Κύπρος: H κοπριά των "χρυσών διαβατηρίων"

Ανδρούλα Ταραμουντά    

 

Η υπόθεση με τα «χρυσά διαβατήρια» πλήττει το κύρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εκθέτει την Πολιτεία και όσους την υπηρετούν από υπεύθυνα πόστα που έχουν και την ευθύνη της συνολικής διαχείρισης. Προειδοποιήσεις δόθηκαν κατά καιρούς, χωρίς να πολυληφθούν υπόψη. Ο κόμπος όμως έχει φτάσει στο χτένι. Ο Πρόεδρος δεν έχει πολλές επιλογές σε αυτή τη φάση ενώπιον του. Είναι μονόδρομος εδώ που έφτασαν τα πράγματα να πάρει μια τολμηρή απόφαση και να κλείσει δια παντός αυτό το φάκελο, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

*** Δεν έχει κανένα μα κανένα λόγο να αφήνει «μια κοπριά» την οποία να αναμοχλεύουν κάθε λίγο και λιγάκι όσοι ασκούν ελέγχους σε αυτό το πεδίο αλλά και αντίπαλοί του εντός και εκτός Κύπρου, αλλά και «φίλοι» του σε διάφορα επίπεδα άσκησης εξουσιών ανά την Ευρώπη, για να του ασκούν πίεση ή  τον «εκβιάζουν». Εδώ και τώρα απόφαση που να καθαρίσει το τοπίο. 

*** Ο πρώτος πολίτης της Κυπριακής Πολιτείας δέχεται κριτική από το εσωτερικό και το εξωτερικό, γιατί δίνει την ευκαιρία και βάση να το πράττουν. Αν είχε καθαρίσει έγκαιρα το τοπίο και είχε ελέγξει - ξέρει πως- φίλους και γνωστούς να μην τον «χρησιμοποιούν» για να «πουλήσουν» στο εξωτερικό το ονοματάκι τους και να φέρουν στην Κύπρο λεφτά δεν θα είχε να αντιμετωπίσει καμιά κριτική. Θα μπορούσε να μιλά από θέση ισχύος.

*** Φυσικά και δεν χρειαζόταν το Al Jazeera να καταλάβουμε τι γινόταν. Όμως δεν μπορούμε να προσπεράσουμε το χρόνο που έγινε η δημοσιοποίηση και ο διασυρμός της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχει κι αυτό τη σημασία του όταν αξιοποιήθηκαν έγγραφα που είναι κατατεθειμένα στη Βουλή από το 2018. Ακούγονται ως κακόγουστα αστεία τα επιχειρήματα όσων βγήκαν να υποστηρίξουν πως η διαρροή δεν έγινε από τη Βουλή, γιατί τα έγγραφα ήταν κωδικοποιημένα ως εμπιστευτικού χαρακτήρα και είχαν δοθεί μόνο: στους πολιτικούς αρχηγούς  δια χειρός και τα μέλη της επιτροπής Εσωτερικών. Όσοι ασχοληθήκαμε με το κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ γνωρίζουμε πως γίνονται οι διαρροές. Κυρίως σε περιόδους «πολιτικής αγρανάπαυσης». Κυρίως όμως από ποιους. Γνωρίζουμε τα κανάλια επικοινωνίας μεταξύ πολιτικών και ΜΜΕ με  αντάλλαγμα την προβολή. Το καταριανό κανάλι έκανε τη δουλειά του. Εδώ κάναμε τη δουλειά μας για να μην δίνουμε όπλα να μας πολεμούν; 

*** Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται «εξαγωγή κατηγορώ» καθαρά κυπριακών θεμάτων για να γίνει με άνεση επανεισαγωγή και χαμός στο κομματικό σκηνικό με περισσότερη άνεση από ότι αν το θέμα έβγαινε σε κυπριακό μέσο ενημέρωσης. Οι παλαιότεροι θα θυμούνται την υπόθεση με τις κατηγορίες σε βάρος του Γλαύκου Κληρίδη ότι ήταν «πράκτορας των Ναζί» Το σενάριο δόθηκε σε αθηναϊκή εφημερίδα. Κυπριακή εφημερίδα το αναδημοσίευσε επικαλούμενη έγγραφα/φωτοτυπίες που ποτέ δεν δημοσιεύθηκαν στο αθηναϊκό έντυπο.  Ο Κληρίδης χειρίστηκε την όλη υπόθεση με τη γνωστή του νηφαλιότητα. Κινήθηκαν αγωγές για λίβελλο και στις δύο εφημερίδες. Η κυπριακή εφημερίδα απολογήθηκε πολύ αργότερα για την κατασκευή των εγγράφων σε βάρος του Κληρίδη, ο οποίος και συνεργάστηκε όταν αναδείχθηκε στην Προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας, με τον χώρο που ήταν πίσω από την πλεκτάνη που εξυφάνθηκε σε βάρος του.

*** Πάμε πίσω στα “Cyprus Papers”. Η «πώληση» κυπριακών διαβατηρίων γίνεται από πολύ συγκεκριμένες ομάδες επαγγελματιών. Δικηγόρους – που ουκ ολίγες φορές είναι και πολιτικά πρόσωπα και βουλευτές-. Λογιστές και developers. Mέχρι σήμερα καταφέρνουν και μένουν στο απυρόβλητο…  Η καθαρότητα όμως αφορά όλους.  Κι όποιος κάθεται σε γυάλινο σπίτι δεν ρίχνει πέτρες…

ΠΗΓΗ: Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ, 30 Αυγούστου 2020

 

Οι αμερικανικές εκλογές και εμείς

 Στέφανος Κωνσταντινίδης

 

 

 

 

 

Οι αμερικανικές εκλογές πλησιάζουν. Σε δύο περίπου μήνες οι πολίτες των ΗΠΑ θα αποφασίσουν αν θα  ανανεώσουν τη θητεία του σημερινού Προέδρου ή θα εκλέξουν ένα νέο στη θέση του μετά το πρωτοφανές χάος που δημιούργησε ο σημερινός τόσο στην εξωτερική πολιτική όσο και στην εσωτερική διακυβέρνηση. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά πολιτικά γεγονότα της χρονιάς, καθώς οι εκλογές αυτές επηρεάζουν το διεθνές γίγνεσθαι. Ήδη, οι κομματικές διαδικασίες στα δύο μεγάλα κόμματα, κάτω από τις αντίξοες συνθήκες της επιδημίας, επισημοποίησαν τις υποψηφιότητες Ντόναλντ Τραμπ  και Τζο Μπάιντεν.  Οι αμερικανικές εκλογές, λόγω του ρόλου των ΗΠΑ ως υπερδύναμης, αφορούν όλο τον πλανήτη ή τουλάχιστον δεν αφήνουν κανένα αδιάφορο. Κάποιοι μίλησαν για ιστορικές εκλογές, επειδή θα καθορίσουν ίσως για πολλά χρόνια τη μορφή που θα πάρει το διεθνές σύστημα και γενικότερα τις διεθνείς ισορροπίες. Στη διεθνή κοινότητα Ρώσοι και Κινέζοι δεν κρύβουν την προτίμησή τους για τον Τραμπ, επειδή  πιστεύουν ίσως ότι τους αφήνει ελεύθερο χώρο για τη δική τους επιρροή και ηγεμονία σ’ έναν κόσμο που θα είναι ακόμη περισσότερο άναρχος από μια αμερικανική  πολιτική απομονωτισμού και αναδίπλωσης  του σημερινού Προέδρου. H Μόσχα και το Πεκίνο προτιμούν ένα αποδιοργανωμένο Τραμπ παρά ένα Μπάιντεν ελεγχόμενο από το βαθύ κατεστημένο. Αντίθετα οι Ευρωπαίοι, με εξαίρεση την Άκρα Δεξιά, εύχονται την εκλογή Μπάιντεν, με την ελπίδα ότι η Δύση θα επανεύρει κάποια ενότητα και συνοχή και ελπίζοντας σε καλύτερες μέρες στις διατλαντικές σχέσεις και φυσικά σε ενίσχυση του ΝΑΤΟ. Επανεκλογή του Τραμπ θα αφήσει ακέφαλη τη Δύση σε μια κρίσιμη εποχή που τα σημάδια της παρακμής δύσκολα κρύβονται. Χειρότερο ακόμη, ο Τραμπ έδειξε διάθεση αντιπαράθεσης με την Ευρωπαϊκή Ένωση και υποβάθμισε το ΝΑΤΟ. 

Μολονότι οι δημοσκοπήσεις δεν φαίνεται να ευνοούν αυτή τη στιγμή τον Τράμπ, τίποτε δεν εγγυάται την ήττα του. Η αμερικανική κοινωνία περνά μια κρίση ταυτότητας, οι WASP νιώθουν να απειλούνται και ο λευκός μέσος Αμερικανός πολίτης φαίνεται να πιστεύει ακόμη στον ακροδεξιό αντισυστημισμό του Τράμπ. Πράγματι  το πιο ουσιαστικό πρόβλημα της χώρας είναι αυτό της κρίσης ταυτότητας. Η Αυτοκρατορία κλονίζεται επειδή απειλείται η εξουσία της κυρίαρχης ομάδας των WASP-White Anglo-Saxon Protestant. Πρόκειται για το μπλοκ εξουσίας που πάντα κυριαρχούσε στις ΗΠΑ. Και που κατάφερνε, είτε να ενσωματώνει, είτε να καθυποτάσσει μέρος τουλάχιστον των κοινωνικών και εθνοτικών δυνάμεων της περιφέρειας για να συντηρεί τη δική του εξουσία. Αυτή η δυναμική φαίνεται να χάνεται με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Οι δυνάμεις της περιφέρειας και κυρίως οι Ισπανόφωνοι και οι Αφροαμερικανοί απειλούν την εξουσία των WASP. Η άνοδος του Τραμπ με τη ρζοσπαστικοποίηση των πιο ακροδεξιών στοιχείων της αμερικανικής κοινωνίας είναι η έκφραση αυτής της αγωνίας των WASP. Το ερώτημα επομένως είναι αν αυτά τα φοβικά σύνδρομα των WASP θα οδηγήσουν στην επανεκλογή του Τραμπ ή αν αυτή τη φορά οι Δημοκρατικοί με τα ανοίγματα τους προς τις μειονότητες-για πρώτη φορά έχουν υποψήφια για την αντιπροεδρία γυναίκα προερχόμενη από την αφροαμερικανική κοινότητα την Κάμαλα Χάρις-θα πετύχουν να ανατρέψουν αυτό το κλίμα.

Οι αμερικανικές εκλογές είναι σημαντικές και για την Ελλάδα και την Κύπρο. Οι φιλίες του Τραμπ με τον Ερντογάν υπήρξαν σίγουρα ζημιογόνες για τα ελληνικά συμφέροντα. Και αποθράσυναν την Άγκυρα. Στον Τσίπρα είπε «είναι καλός ο Ερντογάν, κάνει και καλές μπίζνες» και ότι «ήταν κακή ιδέα να μείνετε στο ευρώ, έπρεπε να είχατε βγει». Και στον Μητσοτάκη είπε: «δεν είναι κακή ιδέα να υπάρξει ένα θερμό επεισόδιο με την Τουρκία»! 

Τι θα άλλαζε με τον Μπάιντεν; Όχι πολλά πράγματα. Ίσως κάπως πιο ισορροπημένες σχέσεις. Αυτοί που καλλιεργούν ψευδαισθήσεις θα πρέπει να θυμούνται  ότι κάποτε χτύπησαν καμπάνες στις εκκλησίες όταν εξελέγη ο Τζίμι Κάρτερ και ο Κλίντον υποσχόταν σε Κύπριο φίλο του ότι θα έπιναν καφέ στην Κερύνεια! Ελπίζω να μάθαμε κάτι από τότε! Είναι χαρακτηριστικό αυτό που εξομολογήθηκε κάποτε ο Χρήστος Ζαχαράκις, βετεράνος διπλωμάτης που διετέλεσε και πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσινγκτον στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Ο πρέσβης ανέφερε αυτό που του είπε ο Λόρενς Ιγκλμπέργκερ, επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ εκείνα τα χρόνια: 

«Σας παρακαλούμε πάρα πολύ, μη μας βάζετε στη θέση να διαλέξουμε μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος, μη βάζετε αυτό το δίλημμα, δεν θέλουμε να το κάνουμε. Προσπαθήστε μόνοι σας και εμείς θα κρατάμε μια ισορροπία. Εάν όμως μας θέσετε θέμα να διαλέξουμε, σας λέω ότι 90 φορές στις 100 θα διαλέξουμε υπέρ της Τουρκίας. Διότι αυτό είναι το γενικότερο επιβαλλόμενο συμφέρον των Ηνωμένων Πολιτειών». 

Νομίζω η εξομολόγηση αυτή του βετεράνου διπλωμάτη τα λέει όλα για το τι θα πρέπει να περιμένουμε και από μια τυχόν εκλογή του Μπάιντεν. Μια κάποια κανονικότητα και μια κάποια ισορροπία στις ελληνοαμερικάνικες σχέσεις, αλλά η αμερικανική πολιτική θα κλίνει πάντα περισσότερο προς την Τουρκία.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-Τσίπρα έφερε τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις στο καλύτερο ίσως σημείο που ήταν ποτέ στην περίοδο της Μεταπολίτευσης. Και η κυβέρνηση ΝΔ-Μητσοτάκη συνεχίζει με τον ίδιο ζήλο… Η Ελλάδα ξαναγέμισε με αμερικανικές Βάσεις. Κι ο Αναστασιάδης στη Λευκωσία δεν χαλά χατίρι στους Αμερικανούς. Το ερώτημα που τίθεται είναι τι ανταλλάγματα έχουμε πετύχει. Μήπως βάλαμε όλα μας τα αβγά στο ίδιο καλάθι, κάτι που κατά κανόνα δεν είναι και πολύ σοφό στην εξωτερική πολιτική μιας χώρας; Και μάλιστα χωρίς κανένα σοβαρό αντάλλαγμα πέρα από κάποιες φραστικές αναφορές υποτιθέμενης στήριξης, αλλά και αυτές ακόμη σαν τους χρησμούς της Πυθίας; 

Καταληκτικά λοιπόν, ναι στις καλές σχέσεις με τις ΗΠΑ, αλλά όχι για να εξυπηρετούμε μόνο τα δικά τους γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά συμφέροντα. Έχουμε και εμείς τα δικά μας συμφέροντα. Την ίδια στιγμή ας μην ξεχνούμε και τον ολέθριο ρόλο Βρετανών, Αμερικανών και ΝΑΤΟ στο παρελθόν σε βάρος μας ή και τον σημερινό ρόλο των Γερμανών. Κι ας μη ρίχνουμε πέτρες σε αυτούς που μας στήριξαν στο παρελθόν. Έστω και χλιαρά μερικές φορές, έστω και αν κάποιες στιγμές δεν τους νιώσαμε δίπλα μας όπως το περιμέναμε. Μπορεί να τους ξαναχρειαστούμε. Σε ένα τόσο ρευστό διεθνές πολιτικό περιβάλλον δεν έχουμε την πολυτέλεια να δημιουργούμε εχθρούς. Εξάλλου μας παρέχεται η ευκαιρία να εντάξουμε τα συμφέροντά μας σε μια ευρύτερη συμπαράταξη στην Ανατολική Μεσόγειο για την αντιμετώπιση της νέο-οθωμανικής απειλής. Είναι η ώρα για τις σωστές αποφάσεις.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019

  Στέφανος Κωνσταντινίδης   

Η «επακούμβηση» και οι Βρυξέλλες

   ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ

Λέξη των ημερών η «επακούμβηση», δεν ακούστηκε πάντως πρώτη φορά τώρα, μετά τη σύγκρουση της φρεγάτας «Λήμνος» με το  τουρκικό πολεμικό «Κεμάλ Ρέις» που συνοδεύει το σεισμογραφικό «Ορούτς Ρέις». Οι στενές επαφές ανεπιθύμητου τύπου ανάμεσα σε πολεμικά σκάφη είναι αναπόφευκτες όποτε η συστηματικά αναθεωρητική Τουρκία νιώθει να τη στενεύουν οι συμφωνίες που έχει υπογράψει και διεκδικεί στο Αιγαίο μερίδιο αντίστοιχο των νεοοθωμανικών βλέψεών της. Στην τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα ο Τύπος αναπαρήγε συνήθως τον όρο «παρακούμβηση» της ναυτικής ορολογίας, αλλά πλέον έχει υιοθετήσει την «επακούμβηση», που, όπως γράφουν οι εξοικειωμένοι με τα στρατιωτικά, δηλώνει μια ήπια επαφή σκαφών, ενδεχομένως τυχαία, όχι σκόπιμη ή ύπουλη.

ΠΟΙΗΣΗ/Στέφανος Κωνσταντινίδης

 

Stephanos Constantinides

Η ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΥΝΕΙΑΣ

Στο μουσείο τα αγάλματα
δεν σαλεύουν
κι όταν ακόμη ο αέρας φυσά
από την πλευρά της Κερύνειας.
Βρίσκονται μόνιμα
στην ανάπαυση
και χαμογελούν μελαγχολικά.
Αυτή η έλλεψη προοπτικής
είναι προφανές
ότι σκότωσε την ποίηση της Κερύνειας.

Ανατέμνοντας τον Εζρα Πάουντ

• 

«Η Πέμπτη Δεκάδα των Κάντο» αντιπροσωπεύει ένα ευρύ δίκτυο επίκαιρων στοιχείων: της οικολογικής συνείδησης, της σκιάς του φασισμού, της τραπεζικής τοκογλυφίας και της οργής, γιατί η οργή του Πάουντ αποδεικνύεται σύμμετρη ως προς τον συλλογικό θυμό, ο οποίος τη σημερινή εποχή πλησιάζει στην κρίσιμη μάζα.

EZRA POUND
Η Πέμπτη Δεκάδα των Κάντο
εισαγωγή-μετάφραση-σχόλια:
Γιώργος Μπλάνας,
εκδ. Γαβριηλίδης, σελ. 205

…Η τοκογλυφία σκουριάζει τον άνθρωπο και τη σμίλη του / Καταστρέφει τον τεχνίτη, καταστρέφοντας την τέχνη… («Κάντο LI»)

Το έργο του Εζρα Πάουντ σχετίζεται στενά με δύο βασικά ζητήματα. Πρώτο από αυτά είναι το ηθικό δίλημμα, το οποίο έγινε αντικείμενο έντονης συζήτησης, όταν ο ποιητής, το 1949, βραβεύθηκε με το Bollingen Award για «Τα Κάντο της Πίζας»: Μπορεί να είναι σπουδαία η ποίηση η οποία χαρακτηρίζεται από τον αντισημιτισμό και τη συμπάθεια για τον φασισμό; Και κατ’ επέκταση, αν αναγνωρίζεται μία τέτοια ποίηση ως σπουδαία, δεν αποσυνδέεται η τέχνη εν γένει από την ηθική αποστολή της; Δεύτερο ζήτημα αποτελεί η δυσπρόσιτη, όμως σαγηνευτική συνθετότητα των «Κάντο», η οποία ξεκινά από τη φιλόδοξη σύλληψή τους και παγιώνεται από το πολύπλοκο στήσιμό τους. Με αφορμή την έκδοση των τελευταίων και αποσπασματικών ή ανολοκλήρωτων «Κάντο», το 1968, στο «Λογοτεχνικό Παράρτημα των Times», μεταξύ άλλων, σημειώνονται τα εξής: «Το... συμπτωματικό κολάζ κρύβει μια μελετημένη δεξιοτεχνία... Η γοητεία... βασίζεται εν μέρει σ’ ένα σύστημα αντηχήσεων... Ολόκληρο το σώμα των “Κάντο” είναι ένα γιγαντιαίο ιδεόγραμμα που το θέμα του, τελικά, είναι το ανθρώπινο μυαλό που προσπαθεί να βγάλει νόημα απ’ τη ροή...» (η μετάφραση από τον Ηλία Κυζηράκο).

Η «Πέμπτη Δεκάδα των Κάντο» γράφτηκε στο Ραπάλο της Βορείου Ιταλίας από το 1935 έως το 1937, το έτος της έκδοσής της στο Λονδίνο από τους Faber & Faber. Θεματικά, ξεκινά με την ίδρυση, το 1624 στη Σιένα, της Monte dei Paschi (Τράπεζα των Βοσκοτόπων), της αρχαιότερης από όσες τράπεζες υπάρχουν σήμερα. Η λειτουργία του συγκεκριμένου ιδρύματος θεωρείται σημαντική από τον Πάουντ, επειδή εξαρτιόταν από την πλήρη αντιστοιχία χρήματος και φυσικού προϊόντος: Το ιδρυτικό του κεφάλαιο ανταποκρινόταν στην πραγματική αξία είκοσι ετών εκμετάλλευσης των βοσκοτόπων της πόλης. Η Monte dei Paschi συνιστά δηλαδή τον αντίποδα του κυρίαρχου χρηματοπιστωτικού μοντέλου το οποίο στηρίζεται στην αγορά εντόκων χρεογράφων, στην παραγωγή δηλαδή χρήματος από το τίποτα συνοδευομένου μάλιστα εξαρχής από χρέος.

Η τοκογλυφία, η usura, με τις ολέθριες συνέπειές της για τη φύση, την τέχνη και ολόκληρο τον πολιτισμό αποτελεί το κεντρικό θέμα της «Πέμπτης Δεκάδας». Μαζί του και δευτερευόντως συνδυάζεται η κάθοδος στον Αδη, γενικότερο θέμα των «Κάντο». Ο Πάουντ προβαίνει σε μία ανάγνωση της Ιστορίας μέσα από κείμενα κάθε είδους, τακτική η οποία θυμίζει τον νέο ιστορικισμό. Αντιγράφει, μεταγράφει, τροποποιεί και συνδέει μεταξύ τους αποσπάσματα από έγγραφα του αρχείου της Σιένας, από ιστορικά συγγράμματα, από την προσωπική αλληλογραφία του, τη «Θεία Κωμωδία», την «Οδύσσεια», τα «Εργα και Ημέρες», τον «Επιτάφιο του Αδωνη», ιαπωνικά και κινεζικά ποιήματα και από αρκετά ακόμη κείμενα.

Στο έργο εφαρμόζονται τεχνικές του βορτικισμού, καθώς συγκροτείται από βασικά μοτίβα γύρω από τα οποία συσπειρώνονται μικρότερες και μεγαλύτερες ομάδες στίχων. Προκύπτει έτσι ως αποτέλεσμα μια σειρά συνειρμικών περιδινήσεων. Αξιοποιείται επίσης ο εικονισμός (imagism), ιδιαίτερα στις λυρικές ενότητες. «Η Πέμπτη Δεκάδα των Κάντο» αντιπροσωπεύει ένα ευρύ δίκτυο επίκαιρων στοιχείων: της οικολογικής συνείδησης, της σκιάς του φασισμού, της τραπεζικής τοκογλυφίας, και της οργής, γιατί η οργή του Πάουντ αποδεικνύεται σύμμετρη ως προς τον συλλογικό θυμό ο οποίος τη σημερινή εποχή πλησιάζει στην κρίσιμη μάζα.

Ερμηνευτική ανάγνωση

Ο Γιώργος Μπλάνας διερευνά το ζήτημα της φασιστικής ιδεολογίας του Πάουντ στην εισαγωγή του βιβλίου του.

Ο Γιώργος Μπλάνας διερευνά το ζήτημα της φασιστικής ιδεολογίας του Πάουντ στην εισαγωγή του βιβλίου του. Η εισαγωγή, εξάλλου, χαρακτηρίζεται από φυγόκεντρες υποσημειώσεις, οι οποίες προεκτείνουν κατά πολύ την ακτίνα του εποπτικού πεδίου. Αντίθετα, τα περιεκτικότατα σχόλια παρουσιάζουν μία κεντρομόλο τάση, η οποία κατευθύνει προς ορισμένη ερμηνευτική ανάγνωση των ποιημάτων.

Η μετάφραση, τέλος, καταφέρνει να αναμετρηθεί με το ζήτημα της συνθετότητας των συγκεκριμένων «Κάντο» και κυρίως με το ύφος τους, αυτόν τον φαινομενικό συγκρητισμό από μιμήσεις, διαφορετικές γλώσσες, αφορισμούς, λυρισμό, διδακτισμό, βιβλικό τόνο και υβρεολόγιο. Η παραλληλία του πρωτότυπου με τη μετάφραση θέτει τη δεύτερη σε αυστηρή δοκιμασία, την οποία όμως περνά με επιτυχία. Η μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα διεκδικεί, επιπλέον, μία αυτονομία, ώστε ανάγεται σε ένα ελληνικό αντίστοιχο του ποιητικού τρόπου του Εζρα Πάουντ.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ , 17 Αυγούστου 2020

Νόαμ Τσόμσκι: Η ώρα για τους πολίτες

 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ 

Νόαμ Τσόμσκι στην «Κ»: Η ευκαιρία για τους ενεργούς πολίτες

ΕΥΡΥΔΙΚΗ ΜΠΕΡΣΗ

• 

«Βρισκόμαστε σε μια μοναδική στιγμή. Μαίνεται μια πανδημία με τραγικές επιπτώσεις. Η πανδημία θα παρέλθει, αλλά θα έλθει άλλη, πιθανότατα χειρότερη, εκτός εάν αντιμετωπιστούν οι ρίζες της», αναφέρει στην «Κ» ο Νόαμ Τσόμσκι (φωτ. EPA/Augusto Stari ).

Στα 91 του χρόνια, ο Νόαμ Τσόμσκι εξακολουθεί να εργάζεται χωρίς παύση, αγνοώντας τη λέξη «διακοπές» και ανατέμνοντας, με το ίδιο διεισδυτικό βλέμμα που τον καθιέρωσε ήδη από τη δεκαετία του 1950 ως τον σημαντικότερο αντιφρονούντα της σύγχρονης Αμερικής, την πραγματικότητα της χώρας του και του πλανήτη. Αντίθετα από ό,τι θα περίμενε κανείς από έναν διανοούμενο που έχει εισέλθει στη δέκατη δεκαετία της ζωής του, ο Τσόμσκι δεν κοιτάζει στο παρελθόν αλλά στο παρόν και στο μέλλον, περιγράφοντας τη μοναδική ιστορική στιγμή την οποία διανύουμε και προειδοποιώντας για τις απειλές που παραγνωρίζουμε. Η ελπίδα σύμφωνα με τον Τσόμσκι θα προέλθει μόνο μέσα από την αυθεντική δημοκρατία και τη χειραφέτηση των μαζών, με πρώτο σταθμό την αποπομπή του Ντόναλντ Τραμπ από τον Λευκό Οίκο τον Νοέμβριο.

– Ας ξεκινήσουμε με μία ερώτηση που βρίσκεται στο μυαλό πολλών. Τι θα απαιτηθεί προκειμένου οι ΗΠΑ και ο κόσμος να απαλλαγούν από τον Ντόναλντ Τραμπ.

– Οι εκλογές του Νοεμβρίου κατά τη γνώμη μου είναι οι σημαντικότερες στην Ιστορία. Μια δεύτερη τετραετία Τραμπ μπορεί να οδηγήσει στο να ξεπεραστούν κάποια σημεία καμπής ως προς την υπερθέρμανση του πλανήτη, που είναι το πιο σοβαρό πρόβλημα το οποίο έχει αντιμετωπίσει ποτέ η ανθρωπότητα, αν εξαιρέσουμε τον πυρηνικό πόλεμο. Είναι εντυπωσιακό ότι καμία από αυτές τις δύο απειλές προς την ανθρώπινη επιβίωση δεν συζητείται παρά ελάχιστα στην προεκλογική εκστρατεία, ακόμη και από την Αριστερά. Υπάρχουν επίσης ανησυχίες ότι ο Τραμπ μπορεί να αρνηθεί να εγκαταλείψει τον Λευκό Οίκο αν χάσει. Κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να συμβεί σε αυτή την περίπτωση, αν και ίσως εσείς οι Ελληνες μπορείτε να ανασύρετε κάποιες μνήμες όσων συνέβησαν στη χώρα σας πριν από μερικές δεκαετίες. Μέχρι πρόσφατα θα έμοιαζε εξωφρενικό να πει κανείς ότι οι ΗΠΑ μπορεί να διολισθήσουν προς τη δικτατορία. Τώρα, ακόμη και ο σχολιαστής Μάρτιν Γουλφ στους Financial Times προειδοποιεί ότι η δυτική τάξη πραγμάτων βρίσκεται σε κρίση και ότι αν ο Ντόναλντ Τραμπ επανεκλεγεί, η κρίση αυτή θα είναι τελειωτική.

Γενικότερα, η σύγχρονη κοινοβουλευτική δημοκρατία δέχεται επίθεση στις δύο χώρες που τη γέννησαν. Το σύστημα δεν βασίζεται μόνο στους νόμους, γιατί η χειρότερη δικτατορία μπορεί να έχει ένα υπέροχο Σύνταγμα. Βασίζεται στην καλή πίστη και την εμπιστοσύνη. Οταν ο Μπόρις Τζόνσον ανέστειλε τη λειτουργία της βρετανικής Βουλής για να μπορέσει να περάσει τη δική του εκδοχή του Brexit χωρίς αντιρρήσεις, έσπασε μια βρετανική παράδοση 350 χρόνων. Η ενέργεια κρίθηκε άκυρη από το Ανώτατο Δικαστήριο, αν και ήταν πολύ αργά για να έχει κάποια επίπτωση.

Πολύ χειρότερα είναι αυτά που συμβαίνουν στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ έχει κάνει εκκαθαρίσεις στον κρατικό μηχανισμό, αφήνοντας στη θέση τους σχεδόν μόνο δειλούς κόλακες. Αυτή τη στιγμή διώχνει τους γενικούς επιθεωρητές και τους εισαγγελείς που ερευνούν τον βρωμερό βάλτο που δημιούργησε στην Ουάσιγκτον. Ο σύμμαχός του, επικεφαλής της Γερουσίας Μιτς Μακόνελ, έχει μετατρέψει το «σπουδαιότερο Κοινοβούλιο του κόσμου» όπως αυτοαποκαλείται, σε τραγικό ανέκδοτο, αφού απορρίπτει όλες τις νομοθετικές πρωτοβουλίες. Περιορίζεται στο να κάνει δώρα στους πολύ πλούσιους και στις εταιρείες και να διορίζει σωρηδόν σκληρούς δεξιούς δικαστές που θα μπορούν να μπλοκάρουν επί δεκαετίες οποιαδήποτε έστω και λίγο προοδευτική νομοθεσία, ανεξάρτητα από τη βούληση του πληθυσμού.

– Φαίνεται ότι έχει συντελεστεί μια σημαντική στροφή στην αμερικανική κοινωνία. Οι διαδηλώσεις κατά του ρατσισμού έχουν γενικευθεί, οι εκκλήσεις για δημόσια δωρεάν υγεία απασχολούν την κεντρική πολιτική συζήτηση. Πώς θα δράσει το κατεστημένο προκειμένου να υποσκάψει αυτή την αλλαγή; Αν ο Τζο Μπάιντεν έρθει στην εξουσία πιστεύετε ότι θα κάνει κάτι;

– Οι διαδηλώσεις κατά του ρατσισμού ήταν εντυπωσιακές και άνευ προηγουμένου σε κλίμακα, σε αλληλεγγύη και σε λαϊκή υποστήριξη. Ελαβαν πολύ μεγαλύτερη υποστήριξη από αυτή που είχε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στο απόγειο της δημοφιλίας του. Ακόμη και ανώτατοι στρατιωτικοί τις υποστηρίζουν. Ολα αυτά είναι ενθαρρυντικά σημάδια, υπάρχει διάθεση να εστιάσουμε στην πικρή κληρονομιά των 400 χρόνων βασανισμού και καταπίεσης των Αφροαμερικανών. Κατά τα λοιπά, η εκστρατεία του Μπέρνι Σάντερς ήταν πολύ επιτυχημένη και ενέπνευσε κινήματα που είναι αποφασισμένα να υπερβούν τις παθογένειες της υπάρχουσας κοινωνικοοικονομικής τάξης πραγμάτων. Ο ακτιβισμός τους ανέδειξε κρίσιμα ζητήματα στην ατζέντα και τη χάραξη πολιτικής. Μια κυβέρνηση Τραμπ θα είναι εντελώς αποκομμένη από τη λαϊκή πίεση, αλλά μια κυβέρνηση Μπάιντεν έχει περισσότερες πιθανότητες να επηρεαστεί. Το πόσο, εξαρτάται από τη φύση και την κλίμακα του λαϊκού ακτιβισμού. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το πρόγραμμα του Μπάιντεν έχει ήδη ωθηθεί πιο αριστερά σε σχέση με τα προγράμματα όλων των πρόσφατων υποψηφίων του Δημοκρατικού Κόμματος.

– Στις ΗΠΑ εντείνονται οι εκκλήσεις για διακοπή χρηματοδότησης της αστυνομίας και της στρατιωτικοποίησής της. Τι σημαίνει το αίτημα αυτό; Τι θα λέγατε σε όσους το θεωρούν ουτοπικό αν όχι επικίνδυνο;

– Η φράση «διακοπή χρηματοδότησης της αστυνομίας» έχει πολλές ερμηνείες. Για τους περισσότερους διαδηλωτές και για την Αριστερά ευρύτερα, σημαίνει τουλάχιστον να μην ανατίθενται στην αστυνομία λειτουργίες τις οποίες διαχειρίζονται καλύτερα οι υπηρεσίες πρόνοιας: αντιμετώπιση κρίσεων ψυχικής υγείας, οικιακοί καβγάδες και λοιπά. Πέρα από αυτό, σημαίνει να βρίσκεται η αστυνομία υπό τον έλεγχο της κοινότητας και πιο θεμελιωδώς, να αντιμετωπιστούν οι αιτίες της εγκληματικότητας, που εδράζονται βαθιά στην κοινωνικοοικονομική τάξη πραγμάτων: στην ιλιγγιώδη ανισότητα, την άγρια φτώχεια, τον ενδημικό ρατσισμό, την αδιαφορία για τις τύχες των αδυνάτων –αυτή τη στιγμή αποκαλύπτονται συγκλονιστικά εγκλήματα στους οίκους ευγηρίας– και πολλά άλλα. Κοινωνικά προβλήματα υπήρχαν πάντα, αλλά έχουν διογκωθεί σημαντικά εξαιτίας της νεοφιλελεύθερης επίθεσης εναντίον της κοινωνίας, που βρίσκεται σε εξέλιξη τα τελευταία 40 χρόνια.

– Το καθεστώς ελέγχου των εξοπλισμών αποσυντίθεται, κάτι που όπως συχνά επισημαίνετε, παραγνωρίζουμε, καθώς ο κόσμος πιστεύει ότι οι κούρσες εξοπλισμών ανήκουν στο παρελθόν. Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά τη Χιροσίμα, γιατί ο Τραμπ το κάνει αυτό, είναι δική του πρωτοβουλία ή βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μία βαθύτερη αλλαγή πολιτικής;

– Ο Τραμπ δεν έχει ιδεολογία πέραν της λατρείας του εαυτού του. Δεν ενδιαφέρεται να βελτιώσει τον κόσμο, ούτε και έχει ιδέες για το πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό, ακόμη και αν ενδιαφερόταν. Προκειμένου να φανεί σημαντικός πρέπει να κάνει κάτι και η μόνη εναλλακτική είναι να καταστρέψει. Για αυτό μονίμως ισχυρίζεται ότι οποιαδήποτε συμφωνία έχει επιτευχθεί στο παρελθόν είναι η χειρότερη της Ιστορίας και ότι μόνο αυτός μπορεί να τη διορθώσει. Για τον επαγγελματία καταστροφέα, το καθεστώς ελέγχου των εξοπλισμών πρέπει να γκρεμιστεί. Αυτό τον βοηθάει και να διατηρήσει την εύνοια των υποστηρικτών του. Η πολεμική βιομηχανία βλέπει με απροκάλυπτη ευφορία τα γιγάντια κέρδη που θα προκύψουν από τις παραγγελίες οπλικών συστημάτων που μπορούν να καταστρέψουν τα πάντα. Και το μεγαλύτερο μέρος της βάσης των ψηφοφόρων του Τραμπ είναι φοβισμένοι εθνικιστές που νομίζουν ότι όλος ο κόσμος θέλει να μας ληστέψει και να μας επιτεθεί, οπότε πρέπει να προστατευθούμε από «αυτούς». Σίγουρα, η κατάργηση του διεθνούς συστήματος ελέγχου των εξοπλισμών αυξάνει τις πιθανότητες να εξαλειφθούν οι Αμερικανοί σε έναν ολοκληρωτικό πυρηνικό πόλεμο, αλλά γιατί αυτό θα έπρεπε να ανησυχεί έναν κοινωνικά ανάλγητο μεγαλομανή;

– Το επόμενο βιβλίο σας («Climate Crisis and the Global Green New Deal» μαζί με τον οικονομολόγο Ρόμπερτ Πόλιν, εκδόσεις Verso) εστιάζει στην κλιματική κρίση. Γιατί;

– Πέρα από τον πυρηνικό πόλεμο, είναι το πιο σημαντικό ζήτημα στην ανθρώπινη Ιστορία. Δεν θα αναφέρω τα στοιχεία, τα οποία οφείλουν να είναι γνωστά. Εχουμε λίγο χρόνο να θέσουμε την κρίση υπό έλεγχο, ίσως λίγες δεκαετίες. Αν δεν το κάνουμε, το ανθρώπινο πείραμα θα λάβει άδοξο τέλος.

– Με την αίσθηση προοπτικής που σας διακρίνει, μπορείτε να περιγράψετε ως προς τι είναι μοναδική η τωρινή ιστορική στιγμή;

– Κάθε Ιανουάριο το Δελτίο Ατομικών Επιστημόνων, η σημαντικότερη αμερικανική επιθεώρηση που ασχολείται με θέματα ασφαλείας, συγκαλεί ένα σώμα διακεκριμένων επιστημόνων και πολιτικών αναλυτών για να εκτιμήσουν την κατάσταση της παγκόσμιας ασφάλειας. Απεικονίζουν με απλό τρόπο τα συμπεράσματά τους στο Ρολόι του Τέλους του Κόσμου. Βάζουν τον δείκτη σε μια απόσταση πριν από τα μεσάνυχτα, που συμβολίζουν το τέλος. Στη διάρκεια των ετών, ο δείκτης πηγαινοέρχεται. Οταν εξελέγη ο Τραμπ μετακινήθηκε πιο κοντά στα μεσάνυχτα. Κάθε χρόνο διακυβέρνησης Τραμπ πηγαίνει πιο κοντά στα μεσάνυχτα. Τον Ιανουάριο οι αναλυτές εγκατέλειψαν τα λεπτά και πέρασαν στα δευτερόλεπτα. Τώρα απέχουμε 100 δευτερόλεπτα από τα μεσάνυχτα. Εδωσαν τρεις λόγους, τον αυξημένο κίνδυνο πυρηνικού πολέμου, την κλιματική αλλαγή και την περιστολή της δημοκρατίας. Η τελευταία απειλή μπορεί να μοιάζει άσχετη αλλά δεν είναι. Η μόνη ελπίδα για να αντιμετωπίσουμε τις δύο υπαρξιακές κρίσεις είναι μέσω αυθεντικής δημοκρατίας, στην οποία ενημερωμένοι πολίτες παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους – ακριβώς αυτό που ο Τραμπ πασχίζει να καταστρέψει. Δεν είναι ο μόνος, αλλά όσα συμβαίνουν στο ισχυρότερο κράτος στην παγκόσμια Ιστορία έχουν μια άνευ προηγουμένου σημασία.

Βρισκόμαστε σε μία μοναδική στιγμή. Μαίνεται μια πανδημία με τραγικές επιπτώσεις. Οι περισσότεροι θάνατοι θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί με μία κυβέρνηση που θα ακολουθούσε τις συμβουλές των επιστημόνων – άλλο ένα εντυπωσιακό επίτευγμα του Τραμπ και των συνεργατών του. Η πανδημία θα παρέλθει αλλά θα έρθει άλλη, πιθανότατα χειρότερη, εκτός αν αντιμετωπιστούν οι ρίζες της. Παράλληλα με τις προκλήσεις υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες και αν οι ενεργοί πολίτες τις αδράξουν, μπορούμε να πάμε σε έναν πολύ καλύτερο κόσμο.

Ο χαλίφης

– Ποιο είναι το σχόλιό σας για τον ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης;

–Ο Ερντογάν είναι ένας από τους αυταρχικούς μεγαλομανείς ηγέτες που αναδύθηκαν από τα συντρίμμια που άφησε πίσω της η νεοφιλελεύθερη επίθεση στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου τα τελευταία 40 χρόνια. Προσπαθεί να γίνει σύγχρονος χαλίφης, αναβιώνοντας κάτι σαν την οθωμανική αυτοκρατορία. Η βεβήλωση της Αγίας Σοφίας, οι υπερβολικές εδαφικές διεκδικήσεις του και ο τυχοδιωκτισμός του στη Λιβύη περιλαμβάνονται στα πολλά παραδείγματα. Είναι μια τραγική αντιστροφή της πορείας που έκανε η Τουρκία στα πρώτα χρόνια του νέου αιώνα προς μια κοσμική δημοκρατία και προς τη μετατροπή της σε γέφυρα για την αμοιβαία κατανόηση και συνεργασία Ανατολής και Δύσης. 

H προπαγάνδα για τον «κίτρινο κίνδυνο» και η πολεμική κατά του ΠΟΥ

– Πώς κρίνετε τη ραγδαία επιδείνωση των σινοαμερικανικών σχέσεων; Μπορείτε να εξηγήσετε τι διακυβεύεται;

– Η Κίνα είναι αποφασισμένη να ανακτήσει τον παραδοσιακό της ρόλο ως κυρίαρχης δύναμης στην Ασία, με φιλοδοξίες και πέρα από την περιοχή. Αυτό οι Αμερικανοί επιτελείς δεν το ανέχονται. Οπως είπε ο Χένρι Κίσινγκερ, απευθυνόμενος στην Ευρώπη όταν βρισκόταν στο απόγειο της ισχύος του, πριν από μισό αιώνα, «οι ΗΠΑ έχουν παγκόσμια συμφέροντα και ευθύνες», ενώ η Ευρώπη έχει μόνο «περιφερειακά συμφέροντα». Οι ΗΠΑ πρέπει «να ασχολούνται περισσότερο με το συνολικό πλαίσιο των πραγμάτων παρά με τη διαχείριση κάθε περιφερειακής υπόθεσης». Αυτός είναι ένας ευγενικός τρόπος να πει κανείς ότι οι ΗΠΑ είναι ο κυρίαρχος του κόσμου. Ακολουθείτε εντολές και σας επιτρέπουμε να ασχοληθείτε με τοπικές υποθέσεις που δεν μας αφορούν. Ως παγκόσμιος ηγεμόνας, οι ΗΠΑ δεν ανέχονται ανερχόμενες δυνάμεις που αμφισβητούν κατά κάποιο τρόπο την παγκόσμια εξουσία τους. Οι ΗΠΑ ήλπιζαν ότι η ενσωμάτωση της Κίνας στο παγκόσμιο σύστημα, στο οποίο κυριαρχούν, θα μετρίαζε τις κινεζικές φιλοδοξίες και ότι η Κίνα θα αποδεχόταν έναν ρόλο υποτελούς, όπως η Ε.Ε. Αυτό δεν συνέβη. Η Κίνα ακολούθησε τον δικό της δρόμο, με τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (που έχει ευρεία συμμετοχή, αλλά απαγορεύει την παρουσία των ΗΠΑ έστω και σε ρόλο παρατηρητή), με τη φιλόδοξη πρωτοβουλία για τον Δρόμο του Μεταξιού, τη στρατιωτική της παρουσία στη θάλασσα της Νότιας Κίνας κ.τ.λ. Εν τω μεταξύ, εταιρείες από τις ΗΠΑ και άλλες δυτικές χώρες έχουν εκμεταλλευθεί τη φθηνή κινεζική εργασία και τις άθλιες εργασιακές συνθήκες για να μεταφέρουν γραμμές παραγωγής στην Κίνα, μετατρέποντάς την σε παγκόσμιο κέντρο μεταποίησης, με τα κέρδη να επιστρέφουν κυρίως στην έδρα των εταιρειών. Αυτό έχει δημιουργήσει ένα εξαιρετικά εύθραυστο και περίπλοκο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, πολύ κακό για τους εργαζομένους σε όλο τον κόσμο, με τεράστια κέρδη για το παγκόσμιο κεφάλαιο. Είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι αμερικανικές πολυεθνικές έχουν συγκεντρώσει το 50% του παγκόσμιου πλούτου. Το εύθραυστο αυτό σύστημα έχει βρεθεί εκτεθειμένο λόγω κορωνοϊού και έχει ραγίσει.

Υπάρχουν πολλές αιτίες προστριβών, οι οποίες μεγεθύνονται εξαιτίας της απελπισμένης προσπάθειας του Τραμπ να βρει αποδιοπομπαίο τράγο για τις καταστροφικές πολιτικές που ακολούθησε στη διάρκεια της πανδημίας και οι οποίες οδήγησαν στον άδικο θάνατο πάνω από 100.000 Αμερικανούς, σε μια κρίση που συνεχίζει να χειροτερεύει. Ενας στόχος ήταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), τον οποίο ο Τραμπ προσπαθεί να καταστρέψει φορτώνοντάς του ψευδώς την ευθύνη για τα δικά του εγκλήματα. Τα μέσα ενημέρωσης παραβλέπουν το γεγονός ότι αυτή η βάρβαρη προσπάθεια να αποσπασθεί η προσοχή (σ.σ. στραγγαλίζοντας οικονομικά τον ΠΟΥ) καταδικάζει σε θάνατο τεράστιους αριθμούς ανθρώπων που βασίζονται στον ΠΟΥ για την κάλυψη των υγειονομικών αναγκών τους στην Υεμένη, την Αφρική και αλλού.

Αλλά ο βασικός στόχος του Τραμπ ήταν η Κίνα. H προπαγάνδα, στην οποία αυτός δίνει τον τόνο, έχει αναβιώσει τη ρατσιστική επίκληση του «κίτρινου κινδύνου» που έχει βαθιές ρίζες στην αμερικανική ιστορία. Οι δόλιες προσπάθειες να επιρριφθούν ευθύνες στην Κίνα για το μέγεθος της πανδημίας, με πλήρη υποστήριξη από τα μέσα ενημέρωσης, έχουν πείσει μια μεγάλη πλειοψηφία Αμερικανών ότι η Κίνα ευθύνεται για τα εγκλήματα του Τραμπ εις βάρος τους.

Αυτό που κρίνεται είναι τι είδους παγκόσμια τάξη θα προκύψει από τα ερείπια της πανδημίας και αυτό δεν είναι μικρό πράγμα. Παρά την καταστροφική επίδραση του Τραμπ, οι ΗΠΑ παραμένουν χωρίς αντίπαλο στην παγκόσμια ηγεμονία και η Κίνα έχει σοβαρά εσωτερικά προβλήματα, αν και ο απολογισμός μετά την πανδημία φαίνεται να ευνοεί τα κινεζικά συμφέροντα.

ΠΗΓΗ: Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 12 Αυγούστου 2020

Εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας το Ορούτς Ρέις

 

Stephanos Constantinides

·

ΚΡΙΣΙΜΕΣ ΟΙ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΩΡΕΣ

Ο Ερντογάν φαίνεται αποφασισμένος να προχωρήσει στα σχέδια του με στόχο που πάει πέρα από το θέμα της υφαλοκρηπίδας: τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου.

Τι θα πράξει η Αθήνα;

Μάλιστα, το τουρκικό σκάφος, άνοιξε τον πομπό του για να δείξει ότι είναι μέσα στα χωρικά ύδατα - Το Πολεμικό Nαυτικό παρακολουθεί στενά το τουρκικό ερευνητικό σκάφο...

skai.gr

Εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας το Ορούτς Ρέις - Άνοιξε τον πομπό του (pic) | ΣΚΑΪ

Μάλιστα, το τουρκικό σκάφος, άνοιξε τον πομπό του για να δείξει ότι είναι μέσα στα χωρικά ύδατα - Το Πολεμικό Nαυτικό παρακολουθεί στενά το τουρκικό ερευνητικό σκάφο...

Θολό τοπίο στα ελληνοτουρκικά

 Στέφανος Κωνσταντινίδης*

 

Το τοπίο παραμένει θολό στα ελληνοτουρκικά. Και γίνεται ακόμη πιο θολό από τις δηλώσεις και τις ενέργειες  αυτών που κυβερνούν στην Αθήνα. Αντίθετα η τουρκική πλευρά ξέρει τι θέλει και πού βαδίζει. Όμως αν και οι ευθύνες της σημερινής ελληνικής κυβέρνησης είναι μεγάλες για την πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αν θέλουμε να είμαστε όσο γίνεται αντικειμενικοί, πολλά από τα σημερινά προβλήματα έχουν προκύψει από διαχρονικές αμέλειες και παθογένειες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Σπρώχνοντας για χρόνια τα προβλήματα κάτω από το χαλί, έρχεται μια στιγμή που βγαίνουν στην επιφάνεια, το χαλί δεν μπορεί πια να τα καλύψει.  Από την άλλη η κυβέρνηση Μητσοτάκη ήταν απροετοίμαστη για μια τέτοια κρίση στα ελληνοτουρκικά. Ακολούθησε την πεπατημένη της αντιμετώπισης των τουρκικών προκλήσεων μέσα από τα φοβικά σύνδρομα που κατατρύχουν χρόνια τις πολιτικές ελίτ της Αθήνας και μέσα από κινήσεις  περιστασιακής τακτικής, βεβιασμένες λόγω της ασφυκτικής πίεσης που δεχόταν και χωρίς κανένα στρατηγικό σχεδιασμό. Την πολιτική της Αθήνας χαρακτηρίζουν διαχρονικά δύο πράγματα: Είναι προβλέψιμη και είναι δεδομένη. Αυτά τα γνωρίζει η Τουρκία και οι «προστάτες» και δραστηριοποιούνται αναλόγως. 

Το θολό τοπίο του διαλόγου αφορά και την Κύπρο. Μετά την αντίδραση που προκάλεσαν οι δηλώσεις του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας του Μητσοτάκη, Αλέξανδρου Διακόπουλου, ότι άλλο είναι το «Ορούτς Ρέις» και διαφορετικό το «Μπαρμπαρός», που ασφαλώς εξέφραζαν την πολιτική του Έλληνα Πρωθυπουργού, έγινε μια προσπάθεια σε επικοινωνιακό επίπεδο να σωθούν τα προσχήματα με διορθωτικές δηλώσεις σε κυπριακό μέσο ενημέρωσης. Τα επικοινωνιακά όμως παιχνίδια δεν αλλάζουν την πραγματικότητα. Που παραμένει αυτή του διαχρονικού δόγματος ότι «η Κύπρος κείται μακράν». Αν δεν ήταν έτσι τα πράγματα θα έβγαινε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας και θα μιλούσε καθαρά για τη δέσμευσή του να υπερασπιστεί η Αθήνα την Κύπρο, όπως το έκανε κάποτε ο Ανδρέας Παπανδρέου από το βήμα της Βουλής των Ελλήνων. Ο οποίος είχε προειδοποιήσει την Τουρκία, χωρίς περιστροφές, ότι και ένα βήμα να έκανε στην Κύπρο, αυτό θα σήμαινε πόλεμο! Δεν το έκανε και απ' ό,τι φαίνεται ο διάλογος θα αρχίσει με το «Μπαρμπαρός» στην κυπριακή ΑΟΖ. 

Το θολό τοπίο του διαλόγου αφορά επίσης το τουρκολυβικό σύμφωνο. Θα γίνει διάλογος με την Τουρκία να το θεωρεί νόμιμο και ότι ως τέτοιο παράγει έννομα αποτελέσματα και την Ελλάδα να λέει το αντίθετο; Τι διάλογος θα είναι αυτός;

Ακόμη και με την αναμενόμενη μερική οριοθέτηση με την Αίγυπτο που μπορεί να προσφέρει ένα πλεονέκτημα στην Αθήνα, το πρόβλημα δεν θα λυθεί. Η Τουρκία θα επιμένει στη δική της θέση και οι φίλοι της, Αμερικανοί, Εγγλέζοι και Γερμανοί θα μιλούν για «αμφισβητούμενα νερά». Επιπλέον η ζημιά που θα προκύψει με τον αποκλεισμό του Καστελορίζου από τη συμφωνία καθώς και από τη μειωμένη επήρεια της Κρήτης και άλλων νησιών, θα είναι πολύ μεγαλύτερη από το όποιο κέρδος. Τη στιγμή που γράφονταν οι γραμμές αυτές ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, αναχωρούσε για το Κάιρο για την υπογραφή απ΄ότι φαίνεται της συμφωνίας με την Αίγυπτο.

Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα που θα προκύψει είναι ότι οι Τούρκοι θα βάλουν στο τραπέζι του διαλόγου πολλαπλά θέματα που θα θέτουν υπό αμφισβήτηση την ελληνική εθνική κυριαρχία αλλά και την ίδια τη συνθήκη της Λωζάνης. Υπόψη δε ότι ενώ η Αθήνα μιλά για διάλογο, έναν όρο κάπως ανώδυνο, η Άγκυρα μιλά για διαπραγμάτευση «χωρίς όρους και προϋποθέσεις». Είναι ένας τρόπος να νομιμοποιήσει μέσα από τη διαδικασία του διαλόγου τις μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις που έχει καλλιεργήσει από χρόνια.

Από την πλευρά της η Αθήνα επιμένει ότι η μοναδική διμερής διαφορά είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Δεν αναφέρεται καν στον όρο ΑΟΖ επειδή η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν αναγνωρίζει τον όρο ΑΟΖ που αυτή η Σύμβαση εισήγαγε. Εντούτοις το εθιμικό δίκαιο δεσμεύει την Τουρκία στο θέμα αυτό έστω και αν δεν έχει υπογράψει τη σχετική Σύμβαση.

Έτσι ενώ παραμένουν άλυτα ακόμη και διαδικαστικά προβλήματα, οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν απέναντι στους Γερμανούς για διαπραγματεύσεις. Εδώ να υπενθυμίσουμε πάντως ότι ναι μεν η Ελλάδα επιμένει ότι μοναδικό θέμα επίλυσης είναι αυτό της υφαλοκρηπίδας, αλλά στην προηγούμενη διαπραγμάτευση -τότε μιλούσαν για διερευνητικές επαφές- στο συνυποσχετικό για τη Χάγη που τελικά δεν υπογράφτηκε, αναφερόταν ότι οι δύο πλευρές συναινούσαν να επιλυθούν από το Διεθνές Δικαστήριο και όλα τα «παρεμπίπτοντα ζητήματα», με ό,τι αυτό σημαίνει.

Τίθεται επίσης θέμα αντικειμενικότητας του μεσολαβητή, δηλαδή της Γερμανίας. Κάποια γεγονότα εγείρουν αμφιβολίες για την αντικειμενικότητα αυτή. Για παράδειγμα ενώ θα διεξάγεται ο διάλογος το Βερολίνο θα συνεχίζει να παραδίδει όπλα και πολεμικό υλικό στην Τουρκία. Την ίδια ώρα παραβλέπει την τουρκική NAVTEX και την παρουσία του «Μπαρμπαρός» στην κυπριακή ΑΟΖ και την αποσυνδέει από το μορατόριουμ  αποκλιμάκωσης για την έναρξη του διαλόγου, περιορίζοντάς το μόνο στο Αιγαίο! Αλλά και στο οικονομικό πεδίο η Γερμανία συνεχίζει αμείωτη τη στήριξή της στην Άγκυρα. Στηρίζει επίσης τη συνέχιση της οικονομικής βοήθειας της ΕΕ στην Τουρκία, σε μια χώρα μη μέλος της Ένωσης,  παρακάμπτοντας τα συμφέροντα δύο χωρών μελών της, της Ελλάδας και της Κύπρου. Είναι αυτό που έγραψε ο Κώστας Βενιζέλος ότι «το Βερολίνο κλείνει το μάτι στην Άγκυρα».

Είναι φανερό ότι η χώρα διέρχεται μια δύσκολη εποχή και ότι το πιθανότερο η Τουρκία θα επανέλθει δριμύτερη με το τέλος του μορατόριουμ αν ο διάλογος δεν αποδώσει. Είναι γι' αυτό που τα πολιτικά κόμματα και στην Ελλάδα και στην Κύπρο χρειάζεται να χαράξουν μια κοινή πολιτική απέναντι στην Τουρκία και κατά συνέπεια να υπάρξει και μια κοινή πολιτική Αθήνας-Λευκωσίας τόσο σε πολιτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ανάσχεσης-ανατροπής. Δεν είναι δυνατό η Τουρκία να αντιμετωπίζει ενιαία την Ελλάδα και την Κύπρο στην προώθηση των επεκτατικών της σχεδίων και να μην αντιμετωπίζεται ενιαία από την Αθήνα και τη Λευκωσία. Είναι μια αυτοκτονική πολιτική και για τις δύο χώρες που θα έχει τραγικές συνέπειες για τον ελληνισμό.

*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019.

stephanos.constantinides@gmail.com

  Στέφανος Κωνσταντινίδης   

AddThis Sharing Buttons

Share to Facebook

Share to TwitterShare to MessengerShare to E-mailShare to WhatsAppShare to Περισσότερα...

2

Αποκλιμάκωση με τουρκικούς όρους;

Στέφανος Κωνσταντινίδης*

Απασχολημένων των Αμερικανών με τις προεδρικές εκλογές τους έδρασε ο άλλος «προστάτης», οι Γερμανοί, για την αποκλιμάκωση και την έναρξη ενός ακόμη ελληνοτουρκικού διαλόγου, με όρους Βερολίνου που καθ΄οδόν μόνο τυφλοί δεν βλέπουν ότι εξελίσσονται σε όρους Αγκύρας… Δεν ξέρω πόσοι θυμούνται τον Πάνο Τζαβέλλα όταν τραγουδούσε «κι αν φύγανε οι Γερμανοί, ήρθαν οι Αμερικανοί»! Τώρα αντιστρέφεται πάλι. Κι αν χάσαμε τους Αμερικανούς, έχουμε ξανά τους Γερμανούς… Θα ήταν βέβαια προτιμότερο να είχε αναλάβει την όποια διαμεσολάβηση η ΕΕ διότι θα είχε συλλογικό χαρακτήρα και θα άφηνε περισσότερα περιθώρια μιας ισορροπημένης αντιμετώπισης της κρίσης, με την παρουσία χωρών, όπως η Γαλλία, που δεν θα επέτρεπαν στην Άγκυρα να επιβάλει τους όρους της όπως γίνεται τώρα μέσω της Γερμανίας. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση επί του προκειμένου του συμβούλου και στενού συνεργάτη του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίλ, στην τουρκική εφημερίδα Hurriyet ότι το Βερολίνο «λαμβάνει θετικά μέτρα προς όφελος της Άγκυρας». Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο η Μέρκελ επέτρεψε στον Ερντογάν να παρουσιάζεται ότι αυτός έχει την πρωτοβουλία και να ταυτίζεται με το Βερολίνο, τοποθετώντας απέναντι την Αθήνα και καλώντας την να ανταποκριθεί στην τουρκική πρωτοβουλία για διάλογο. Μέχρι στιγμής δηλαδή η Άγκυρα πέτυχε να περάσει το μήνυμα, μέσω Βερολίνου, ότι αυτή αποφάσισε την αποκλιμάκωση για να δώσει την ευκαιρία στην Αθήνα να προσέλθει σε διάλογο! Ζητά δε και παρέμβαση ξένων κυβερνήσεων για να πειστεί η Αθήνα!