομήθηκε και οικοδομήθηκε  με βάση τις πελατειακές σχέσεις. Το γνωστό ρουσφέτι. Και αυτή η κουλτούρα του ρουσφετιού διαχύθηκε μέσα στην κοινωνία. Δεν υπάρχει σχεδόν Κύπριος πολίτης που να μη το έχει επιχειρήσει στις καθημερινές δοσοληψίες του με το κράτος, ακόμη και σε πράγματα ασήμαντα. Σε πιο σοβαρά  ξέρει ότι είναι ο μόνος τρόπος να εξυπηρετηθεί. Για να ξεριζωθεί αυτή η κουλτούρα θα πρέπει ο πολίτης να ξέρει ότι δεν χρειάζεται μέσον για να εξυπηρετηθεί. Αυτό όμως εξυπακούει κανόνες αξιοκρατίας και δημόσια υπηρεσία ανεξάρτητη. Όχι κομματικές τοποθετήσεις και διαμοιρασμό λαφύρων ανάλογα με τα ποσοστά του κάθε κόμματος που μάλιστα το επισημοποίησε ένας Πρόεδρος στο παρελθόν. Οι τοποθετήσεις στη δημόσια υπηρεσία, στις ανεξάρτητες αρχές και στα διάφορα συμβούλια των οργανισμών θα έπρεπε να ήταν  αξιοκρατικές.  Όχι βεβαίως σαν το ανέκδοτο των αρίστων.

Υπάρχει επίσης η κουλτούρα της ατιμωρησίας. Ο καθένας αισθάνεται ασφαλής μέσα σε ένα σύστημα διαφθοράς και διαπλοκής όταν επικρατεί αυτή η κουλτούρα. Ο τόπος χρειάζεται ένα κράτος που να λειτουργεί με κανόνες αξιοκρατίας και ηθικής. Όπου ο κάθε ένας σε μια θέση ευθύνης να γνωρίζει ότι  ακόμη και το νόμιμο δεν είναι πάντα ηθικό. Και να ενεργεί αναλόγως.

Ό,τι και να συμβαίνει με το Al Jazeera, όσες σκοπιμότητες και να κρύβουν οι αποκαλύψεις του, το πρόβλημα είναι υπαρκτό και δεν κρύβεται κάτω από το χαλί. Άλλωστε δεν είναι μόνο το Al Jazeera που το ανακίνησε. Και δεν είναι μόνο το πρόβλημα των χρυσών διαβατηρίων. Υπάρχει πρόβλημα γενικευμένης διαφθοράς, όλοι το γνωρίζουν. Διαφθοράς και σήψης. Το διαπιστώνει και ο Γενικός Ελεγκτής και γι’ αυτό δέχεται από παντού επιθέσεις.

Δεν είναι δυνατόν ένα κράτος με τμήμα του εδάφους του υπό κατοχή, ένα κράτος που αγωνίζεται να επιβιώσει να παρουσιάζει αυτή την εξευτελιστική εικόνα διεθνώς! Η Κύπρος θα έπρεπε να ήταν υπόδειγμα ευνομίας. Για να μπορεί να πείθει και για το δίκαιο της τη διεθνή κοινότητα. Εκτός αν νομίζουν κάποιοι που πλουτίζουν καθημερινά από τη διαφθορά ότι αυτή η εικόνα δεν προκαλεί ζημιά. Το αντίθετο. Δίνει την εικόνα ενός κράτους ανομίας όπου συμβαίνουν πράγματα και θαύματα. Και χάνει την υπόληψη του και τη στήριξη του από τη διεθνή κοινότητα και τη διεθνή κοινή γνώμη. 

Η εντύπωση και ο φόβος των πολιτών είναι ότι θα κρυφτεί και αυτό κάτω από το χαλί. Οι δύο ηχηρές παραιτήσεις Συλλούρη και Τζιοβάνη  έχουν ως στόχο περισσότερο τη διάσωση του συστήματος παρά την όποια κάθαρση. Αυτό που ελπίζει το διεφθαρμένο ιερατείο του είναι ότι δεν θα υπάρξουν και άλλες αποκαλύψεις, όπως ψιθυρίζεται, και θα καταφέρει να ξεπεράσει και αυτή την κρίση. Με πιθανότητα όμως, σε κρίσιμες στιγμές για τον τόπο, να υπάρχουν άτομα σε υπεύθυνες θέσεις που θα εκβιάζονται συνεχώς.

Για να σωθεί όμως αυτός ο τόπος χρειάζεται μια λαϊκή λαίλαπα αντίδρασης που θα οδηγήσει  σε βαθιές ανατροπές. Να φύγει το παλιό και να έρθει το καινούργιο που δεν θα είναι συνδεδεμένο με τη διαφθορά και τη διαπλοκή. Με ασπιρίνες δεν θεραπεύτηκε ποτέ κανένας καρκίνος!!

Σε αναμονή λοιπόν του επόμενου επεισοδίου...

*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019

stephanos.constantinides@gmail.com

  Στέφανος Κωνσταντινίδης