Οι ευρωεκλογές δεν έχουν συνήθως την βαρύτητα των εθνικών εκλογών. Όμως, στο μέτρο που με το πέρασμα του χρόνου το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο απέκτησε σημαντικές αρμοδιότητες που διαμορφώνουν την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απέκτησαν και οι ευρωεκλογές μια νέα πολιτική δυναμική. Οι επερχόμενες ευρωεκλογές του Ιουνίου έχουν και μια άλλη σημαντική πολιτική διάσταση που οφείλεται στην αναμενόμενη αύξηση της δύναμης της Άκρας Δεξιάς.
Παράλληλα η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις λόγω της αστάθειας του διεθνούς περιβάλλοντος. Ειδικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία η ΕΕ βρέθηκε ξανά υπό στενή αμερικανική κηδεμονία ενώ η διακοπή των οικονομικών σχέσεων με την Ρωσία δημιούργησε τεράστια κρίση στις ευρωπαϊκές οικονομίες, ειδικά στον τομέα της ενέργειας. Από την άλλη το μεταναστευτικό παραμένει ένα θέμα που δημιουργεί εντάσεις και επιτρέπει στην Ακροδεξιά να κεφαλαιοποιεί πολιτικά με ένα ξενοφοβικό λόγο που διχάζει την κοινωνία. Υπάρχουν και άλλες σοβαρές προκλήσεις όπως η πράσινη μετάβαση, το έλλειμμα στην υψηλή τεχνολογία και τα θέματα ασφάλειας.
Ανάμεσα στις σημαντικές αρμοδιότητες το Ευρωκοινοβουλίου είναι η νομοθετική παραγωγή, η έγκριση του κοινοτικού προϋπολογισμού και η άσκηση του δημοκρατικού ελέγχου πάνω στη δράση των κοινοτικών οργάνων. Σημαντική επίσης αρμοδιότητα είναι και η εκλογή Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Το Ευρωκοινοβούλιο έχει αυτή τη στιγμή 705 βουλευτές και με τις εκλογές του Ιουνίου ο αριθμός τους θα ανέλθει σε 720. Οι ευρωβουλευτές εντάσσονται σε διάφορες πολιτικές ομάδες με πιο σημαντικές το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα που εκφράζει την συντηρητική δεξιά παράταξη και την Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών.
Οι διάφορες έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει μια ραγδαία στροφή προς την Άκρα Δεξιά και ότι είναι πολύ πιθανόν στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο να αντιπροσωπεύεται με ένα 25%. Σε εννέα χώρες, Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία και Σλοβακία τα κόμματα της Άκρας Δεξιάς αναμένεται να έρθουν πρώτα, ενώ αναμένεται να έρθουν δεύτερα ή τρίτα σε άλλες εννέα χώρες, την Εσθονία, Βουλγαρία, Φινλανδία, Γερμανία, Λετονία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και Σουηδία.
Παρά την πιθανή αυτή αύξηση, η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά είναι διαιρεμένη σε δύο μεγάλες ομάδες, κάτι που θα αφαιρεί από την αποτελεσματικότητα και την επιρροή της. Η μεγαλύτερη ομάδα θα είναι μάλλον αυτή της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι των «Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών» (ECR), η οποία, όμως, έβαλε πολύ νερό στο κρασί της, έγινε συστημική και προσπαθεί να συνδεθεί ή να συνεργαστεί με το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Αντιμετωπίζεται ως η «εξευγενισμένη» Ακροδεξιά. Η δεύτερη ομάδα είναι αυτή της Γαλλίδας πολιτικού Μαρίν Λεπέν, «Ταυτότητα και Δημοκρατία» (ID), ενώ ενδεχομένως θα υπάρξουν και κάποιοι ανεξάρτητοι. Όμως ακόμη και έτσι θα επηρεάζουν την ευρωπαϊκή πολιτική επί το συντηρητικότερον σε πολλά θέματα.
Η άνοδος της Άκρας Δεξιάς σε ευρωπαϊκό επίπεδο σηματοδοτεί την άνοδο ενός αντισυστημισμού που επωφελείται από την έλλειψη μιας έστω και χλιαρής αριστερής πολιτικής πρότασης. Δεν συμβαίνει το ίδιο με την Ελλάδα και την Κύπρο, όπου δεν υπάρχει αυτό το αντισυστημικό κλίμα αλλά ιδιόρρυθμες πολιτικές συνθήκες και κληρονομημένα κατάλοιπα του παρελθόντος που ανασυντάσσονται λόγω χρεοκοπίας του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος.
Όμως τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, αναμένεται επίσης σημαντική άνοδος της Άκρας Δεξιάς. Περισσότερο εντυπωσιακή ίσως στην Κύπρο, αν επαληθευτούν οι δημοσκοπήσεις που φέρνουν τέταρτο κόμμα το ΕΛΑΜ, κάποιες ακόμη και τρίτο.
Στην Ελλάδα ο Μητσοτάκης έχει καταφέρει να ενσωματώσει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της Άκρας Δεξιάς στη Νέα Δημοκρατία, με 3-4 υπουργούς στην κυβέρνηση και ένα αντιπρόεδρο στο κόμμα. Για την ακρίβεια αυτή η ενσωμάτωση ξεκίνησε επί Σαμαρά αλλά έγινε ακόμη πιο έντονη με την συμμαχία του Κυριάκου Μητσοτάκη μαζί της, κάτι που του επέτρεψε να γίνει αρχηγός της ΝΔ. Η επιρροή της είναι σημαντική. Ιδίως μετά την υιοθέτηση του νόμου για τον γάμο των ομοφυλόφιλων, ο Μητσοτάκης έχει ανάγκη αυτή την Ακροδεξιά για να αναχαιτίσει την «Ελληνική Λύση» του Κυριάκου Βελόπουλου αλλά και μικρότερες ακροδεξιές ομάδες. Επιπλέον, σε μια άλλη κίνηση ο Μητσοτάκης , με τη βοήθεια του Αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου, προσπαθεί να προσεταιριστεί την Εκκλησία και την ψήφο των πιστών της, μετά την αντιπαλότητα που προέκυψε από την ψήφιση του νόμου για τον γάμο των ομοφυλοφίλων.
Λόγω της πολυδιάσπασης του ελληνικού πολιτικού σκηνικού και της έλλειψης σοβαρής πολιτικής πρότασης από την Αριστερά, τα ποσοστά της ΝΔ αναμένονται να κυμανθούν γύρω στο 34% ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ, παρά την ασυναρτησία του πολιτικού λόγου του Κασσελάκη, φαίνεται να εξασφαλίζει τη δεύτερη θέση με ένα ποσοστό που μπορεί να φτάσει το 18%.
Στην Ελλάδα έχουν δηλώσει συμμετοχή στις ευρωεκλογές 31 κόμματα και συνασπισμοί κομμάτων. Βέβαια αρκετά από αυτά είναι περιθωριακά, αλλά υπάρχουν μερικά που θα κυμανθούν από το1%-4%,έστω και αν δεν θα εκλέξουν ευρωβουλευτή. Τα ποσοστά του ΚΚΕ φαίνονται σταθεροποιημένα και σίγουρα στην Ευρωβουλή θα είναι μια φωνή προάσπισης των ελληνικών συμφερόντων, της Κύπρου και κάθε δίκαιης υπόθεσης
Στην Κύπρο τα πράγματα φαίνονται πιο καθαρά, μολονότι οι ευρωεκλογές θα κρίνουν πολλά. Ο κύριος παράγοντας που θα κρίνει πιθανόν μια νέα αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού θα είναι τα ποσοστά του ΕΛΑΜ. Τρία κόμματα κινδυνεύουν βασικά να υποστούν απώλειες αν επαληθευτεί η άνοδος του ΕΛΑΜ.
Πρώτα ο ΔΗΣΥ που κινδυνεύει να χάσει την πρώτη θέση. Τα δύο κόμματα είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Σε αυτή την περίπτωση θα υπάρξουν τριγμοί, όχι μόνο σε κομματικό επίπεδο, αλλά και αναδιατάξεις στην άρχουσα τάξη γενικότερα που ασφαλώς θα επηρεάζουν και την κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Το δεύτερο κόμμα που κινδυνεύει είναι το ΔΗΚΟ που καθόλου δεν ωφελήθηκε από την στήριξη που έδωσε και δίνει στον Χριστοδουλίδη. Μάλλον απίθανο να χάσει την τρίτη θέση στο πολιτικο-κομματικό σκηνικό, αλλά θα έχει απώλειες σε ποσοστά. Το τρίτο κόμμα που φαίνεται να βγαίνει ζημιωμένο είναι η ΕΔΕΚ που πιθανόν να μη εκλέξει ευρωβουλευτή.
Πάντως όμως, ανεξάρτητα ποσοστών, τα τρία πρώτα κόμματα, ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ θα έχουν τον ίδιο αριθμό ευρωβουλευτών όπως και σήμερα. Αν το ΑΚΕΛ καταφέρει να είναι πρώτο κόμμα, θα είναι σίγουρα μια σημαντική επιτυχία. Οι Οικολόγοι, αν πετύχουν ένα ποσοστό γύρω στο 5%, θα είναι επίσης μια σημαντική επιτυχία.
Συμπερασματικά οι ευρωεκλογές, όσον αφορά την Ελλάδα, θα στείλουν σίγουρα κάποια μηνύματα, όσον αφορά την Κύπρο πιθανόν να οδηγήσουν σε πολιτικές ανακατατάξεις και όσον αφορά την Ευρώπη θα την οδηγήσουν σε πιο συντηρητικές πολιτικές υπό την ακροδεξιά πίεση. Από καιρό άλλωστε, ο φόβος και η πίεση της Ακροδεξιάς έχουν αλλάξει το παραδοσιακό ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό.
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής.
stephanos.constantinides@gmail.com
