Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ-Κίνας

 

 

Στέφανος Κωνσταντινίδης

Ο εμπορικός πόλεμος που κήρυξε ο Τραμπ στην Κίνα κλιμακώνεται και παίρνει απρόβλεπτες διαστάσεις. Η Κίνα, παρά την αυτοσυγκράτηση που έδειξε ώς τώρα, αρχίζει να τρίζει τα δόντια της. Απορροφημένοι στα δικά μας, δεν ασχοληθήκαμε με το σημαντικό αυτό γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κρίση την παγκόσμια οικονομία και κατ' επέκταση το ίδιο το διεθνές σύστημα. Διότι επί της ουσίας πρόκειται για τη μάχη της πρωτοκαθεδρίας ανάμεσα στην αμερικανική Αυτοκρατορία, υπό παρακμή, και την αντίστοιχή της κινεζική σε ανοδική πορεία. Οι προβλέψεις των περισσότερων οικονομολόγων είναι ότι, το αργότερο σε δέκα χρόνια, η κινεζική οικονομία θα είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο. Η πολιτική Τραμπ δεν πρόκειται να ανακόψει την κινεζική άνοδο.

Εξάλλου, τα μέτρα Τραμπ πλήττουν σοβαρά την ίδια την αμερικανική οικονομία. Οι δασμοί που επέβαλε ο Αμερικανός Πρόεδρος πλήττουν περισσότερο τους Αμερικανούς εισαγωγείς, και λιγότερο τις κινεζικές επιχειρήσεις. Οικονομολόγοι αμερικανικών πανεπιστημίων και αμερικανικών τραπεζών υπολόγισαν ότι οι δασμοί που έχουν επιβληθεί σε μεγάλο εύρος προϊόντων, από χάλυβα μέχρι πλυντήρια, κοστίζουν στις αμερικανικές επιχειρήσεις και τους καταναλωτές 3 δισ. δολάρια τον μήνα, υπό τη μορφή πρόσθετου φορολογικού κόστους. Παράλληλα, υπολόγισαν απώλειες άνω του 1 δισ. δολαρίων εξαιτίας της μειωμένης ζήτησης. Οικονομολόγοι, εξάλλου, της Παγκόσμιας Τράπεζας, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι καταναλωτές και επιχειρήσεις των ΗΠΑ επωμίζονται το μεγαλύτερο μερίδιο του κόστους από αυτούς τους δασμούς. Σύμφωνα με την ανάλυσή τους, τα μεγαλύτερα «θύματα» του εμπορικού πολέμου που έχει κηρύξει ο Τραμπ στην Κίνα είναι οι Αμερικανοί αγρότες και εργάτες χαμηλής εξειδίκευσης σε πολιτείες που είχαν ψηφίσει τον Τραμπ στις εκλογές του 2016. Ζημιές υπολογίζεται ότι θα υποστούν και οι αμερικανικές  τεχνολογικές εταιρείες λόγω των κινεζικών δασμών. Ακόμη και  εταιρείες που εξάγουν αεροσκάφη ή αυτοκίνητα θα υποστούν μεγάλες ζημιές. Αυτή είναι η περίπτωση της αμερικανικής εταιρείας αεροσκαφών Boeing, που είναι για παράδειγμα ένας από τους  μεγαλύτερους εξαγωγείς της Αμερικής και η Κίνα είναι η σημαντικότερη εξαγωγική της αγορά. Η κινεζική αγορά είναι από τις σημαντικότερες για τις εταιρείες αεροσκαφών, με την Boeing να προβλέπει ζήτηση 7.690 αεροσκαφών έως το 2037. Η κόντρα Ουάσιγκτον-Πεκίνου δεν θα μπορούσε να έλθει σε χειρότερη στιγμή για την Boeing που προσπαθεί να διαχειριστεί την κρίση των 737 Max. Άλλοι σημείωσαν την υποχώρηση κατά 17% της τιμής σόγια. Η Κίνα απορροφά το 60% με 65% των παγκόσμιων εξαγωγών σόγιας και οι ΗΠΑ εξάγουν σχεδόν το ήμισυ της παραγωγής τους στην ασιατική αυτή χώρα. Η Κίνα έχει επιβάλει ήδη δασμούς 25% στην αμερικανική σόγια.

Διάφορες μελέτες δείχνουν ότι ο μεγαλύτερος κερδισμένος από τη σινο-αμερικανική κόντρα, διεκδικώντας 70 δισ. δολάρια από το σινο-αμερικανικό εμπόριο, θα είναι η Ε.Ε. Ακολουθούν Ιαπωνία, Μεξικό και Καναδάς που θα αναλάβουν 20 δισ. κάθε χώρα. Οι χώρες αυτές θα αναδειχτούν οι νέοι εμπορικοί εταίροι της Κίνας.

Βεβαίως, ζημιές υφίσταται και η κινεζική οικονομία με την υποτίμηση  της αξίας του κινεζικού νομίσματος γιουάν και την υποχώρηση της κινεζικής παραγωγής. Υπό τις περιστάσεις θα υπάρξει επιβράδυνση στους ρυθμούς ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας. Τα προβλήματά της άλλωστε εξ αιτίας των αμερικανικών δασμών, απειλούν την ίδια την παγκόσμια ανάπτυξη. 

Γενικά η αντιπαράθεση αυτή, αν συνεχιστεί και δεν εξευρεθεί ένας αμερικανο-κινεζικός συμβιβασμός, θα αλλάξει τη δομή του διεθνούς εμπορίου. Η Κίνα θα υποστεί σίγουρα ζημιές και θα υπάρξει επιβράδυνση της οικονομικής της ανάπτυξης, αλλά δεν θα υπάρξει όφελος για την αμερικανική οικονομία. Είναι γι' αυτό τον λόγο που οι περισσότεροι παρατηρητές πιστεύουν ότι οι δύο χώρες θα υποχρεωθούν σε συμβιβασμό. Μακροπρόθεσμα, πάντως, τίποτε δεν μπορεί να σταματήσει την κινεζική οικονομική επιβολή. Η Κίνα διαθέτει έναν κεντρικό οικονομικό προγραμματισμό, κάτι που της επιτρέπει γρήγορες οικονομικές αναπροσαρμογές, σε αντίθεση με τον αμερικανικό καπιταλισμό. Επιπλέον, οι συνεχείς απειλές του Τραμπ για εμπορικό πόλεμο και εναντίον της Ευρώπης δεν διευκολύνουν την αμερικανική οικονομία.

Η πρόκληση αυτή τη στιγμή για την Κίνα είναι να αποτρέψει τη δημιουργία μετώπου ΗΠΑ-ΕΕ-Ιαπωνίας εναντίον της. Για την ώρα φαίνεται να το επιτυγχάνει, με υποχωρήσεις βέβαια, κυρίως απέναντι στην Ευρώπη, που είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της.
Οι εμπορικοί πόλεμοι προκαλούν ζημιές και κέρδη. Το θέμα αυτή τη στιγμή με όλους τους εμπλεκόμενους είναι να ελαχιστοποιήσουν τις ζημιές και να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη! Ο χρόνος θα δείξει ποιος θα τα καταφέρει καλύτερα. Οι περισσότεροι παρατηρητές στοιχηματούν υπέρ της Κίνας λόγω της τεράστιας αγοράς της, του ανθρώπινου δυναμικού της, της μεγάλης τεχνολογικής προόδου της και του κεντρικού ελέγχου που υπάρχει στην οικονομία της. Η Κίνα είναι η νέα αναδυόμενη υπερδύναμη, οι ΗΠΑ είναι η υπερδύναμη σε πτώση, την οποία μάλλον επισπεύδει η χαώδης πολιτική Τραμπ και ενός συντηρητικού κατεστημένου γύρω του. Ο πόλεμος ανάμεσα σε αυτό το συντηρητικό κατεστημένο και το παραδοσιακό φιλελεύθερο κατεστημένο θα είναι αμείλικτος όσο θα πλησιάζουν οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Είμαστε πάντως μάρτυρες μιας γενικότερης μετατόπισης του «κέντρου βάρους» της παγκόσμιας πολιτικής και οικονομίας προς την Ασία, με τον κύριο ρόλο να τον διαδραματίζει η Κίνα και μιας συνεχούς απώλειας της αμερικάνικης ηγεμονίας.

Υ.Γ.: Βεβαίως οι ευρωεκλογές παραμένουν το θέμα της ημέρας για ολόκληρη την ΕΕ, αλλά και με γενικότερο παγκόσμιο ενδιαφέρον σε μια στιγμή που το διεθνές σύστημα κλυδωνίζεται. Για την Ελλάδα και την Κύπρο οι ευρωεκλογές θα έχουν επίδραση και στις εσωτερικές τους πολιτικές εξελίξεις με πιθανές ανακατατάξεις στον πολιτικο-κομματικό τους χάρτη. Ευχή να επικρατήσει ήπιος και ποιοτικός πολιτικός διάλογος μετά τις εκλογές αυτές. Ευχή να βγούνε ενισχυμένες οι προοδευτικές πολιτικές ενάντια σε αυτές της μισαλλοδοξίας και του σκοταδισμού.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ και μέχρι πρόσφατα επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

stephanos.constantinides@gmail.com