Η Δύση και ειδικά οι Αμερικανοί βρίσκονται αντιμέτωποι με πολλαπλά αδιέξοδα αλλά και πολλές αμαρτίες.
Με δική τους ευθύνη, ο πλανήτης έχει οδηγηθεί σε μια πρωτοφανή αστάθεια, μια χαώδη και ρευστή κατάσταση και αντιμετωπίζει ακόμη τον κίνδυνο μιας ολοκληρωτικής καταστροφής είτε από ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα, είτε από την κλιματική αλλαγή που προχωρεί ακάθεκτη.
Είναι η δίψα για κυριαρχία και επιβολή, είναι η προσπάθεια ελέγχου των πλοτοπαραγωγικών πόρων του πλανήτη και των υποδομών της διεθνούς οικονομίας. Ασφαλώς και δεν απαλλάσσονται της ευθύνης τους άλλοι δρώντες του διεθνούς συστήματος, αλλά αν ακολουθούσαμε το θουκυδίδειο παράδειγμα ανάλυσης, θα διαπιστώναμε ότι η μεγαλύτερη ευθύνη βαρύνει τη Δύση που εκμεταλλεύτηκε μονοπωλιακά για αιώνες τον πλανήτη και προκάλεσε την αντίδραση των άλλων λαών που μέσα από σκληρούς αγώνες έφτασαν σήμερα, με όλο αυτό τον έστω και εύθραυστο συνασπισμό του Παγκόσμιου Νότου, να αμφισβητούν σοβαρά την δυτική ηγεμονία.
Κανείς ασφαλώς δεν αμφισβητεί σοβαρά την προσφορά της Δύσης στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, την προσφορά της στον πολιτισμό, την επιστήμη και αυτό που γενικά ονομάζεται πρόοδος. Όμως διακατέχεται και σήμερα, όπως και παλιότερα την εποχή της αποικιοκρατίας, με την αλαζονεία πως ο υπόλοιπος κόσμος απέναντι της είναι οι «βάρβαροι» που πρέπει να «εκπολιτιστούν», να «εξευγενιστούν». Ποτέ όμως δεν θα πείσει τον υπόλοιπο κόσμο ότι αντιπροσωπεύει μόνο το καλό, ότι συμπεριφέρθηκε απέναντι του με γενναιοδωρία και όχι με επιδιώξεις ευτελείς και κυνικού υπολογισμού των δικών της συμφερόντων.
Από την άλλη και οι υπόλοιποι λαοί, εκτός Δύσης, είχαν και έχουν το δικό τους πολιτισμό που καθόλου δεν πρέπει να υποτιμάται. Θα πρέπει κάποια στιγμή να δεχτούμε και να υιοθετήσουμε ως αρχή, ότι δεν υπάρχουν «ανώτεροι» και κατώτεροι» πολιτισμοί, αλλά πολιτισμοί διαφορετικοί. Εκεί που κυρίως η Δύση κατάφερε, για διάφορους λόγους , να αφήσει πίσω τους υπόλοιπους λαούς, είναι το πεδίον της τεχνολογίας. Στο επίπεδο επίσης των πολιτικών θεσμών δημιούργησε το μοντέλο της φιλελεύθερης δημοκρατίας το οποίο θεωρεί «εξαγώγιμο».
Δεν είναι όμως κατ΄ ανάγκη εξαγώγιμο, όπως στον αρχαιοελληνικό κόσμο δεν ήταν εξαγώγιμο το μοντέλο της αθηναϊκής δημοκρατίας που δεν το υιοθέτησαν ούτε οι Σπαρτιάτες, ούτε οι Μακεδόνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και εκεί όπου η Δύση και ειδικά οι Αμερικανοί προσπάθησαν να το επιβάλουν με «ιερούς» πολέμους, η αποτυχία υπήρξε παταγώδης. Διέλυσαν τις τοπικές κοινωνίες και το όποιο θεσμικό πλαίσιο είχαν, όπως στο Ιράκ, το Αφγανιστάν , την Λιβύη και αλλού και έσπειραν την καταστροφή και το χάος. Στην ουσία άλλωστε οι πόλεμοι αυτοί δεν ήταν για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, που χρησιμοποιήθηκαν ως άλλοθι, όπως παλιότερα και ο πόλεμος του Βιετνάμ, αλλά για πιο ωμά συμφέροντα, οικονομικά και γεωπολιτικά. Άλλωστε οι Αμερικανοί εκεί που εξυπηρετούνταν τα συμφέροντα τους στήριξαν κυνικά και αδίστακτα δικτατορικά καθεστώτα.
Η Δύση και ειδικά οι ΗΠΑ, σπατάλησαν τη στρατηγική ηγεμονία που απέκτησαν μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, καταπάτησαν τους στοιχειώδεις κανόνες ελευθερίας, δικαιοσύνης και δημοκρατίας που παρουσίαζαν ως το ευαγγέλιο τους και οδήγησαν τον κόσμο στη σημερινή εξαθλίωση, με μια γενοκτονία στη Γάζα και με την καταστροφή της Ουκρανίας, αλλά και με την εξαθλίωση της ίδιας της Ευρώπης.
Στο σημερινό κόσμο πάντως, τον παγκοσμιοποιημένο, στοιχεία του δυτικού πολιτισμού, κυρίως στον τομέα της τεχνολογίας αλλά και της ιδεολογίας, έχουν υιοθετηθεί και από τους υπόλοιπους λαούς του πλανήτη ή έμειναν ως κατάλοιπα του αποικισμού. Στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν εν πολλοίς και ως όπλα εναντίον της δυτικής ισχύος και υπεροχής. Αλλά και ο δυτικός πολιτισμός αφομοίωσε στοιχεία άλλων πολιτισμών. Ο σημερινός κόσμος είναι πια πολυπολικός, τόσο ως διεθνές σύστημα, σε γεωπολιτικό επίπεδο, όσο και ως οικονομία και πολιτισμός. Ο δυτικός κόσμος είναι μειοψηφικός δημογραφικά και κατέχει περιορισμένη έκταση του πλανητικού γεωγραφικού χώρου, όπως πάντα άλλωστε, αλλά σήμερα περιορίζεται και η ισχύς του σε όλα σχεδόν τα επίπεδα, όπως το στρατιωτικό η οικονομία και η τεχνολογία. Εξακολουθεί βεβαίως να είναι πάντα ισχυρός, αλλά διέρχεται μια μεγάλη κρίση, πολιτική, κοινωνική, οικονομική, αξιακή και ταυτότητας. Η Ευρώπη, σε άθλια κατάσταση, με τον ακροδεξιό πόλο σε άνοδο, είναι σε αναζήτηση ρόλου και οι ΗΠΑ περνούν μια κρίση ταυτότητας με μια πολιτική αβεβαιότητα και μια πόλωση τέτοια, που πολλοί δεν διστάζουν να μιλούν για ένα εμφυλιοπολεμικό κλίμα.
Φαίνεται να έχει χαθεί το κοινό δυτικό αφήγημα, να έχει χαθεί το αμερικανικό όνειρο. Αν ποτέ υπήρχαν εννοείται, πέρα από τη σφαίρα του φαντασιακού. Δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν, με την ανάλυση των δεδομένων που έχω, ότι η Δύση και ειδικότερα οι ΗΠΑ θα καταρρεύσουν. Διαθέτουν ακόμη μεγάλες δυνατότητες αλλά σίγουρα χάνουν το παιχνίδι της παγκόσμια κυριαρχίας που μονοπώλησαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Το κέντρο βάρους του κόσμου, έχει οριστικά μετατεθεί προς την Ασία.
Στην Ελλάδα και την Κύπρο δεν φαίνεται να συνειδητοποιούν οι πολιτικές ελίτ, η άρχουσα τάξη αλλά ακόμη και η κοινή γνώμη τις τεκτονικές αυτές αλλαγές στο πλανητικό σύστημα. Ζούμε στο δικό μας μικρόκοσμο και το χειρότερο ζούμε μια εικονική πραγματικότητα, τόσο πολιτική όσο και οικονομική και πολιτισμική. Με ένα κοινωνικό ιστό ουσιαστικά διαλυμένο, με τους αξιακούς μας κώδικες βουτηγμένους στη διαφθορά, με ένα παραγωγικό μοντέλο που μας οδηγεί στη φτωχοποίηση και ένα πολιτικό σύστημα χωρίς όραμα. Ταξιδεύουμε επικινδύνως σε ένα βαπόρι που μπορεί να είναι και ο Τιτανικός.
- ΥΓ1 – Η απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελ Ολγκίν Κουεγιάρ ζητά επί της ουσίας από την ελληνική πλευρά να προσεγγίσει τις τουρκικές θέσεις και να αποδεχτεί ένα διάλογο που θα οδηγεί στην αναγνώριση των κατοχικών δεδομένων και την κυριαρχική ισότητα. Μαθηματικά αυτό οδηγεί στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και σε τουρκική επικυριαρχία με την υψηλή επίβλεψη των Βρετανών, των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ που διασώζουν επίσης τα στρατηγικά τους συμφέροντα στην περιοχή. Για την Αθήνα ως συνήθως, η Κύπρος κείται μακράν.
- ΥΓ2 – Η γενοκτονία στη Γάζα συνεχίζεται με την ανοχή της Δύσης και την στήριξη του Ισραήλ από τις ΗΠΑ. Μόνο αφελείς μπορεί να πιστεύουν ότι οι Αμερικανοί δεν είναι σε θέση να σταματήσουν τη γενοκτονία. Μια αμυδρή ελπίδα η εξέγερση των νέων στα Πανεπιστήμια και ο φόβος του αμερικανικού κατεστημένου ότι η γενοκτονία αποδυναμώνει τις δυνατότητες επανεκλογής του Μπάιντεν.
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής. stephanos.constantinides@gmail
