Ελλάδα και Κύπρος αντιμέτωπες με το ρευστό διεθνές γεωπολιτικό τοπίο

 

Το ρευστό διεθνές γεωπολιτικό τοπίο και εμείς

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

 

 

 

 

 

 

 

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το διεθνές γεωπολιτικό τοπίο παραμένει ευμετάβλητο και ρευστό με όσα βλέπουμε να συμβαίνουν στον πόλεμο της Ουκρανίας αλλά και με άλλα διεθνή γεγονότα που δημιουργούν μια γενική αστάθεια. Η αστάθεια αυτή επιτείνεται και από όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό πολλών χωρών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διεθνή πολιτική σκηνή. Τελευταίο επισόδειο στη διεθνη σκακιέρα το πραξικόπημα σε μια αφρικανική χώρα, τον Νίγηρα, στο οποίο δεν δόθηκε ίσως η αναγκαία σημασία. Και πολλαπλά άλλα ανοιχτά μέτωπα βεβαίως, όπως ο εμφύλιος πόλεμος στο Σουδάν,  η εντεινόμενη καταπίεση στο Αφγανιστάν, η αποσταθεροποίηση της Ευρώπης που συνεχίζεται, η προετοιμασία για διάφορες εκλογικές αναμετρήσεις με κύριες τις ευρωεκλογές που θα δείξουν τις πολιτικές τάσεις στην γηραιά ήπειρο αλλά και οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές με προάγγελο τις διώξεις του Ντόναλντ Τραμπ που σηματοδοτούν την έντονη αντιπαράθεση στο εσωτερικό των ΗΠΑ.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμένει όμως το πιο σημαντικό γεγονός αποσταθεροποίησης του διεθνούς συστήματος. Η ουκρανική αντεπίθεση φαίνεται να έχει βαλτώσει για την ώρα αφού παρά την έντονη υποστήριξη της Δύσης και την παρουσία μισθοφόρων και συμβούλων, κυρίως Αμερικανών και Βρετανών, έχει επί της ουσίας αποτύχει. Αυτή η αποτυχία οδηγεί το Κίεβο, με τη στήριξη της Δύσης, σε μια απέλπιδα προσπάθεια να πλήξει τη Ρωσία με μη επανδρωμένα αεροπλάνα, αποτολμώντας ακόμη και πλήγματα εναντίον της Μόσχας. Αν και τα πλήγματα αυτά δεν φαίνεται να έχουν προκαλέσει μεγάλες καταστροφές, πλήττουν όμως το γόητρο της Ρωσίας. Επιπλέον οι Αμερικανοί φαίνεται να υπολόγιζαν ότι τα χτυπήματα αυτά θα αποσταθεροποιούσαν το ρωσικό καθεστώς και θα αποδυνάμωναν τον ίδιο τον Πούτιν.

Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να συμβαίνει. Αντίθετα η Ρωσία επεκτείνει την επιρροή της σε διεθνές επίπεδο και ειδικά στην Αφρική. Υπήρξε πρώτα μια διεθνής διάσκεψη στην Αγία Πετρούπολη μεταξύ αντιπροσώπων αφρικανικών χωρών και της Ρωσίας που επιβεβαίωσε αυτή την επιρροή και την ρωσική παρουσία στην αφρικανική ήπειρο και ακολούθησε το πραξικόπημα στον Νίγηρα που ανέτρεψε το φιλοδυτικό και προπάντων φιλικό στη Γαλλία καθεστώς. Οι διαδηλώσεις που έγιναν στη χώρα αυτή μετά το πραξικόπημα  ήταν φιλορωσικές και οι διαδηλωτές κρατούσαν ρωσικές σημαίες. Μπορεί ο Νίγηρας να είναι μια μικρή αφρικανική χώρα  αλλά η γεωστρατηγική σημασία του είναι σημαντική και επιπλέον είναι ανάμεσα στις πέντε πρώτες χώρες παραγωγής ουρανίου στον κόσμο. Η Γαλλία αλλά και άλλες δυτικές χώρες έχουν άμεση εξάρτηση αυτή τη στιγμή από το ουράνιο καθώς με την ενεργειακή κρίση μεγάλο μέρος ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από ατομικούς αντιδραστήρες.

Την ίδια ώρα η Μόσχα εντείνει τις πυραυλικές επιθέσεις της εναντίον της Ουκρανίας καταστρέφοντας τις υποδομές της και απομονώνοτας την από τον υπόλοιπο κόσμο με τους βομβαρδισμούς των λιμανιών της στη Μαύρη Θάλασσα και ειδικά της Οδησσού.

Το ερώτημα είναι μέχρι που θα συνεχίσουν οι Αμερικανοί την κλιμάκωση του πολέμου που για την ώρα μετατρέπει σε ερείπια την Ουκρανία με μεγάλες ανθρώπινες απώλειες και με κίνδυνο επέκτασης του πολέμου σε γειτονικές χώρες. Μεγάλο μέρος της στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία, ειδικά τα άρματα που της δόθηκαν τελευταία, έχει καταστραφεί. Ακόμη και σε επίπεδο πυρομαχικών έχουν αδειάσει οι αποθήκες των ΗΠΑ και στάληκαν στην Ουκρανία βόμβες διασποράς με ότι αυτό σημαίνει, αφού και οι Ρώσοι απαντούν με τις ίδιες βόμβες.

Αν μέχρι τον Χειμώνα τα μέτωπα του πολέμου σταθεροποιηθούν και δεν υπάρξει ουκρανική προέλαση, καθώς θα πλησιάζουν και οι αμερικανικές εκλογές, οι ευρωεκλογές, και άλλες τοπικές αναμετρήσεις, η Δύση θα υποχρεωθεί να πάρει σοβαρές αποφάσεις, ιδίως αν οι Ρώσοι πετύχουν να εδραιώσουν τις αμυντικές τους γραμμές και ίσως και με κάποια κέρδη επί του εδάφους.

Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που το γεωπολιτικό μέτωπο στην Ανατολή παρουσιάζει επίσης έντονη κινητικότητα με τις ΗΠΑ να προσπαθούν να οργανώσουν τους συμμάχους τους για την ανατροπή της κινεζικής επιρροής στην περιοχή. Και φυσικά συνεχίζεται έντονος και ο πολιτικός και  οικονομικός ανταγωνισμός ανάμεσα στην Κίνα και τις ΗΠΑ για την πρωτοκαθεδρία στο διεθνές σύστημα.

Στο ρευστό αυτό τοπίο Ελλάδα και Κύπρος δέχονται την έντονη δυτική και κυρίως αμερικανική πίεση για να κλείσουν τα μέτωπα με την Τουρκία. Φαίνεται ότι στο Αιγαίο ο Μητσοτάκης είναι αποφασισμένος, στη βάση των αμερικανικών σχεδιασμών, να οδηγήσει τη χώρα στη Χάγη. Δεν θα είναι εύκολο γιατί οι Τούρκοι θα επιμένουν να τεθούν εκεί και θέματα που σίγουρα θα απομειώνουν την ελληνική εθνική κυριαρχία. Η στήριξη του σημιτικού στρατοπέδου προς το οποίο διεύρυνε την κυβέρνηση του δεν θα είναι αρκετή, ούτε και αυτή της Ακροδεξιάς που ενσωματώθηκε στη ΝΔ. Καραμανλικοί, σαμαρικοί αλλά και άλλες διάσπαρτες δυνάμεις θα αντιδράσουν αν στο συμφωνητικό για την Χάγη περιληφθούν οι τουρκικές αξιώσεις που αναγκαστικά θα μειώνουν την ελληνική εθνική κυριαρχία.

Για την Κύπρο τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Βρετανοί και Αμερικανοί κινούνται στα παρασκήνια για ένα νέο σχέδιο συνομοσπονδιακής λύσης με δύο κράτη και τουρκική επικυριαρχία.  Η τουρκική αξίωση για δύο κράτη και εγκατάλειψη της ΔΔΟ, πιθανόν να αποδειχτεί  ένας επιδέξιος διπλωματικός/διαπραγματευτικός ελιγμός. Αν αυτό επιβεβαιωθεί,  η  ΄Αγκυρα θα πιστωθεί στο τέλος και με διαλακτικότητα,  "υποχωρώντας" στόν  στόχο της ΔΔΟ  που θα ικανοποιεί όμως δια της πλαγίας με το περιεχόμενο της όλους τους τουρκικούς στόχους.

 

*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας

  Email  stephanos.constantinides@gmail.com