Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια των τελευταίων 40 ετών ξεκίνησε νωρίς εκείνο το πρωινό, με μερικά συνηθισμένα συμπτώματα: Πονόλαιμος και καταρροή. Όταν η 12χρονη Mary Kellerman από το Σικάγο παραπονέθηκε στους γονείς της για το κρύωμα που την ταλαιπωρούσε, εκείνοι της έδωσαν ένα χάπι του παυσίπονου Tylenol. Δεν γνώριζαν, βέβαια, ότι το φάρμακο ήταν δηλητηριασμένο με κυανιούχο κάλιο. Έως τις 7 το πρωί, η Mary ήταν νεκρή.
Φοβάμαι ότι το παιχνίδι έχει πια χαθεί. Οσα κι αν αποκαλύπτονται για την πλαστή θαυματουργία του ιερέα Δημητρίου Λουπασάκη στο εκκλησάκι των Αγίων Ισιδώρων, οι πιστοί που έχουν ανάγκη θαύματα για να πιστέψουν, καθώς κι όσοι βασανίζονται χρόνια από γιατρό σε γιατρό, θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν στον Λυκαβηττό. Θα ανάβουν το κερί τους, θα προσεύχονται μυστικά ή επιδεικτικά, θ’ αφήνουν το τάμα τους –ένα μάτι, ένα χέρι, ένα πόδι, ό,τι ακριβώς άφηναν και οι αρχαίοι στην Αρτεμη, στον Ασκληπιό, στην Ισιδα–, θ’ αφήνουν και τον οβολό τους. Οι φτωχοί ό,τι τους λείπει, οι πλούσιοι ό,τι τους περισσεύει. Οσοι πάνε για χάζι ή επειδή το εκκλησάκι έγινε της μόδας για όλα τα κοινωνικά στρώματα και κάθε πνευματική κατηγορία, θα ανανεώνουν το ραντεβού τους, μήπως πετύχουν να γίνουν και αυτοί θεατές «θαύματος».
Με τους θανάτους να ξεπερνούν τις γεννήσεις και την Ελλάδα να έχει έναν από τους πιο γερασμένους πληθυσμούς στην Ευρώπη, κοινός τόπος είναι πως το δημογραφικό αδιέξοδο παραμένει ένα από τα κορυφαία, οικονομικά ή ακόμη και υπαρξιακά, προβλήματα της χώρας, με σαφή αντίκτυπο στους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα δημογραφικό αδιέξοδο που δεν πλήττει μόνο τον πληθυσμό της, αλλά υπονομεύει την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, εκτιμούσε μελέτη και της PwC. Στο σενάριο βάσης π.χ. των δημογραφικών προβολών, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, ο πληθυσμός της Ελλάδας θα κυμανθεί στα 8,1 εκατ. έως το 2100.
Επέλεξε το ακροατήριό του ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όταν κατηγορούσε στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την Ελλάδα πως «έχει μετατρέψει το Αιγαίο σε νεκροταφείο προσφύγων», ισχυριζόμενος ότι η χώρα μας διαπράττει «εγκλήματα πολέμου» εναντίον των μεταναστών. Βεβαίως ο Ελληνας υπουργός επί των Εξωτερικών Νίκος Δένδιας αντέδρασε αμέσως στις αιτιάσεις του προέδρου Ερντογάν και κάτι ανάλογο αναμένεται να πράξει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην ομιλία του αύριο στη Νέα Υόρκη. Αυτή είναι η καθιερωμένη πρακτική.
To επίσημο σύμβολο της Ρωσίας εδώ και 5-6 αιώνες είναι ο δικέφαλος αετός που εμφανίζεται και στο εθνικό της έμβλημα. Παρόλα αυτά, η Ρωσία αποκαλείται διεθνώς “Αρκούδα”! Επί αιώνες οι Ρώσοι πάλευαν να αποτάξουν από πάνω τους αυτό τον χαρακτηρισμό μέχρι που βαρέθηκαν και τελικά μάλλον τον αποδέχτηκαν. Έχω, όμως, την πεποίθηση πλέον, ότι μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ο όρος “Αρκούδα” ξεθωριάζει και εάν πρέπει οπωσδήποτε να την παρομοιάσουμε με κάποιο ζώο αυτό είναι η αλεπού!
Ο χαρακτηρισμός “Αρκούδα” πρωτοχρησιμοποιήθηκε τον 16ο αιώνα, εξαιτίας ενός φαρμάκου που υποτίθεται ότι καταπολεμούσε την φαλάκρα! Άγγλοι έμποροι επισκέπτονταν τη Ρωσία από όπου εισήγαγαν γούνες, μέλι, κερί και ένα λίπος που υποτίθεται ότι ήταν λίπος αρκούδας, το οποίο συνήθως ήταν λίπος χοιρινών! Οι Άγγλοι που έψαχναν απεγνωσμένα θεραπεία για την φαλάκρα, είδαν τις διαφημιστικές γκραβούρες για το ρωσικό λίπος από αρκούδες σαν σωτηρία! Το μάρκετινγκ των εμπόρων της εποχής έλεγε ότι οι αρκούδες είναι πολύ τριχωτές, άρα το λίπος τους βοηθά! Το προϊόν, λοιπόν, έκανε θραύση.
Για να κατανοήσουμε τη σημασία του διαγγέλματος του προέδρου Πούτιν πρέπει να το δούμε σε συνάρτηση με την ανακοίνωση των δημοψηφισμάτων στις τέσσερις περιοχές της Ουκρανίας που βρίσκονται υπό ρωσικό έλεγχο αλλά και σε συνάρτηση με τη διαφαινόμενη κλιμακούμενη δυτική υποστήριξη στις Ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις που αποτυπώθηκε στη συμμετοχή δυτικών στρατιωτικών στο σχεδιασμό της αντεπίθεσης στα βορειοανατολικά και στη συνεχή τροφοδότηση με εξοπλισμό.
Τα γεγονότα τρέχουν και διαδέχονται το ένα το άλλο με ρυθμούς που δύσκολα επιτρέπουν στους ανθρώπους να κατανοήσουν τη σημασία τους. Είναι επίσης η δυσκολία αξιολόγησής τους. Πολλές φορές το μείζον χάνεται και αναδύεται το έλαττον. Με το καλοκαίρι να τελειώνει κυριαρχεί η συζήτηση και ο φόβος για το τι θα φέρει ο χειμώνας. Ο φόβος της πανδημίας φαίνεται να έχει παραμεριστεί και κυριαρχεί τώρα το θέμα της ενέργειας, η έλλειψη της οποίας, εξαιτίας του ενεργειακού πολέμου Δύσης - Ρωσίας, δημιουργεί μια τεράστια κρίση σε πολλά επίπεδα της ζωής των ανθρώπων. Η ενεργειακή κρίση είναι το αποτέλεσμα των δυτικών κυρώσεων στη Ρωσία οι οποίες αποδιοργάνωσαν την παγκόσμια οικονομία χωρίς να πλήξουν ουσιαστικά τον στόχο τους. Η Ρωσία μάλλον επωφελείται από τις υψηλές τιμές του φυσικού αερίου και του πετρελαίου, ενώ πέτυχε και τη δημιουργία νέων συμμαχιών και την εξεύρεση νέων αγορών με αποτέλεσμα η κρίση να πλήττει κυρίως την Ευρώπη που επέστρεψε υπό αμερικανική ηγεμονία και αυτοπυροβολείται. Πλήττει βεβαίως χωρίς οίκτο και τις φτωχότερες χώρες του πλανήτη.
Η Ρωσία κατηγορεί την Τουρκία ότι εξοπλίζει τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar με χημικά και βιολογικά όπλα, αναφέρει η ιστοσελίδα Nordic Monitor, επικαλούμενη απόρρητα έγγραφα που υπεκλάπησαν από τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες και τα οποία έχουν υποβληθεί στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η κατασκευάστρια εταιρεία μη επανδρωμένων αεροσκαφών Baykar Makina εμπλέκεται σε σχέδιο εξοπλισμού των drones της ώστε να μπορούν να αξιοποιηθούν σε χημικό-βιολογικό πόλεμο κατόπιν αιτήματος της Κιέβου. Τους ισχυρισμούς αυτούς, ωστόσο, απορρίπτει η Τουρκία.
Εάν η Γηραιά Ηπειρος προσβλέπει στις ΗΠΑ για να της διαθέσουν αυξημένες ενεργειακές προμήθειες πετρελαίου και φυσικού αερίου να αντεπεξέλθει στον χειμώνα, τότε τρέφει φρούδες ελπίδες. Τουλάχιστον αυτό αποτυπώνεται στις δηλώσεις αμερικανικών ενεργειακών ομίλων, που δραστηριοποιούνται στην εξόρυξη από σχιστολιθικά εδάφη, προειδοποιώντας ήδη πως δεν δύνανται να σώσουν την Ευρώπη. Κι όλα αυτά συμβαίνουν υπό συνθήκες φόβου, πως μια μεγάλη μείωση των ρωσικών εξαγωγών «μαύρου» χρυσού θα εκτινάξει την τιμή του πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι. Τα σχετικά αναφέρουν σε δημοσίευμά τους οι Financial Times. Παρ’ όλο που οι αγορές πετρελαίου έχουν κατευναστεί τις τελευταίες εβδομάδες, η ανάπαυλα θα μπορούσε να λήξει όταν το εμπάργκο της Ε.Ε. στις ρωσικές εξαγωγές του εμπορεύματος τεθεί σε πλήρη ισχύ αργότερα φέτος. Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν, προειδοποίησε αυτή την εβδομάδα ότι το εμπάργκο «θα μπορούσε να προκαλέσει άνοδο στις τιμές του πετρελαίου».
Σκάνδαλο υποκλοπών; Μα ποιο σκάνδαλο. Δεν υπήρξε ποτέ σκάνδαλο επισυνδέσεων και παρακολουθήσεων, όπως δεν υπήρξε ποτέ σκάνδαλο Νοβάρτις. Σκευωριούλες και τα δύο. Τι δηλαδή. Εχουμε σκάνδαλο επειδή η ΚΥΠ παρακολουθούσε δημοσιογράφους ειδικευμένους στη διερεύνηση οικονομικοπολιτικών ανομιών; Ή επειδή κρυφάκουγε τον κ. Νίκο Ανδρουλάκη, τις μέρες ακριβώς που διεκδικούσε την προεδρία του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, μήπως και πληροφορηθεί κατιτίς το εκμεταλλεύσιμο για τις προθέσεις του; Από πότε, αγαπητοί συμπολίτες μου, βαφτίστηκε αμαρτία η φιλοπεριέργεια και η φιλομάθεια; Θα βγάλουμε τώρα σκάρτους τους αρχαίους ημών, κοτζάμ Αριστοτέλη για την ακρίβεια, που ορκιζόταν στον Δία και την Αθηνά ότι «πάντες άνθρωποι του ειδέναι ορέγονται φύσει»; Θα πάμε κόντρα στην ανθρώπινη φύση; Οχι βέβαια. Απλώς, σαν άξιοι απόγονοι αξιότατων προγόνων, θα προσαρμόσουμε το αρχαίο ρητό στα τεχνολογικά δεδομένα μας. Ναι, η «αγάπησις των αισθήσεων» παραμένει τεράστια, απλώς ο έρωτάς μας έχει στραφεί από τη «διά των ομμάτων» αίσθηση στην αίσθηση της ακοής. Κάθε καιρός κι ο τρόπος του.
Οι δύο σπουδαίοι συγγραφείς επέλεξαν δύο διαφορετικά σενάρια για τις δυστοπίες τους, σε μια προσπάθεια να προβλέψουν το μέλλον της κοινωνίας.
Ο μεν Τζορτζ Οργουελ περιγράφει στο μνημειώδες έργο του «1984» ένα μονοκομματικό κράτος που ασκεί ασφυκτικό έλεγχο στις ζωές των ανθρώπων και τους εμποτίζει καθημερινά με προπαγάνδα που δεν μπορούν να αποφύγουν, αφού η τηλεόρασή τους παραμένει υποχρεωτικά ανοιχτή στο εσαεί. Η λογοκρισία «προστατεύει» τους πολίτες από τις «επικίνδυνες» ιδέες και απόψεις. Επιπρόσθετα, το κράτος χρησιμοποιεί το μονοπώλιο της βίας με τρόπο συντριπτικό, πλην όμως αποτελεσματικό, ενώ διαστρεβλώνει το νόημα των λέξεων σε βαθμό που αυτές γίνονται αγνώριστες και καταλήγουν να σημαίνουν το ακριβώς αντίθετό τους.
Το 1945 ο οίκος G. Routledge & Sons, Ltd εξέδωσε στο Λονδίνο το δίτομο έργο «The Open Society and its Enemies» του Αυστριακού φιλοσόφου Καρλ Ράιμουντ Πόπερ, κείμενο που έμελλε να γίνει από τα διασημότερα του 20ού αιώνα. Από το 1982 το βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά: Καρλ Πόπερ, «Η ανοιχτή κοινωνία και οι εχθροί της» (Δωδώνη 1982, 1991 και Παπαζήσης 2003, 2021).
Πριν από έναν αιώνα ακριβώς, η 3η Σεπτεμβρίου ήταν ημέρα Κυριακή (με το παλαιό ημερολόγιο), μια καλή μέρα για ανάγνωση εφημερίδων. Στην πλατεία Συντάγματος και στα καφενεία ανά την Ελλάδα, θα μπορούσε να δει κανείς πολλά ψαθάκια χωμένα μέσα σε ανοιγμένες εφημερίδες. Ορισμένοι θα διάβαζαν δυνατά στους άλλους τις φρικιαστικές περιγραφές από τη Σμύρνη. Αλλοι, θα είχαν διπλώσει την εφημερίδα και θα απολάμβαναν τον καφέ τους. Και ο καιρός ήταν ακόμη ζεστός. Ο Αύγουστος είχε φύγει με αφόρητη ζέστη. Η ζωή άλλαζε.
