Εκλογές στην Ελλάδα : Η κάλπη εγκυμονεί, αλλά το παιδί δεν φαίνεται στο υπερηχογράφημα

ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΩΝ ΕΥΡΩΕΚΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ, ΚΑΘΩΣ ΟΙ ΨΗΦΟΦΟΡΟΙ ΦΥΛΑΝΕ ΤΗΝ ΨΗΦΟ ΤΟΥΣ ΓΙΑ... ΕΚΠΛΗΞΗ ΠΕΛΑΓΩΝΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΣΚΟΠΟ

Ολοι χαμένοι. Η αποχή από ένα όριο και πάνω αποτελεί κίνδυνο για το κομματικό σύστημα συνολικά

Του ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΜΠΟΥΡΑΚΗ

«Η κάλπη είναι γκαστρωμένη» ήταν μία ανώδυνη φράση -διότι είχε πει και άλλες, επώδυνες, που τις έχουμε σκοπίμως ξεχάσει- του Χαρίλαου Φλωράκη που έμεινε στην Ιστορία και τη θυμόμαστε πριν από κάθε εκλογική αναμέτρηση.

Αυτή τη φορά όμως η κάλπη είναι πιο... γκαστρωμένη. Οπως παραδέχονται οι δημοσκόποι στις κατ' ιδίαν συζητήσεις τους ή στις παρουσιάσεις που κάνουν στους πελάτες τους, ο «υπέρηχος» δεν δείχνει καθαρά τι θα προκύψει.

Θες η καχυποψία των πολιτών, θες η άρνησή τους να απαντήσουν σε ερωτήσεις, θες η απόφασή τους να φυλάξουν την ετυμηγορία τους ως... έκπληξη απέναντι στο κομματικό σύστημα, οι επιστήμονες των εταιρειών δημοσκοπήσεων κάνουν μεγάλο αγώνα -εκείνοι που στοχεύουν στην καταγραφή της πραγματικότητας- για να παρουσιάσουν τις τάσεις της κοινής γνώμης όσο πιο αυθεντικά γίνεται.
Στα κομματικά επιτελεία επικρατεί μεγάλος αναβρασμός. Σενάρια επί σεναρίων για το μετεκλογικό σκηνικό είναι αντικείμενο πολύωρων κομματικών συσκέψεων, ενώ κοινή παραδοχή ανάμεσα στους ειδικούς των κομμάτων είναι ότι αφ' ενός το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θα επηρεάσει άμεσα και δραστικά τις εσωτερικές εξελίξεις όπως και τα ίδια τα κόμματα και αφ' ετέρου δεν υπάρχουν ασφαλείς προβλέψεις.
Η αναφορά στο αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, όπου αντικειμενικά θα είναι αυτό που θα κρίνει τις εξελίξεις, γίνεται με βάση τέσσερα βασικά σενάρια.
Στο ΠΑΣΟΚ θα αρχίσουνε τα όργανα
Σενάριο πρώτο, νίκη του ΣΥΡΙΖΑ με διαφορά κάτω από 3%
Δεν θα έχει προκύψει η προϋπόθεση που βάζει επισήμως ο ΣΥΡΙΖΑ (Δ. Παπαδημούλης, Ν. Βούτσης κ.ά.) αλλά και το ΠΑΣΟΚ (Οδ. Κωνσταντινόπουλος) για να υπάρξουν συνθήκες απονομιμοποίησης της συγκυβέρνησης. Δηλαδή, το ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ να είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των ποσοστών της Ν.Δ. και της Ελιάς, δηλαδή του ΠΑΣΟΚ. Νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, όμως, σημαίνει υπό προϋποθέσεις αρχή μιας περιόδου ταχείας φθοράς για την κυβέρνηση, καθώς ούτε ο Α. Σαμαράς, ούτε ο Ευάγ. Βενιζέλος θα έχουν λάβει από την κοινή γνώμη αυτό που ζήτησαν. Δηλαδή, τη νομιμοποίηση της πολιτικής τους.
Αν το ποσοστό της Ν.Δ. είναι κάτω αλλά κοντά στο 20%, ο Α. Σαμαράς θα μπει σε περιπέτειες και εντός της Ν.Δ., κάτι που μέχρι τώρα δεν έχει συμβεί ποτέ επί της ουσίας και οργανωμένα. Αντιστοίχως, τα όργανα θα αρχίσουν και στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ, αφού το χαμηλό ποσοστό της Ελιάς αποτελεί ήδη έναυσμα για πολλά στελέχη να αμφισβητήσουν τον Ευάγ. Βενιζέλο. Τα κόμματα της συγκυβέρνησης θα επιχειρήσουν σε αυτήν την περίπτωση να στρέψουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης στις μάχες σε περιφέρειες και μεγάλους δήμους, αν τα αποτελέσματα τους ευνοούν.
Ο ΣΥΡΙΖΑ με νίκη τριών ποσοστιαίων μονάδων δύσκολα θα μπορεί να στηρίξει αίτημα για διενέργεια πρόωρων εθνικών εκλογών, θα έχει όμως λάβει τπ μήνυμα από την κοινή γνώμη να ξεκινήσει μία επιθετική στρατηγική εναντίον της κυβέρνησης, με στόχο οι πρόωρες εθνικές εκλογές να προκύψουν μέσα στο 2014. Υποσενάριο, που όμως εξετάζουν αρνητικά κυρίως στη Ν.Δ., αλλά και στον ΣΥΡΙΖΑ, είναι να υπάρξει ένα θετικό ποσοστό, μεγαλύτερο του ποσοστού της Ν.Δ., των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς ως άθροισμα των ποσοστών της Ελιάς, της ΔΗΜΑΡ και του Ποταμιού. Σε αυτήν την περίπτωση ο Α. Σαμαράς θα αναγκαστεί να επιταχύνει, ίσως και να εκβιάσει, εξελίξεις στο χώρο της Κεντροδεξιάς, κάνοντας ακόμα και υποχωρήσεις προκειμένου να εμφανιστεί ενωτικός και να προλάβει αντίστοιχες κινήσεις και πρωτοβουλίες στο χώρο της Κεντροαριστεράς. Τότε η Κουμουνδούρου θα αποκτήσει και δεύτερο, υπολογίσιμο αντίπαλο, πλην της Ν.Δ.
Και πάλι όμως, οι πρόωρες εθνικές εκλογές δεν θα είναι μακριά. Ο ΣΥΡΙΖΑ, για να χάσει το momentum των ευρωεκλογών θα πιέσει ακόμα περισσότερο για πρόωρες εθνικές εκλογές και όσοι επιχειρήσουν να φτιάξουν νέο φορέα στο χώρο της Κεντροαριστεράς, ακόμα και ως συνασπισμό κομμάτων, δεν θα θέλουν ως «προίκα» τη συγκυβέρνηση με τη Ν.Δ. Πρόσθετη πίεση στη Ν.Δ., σε περίπτωση ήττας από τον ΣΥΡΙΖΑ, θα προκαλέσει μια ικανοποιητική εμφάνιση των κομμάτων στα δεξιά της Ν.Δ. ή της Χρυσής Αυγής, ενώ πρόσθετη πίεση στο ΠΑΣΟΚ θα προκαλέσει -σε συνδυασμό με χαμηλό ποσοστό της Ελιάς- ενδεχόμενο καλό ποσοστό του Ποταμιού και εκλογή ευρωβουλευτή από τη ΔΗΜΑΡ.
Σενάριο δεύτερο, νίκη του ΣΥΡΙΖΑ με διαφορά πάνω από 3% η 5%
Ο ΣΥΡΙΖΑ καταθέτει αίτημα για εθνικές εκλογές
Αν συνδυαστεί με μεγαλύτερο ποσοστό του ΣΥΡΙΖΑ από το άθροισμα των ποσοστών της Ν.Δ. και της Ελιάς, τότε η κυβέρνηση δεν θα μπορεί να σταθεί, καθώς θα υπάρχει και επισήμως δυσαρμονία ανάμεσα στην πρόσφατη ετυμηγορία του ελληνικού λαού και τη σύνθεση της Βουλής. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα καταθέσει άμεσα αίτημα πρόωρων εθνικών εκλογών και θα γίνει δεκτό. Ακόμα όμως και να μην καταφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ να ξεπεράσει το άθροισμα των ποσοστών της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ, μία καθαρή νίκη του ΣΥΡΙΖΑ επίσης θα αποτελέσει ισχυρό κτύπημα για τη συγκυβέρνηση, που θα σκέπτεται όχι πώς θα αποφύγει αλλά πώς θα οργανώσει τις αναπόφευκτες πρόωρες εθνικές εκλογές μέσα στο 2014.
Για να κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ με μεγάλη και καθαρή διαφορά, σημαίνει ότι είτε η Ν.Δ., είτε η Ελιά, είτε και οι δύο θα έχουν πάει άσχημα στην κάλπη. Αρα, οι πολίτες ή δεν θα έχουν δώσει στον Α. Σαμαρά το αποτέλεσμα για να συνεχίσει ή δεν θα έχουν δώσει στον Ευάγ. Βενιζέλο το αποτέλεσμα για να παραμείνει στην κυβέρνηση.
Αν μία τέτοια νίκη του ΣΥΡΙΖΑ συνδυαστεί με ενίσχυση της Αριστεράς (οι προβλέψεις φέρνουν ήδη ψηλά το ΚΚΕ, ενώ μπορεί, αν ανέβει η συμμετοχή, να ανέβουν και τα μικρότερα αριστερά κόμματα) ή του λεγόμενου προοδευτικού χώρου, τότε είναι βέβαιο ότι το αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ για πρόωρες εθνικές εκλογές θα συνδυαστεί και με πρωτοβουλίες για συμφωνίες με στόχο τη συμφωνία για μία κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ.
Σε αυτό το σενάριο θα πρέπει κανείς να περιμένει αλλαγές στη Ν.Δ. και γενικότερα στο χώρο της Δεξιάς, ενώ ο πρωθυπουργός Α. Σαμαράς θα παλέψει για να παραμείνει στην αρχηγία του κόμματος ως επικεφαλής στις εθνικές εκλογές που δεν θα αργήσουν. Θα πρέπει να περιμένει και κινήσεις στο χώρο της Κεντροαριστεράς, χωρίς την παράμετρο της συμμετοχής σε μία κυβέρνηση που θα πνέει τα λοίσθια.
Σε ευχάριστο δίλημμα ο Σαμαράς
Σενάριο τρίτο, νίκη της Ν.Δ. με οποιοδήποτε ποσοστό
Αυτό το σενάριο θα μεταφέρει αυτομάτως το πρόβλημα στον ΣΥΡΙΖΑ καθώς, αν ο Αλ. Τσίπρας χάσει από τον Α. Σαμαρά, θα αμφισβητηθεί, και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα απασχοληθεί με εσωτερικές διεργασίες για αρκετό χρονικό διάστημα. Ενα τέτοιο αποτέλεσμα θα φέρει σε νέο δίλημμα τον Α. Σαμαρά:
Να σκεφτεί το ενδεχόμενο να προκηρύξει με δική του πρωτοβουλία πρόωρες εθνικές εκλογές, ώστε να εκμεταλλευτεί το κλίμα στην Κουμουνδούρου, ή να αξιοποιήσει τον πολιτικό χρόνο και να σύρει τον ΣΥΡΙΖΑ έως τη διεξαγωγή των εθνικών εκλογών στο τέλος της τετραετίας, εκμεταλλευόμενος και ενδεχόμενη συνέχιση της κρίσης στο χώρο της Σοσιαλδημοκρατίας; Οσοι θέτουν ζήτημα εθνικής ευθύνης, ας θυμηθούν το λόγο για τον οποίο έκανε πρόωρες εθνικές εκλογές ο Κ. Καραμανλής το 2007...
Ο Α. Σαμαράς θα ήθελε να ξεφορτωθεί το ΠΑΣΟΚ και να ηγηθεί μιας δεξιάς κυβέρνησης όπου ο ίδιος θα έχει τον κυρίαρχο ρόλο, άλλωστε με αυτόν τον τρόπο θα ησύχαζε και από τις συνεχείς εσωκομματικές πιέσεις κατά της συνεργασίας με το ΠΑΣΟΚ.
Μετά τη δολοφονία Φύσσα, το σχέδιο αυτό αποκλείει διάλογο με τη Χρυσή Αυγή, αλλά πριν από τη δολοφονία Φύσσα και την αναγκαστική αποκάλυψη των εγκληματικών ενεργειών της Χρυσής Αυγής, το σχέδιο Σαμαρά για δεξιά διακυβέρνηση συμπεριελάμβανε και τη Χρυσή Αυγή, όπως έχουν παραδεχθεί στελέχη σαν τον Τ. Μπαλτάκο, τον τέως γενικό γραμματέα της κυβέρνησης.
Είναι όμως πιθανό, ο πρωθυπουργός να εκμεταλλευθεί ένα τέτοιο αποτέλεσμα για να κερδίσει χρόνο και να σύρει τον ΣΥΡΙΖΑ και σε αναγκαστική συμφωνία για το πρόσωπο που θα αντικαταστήσει τον Κ. Παπούλια στην Προεδρία της Δημοκρατίας και έτσι να εξαντλήσει την τετραετία. Το σενάριο όμως έχει και υποσενάριο. Νίκη μεν της Ν.Δ. αλλά συνδυασμένη με ικανοποιητική εμφάνιση συνολικά ή μεμονωμένα των δυνάμεων της Κεντροαριστεράς (Ελιά, Ποτάμι, ΔΗΜΑΡ), που αυτομάτως θα σημάνει κινητικότητα και ριζικές αλλαγές στο χώρο της Σοσιαλδημοκρατίας που δύσκολα θα συνδυαστούν με τη νέα στρατηγική Σαμαρά.
Σενάριο τέταρτο, μεγάλη αποχή μαζί με χαμηλά ποσοστά
Είναι το σενάριο που φοβούνται όλα τα κομματικά επιτελεία και επιβεβαιώνει την τοποθέτηση ότι «η αποχή, από ένα όριο και πάνω αποτελεί κίνδυνο για όλα τα κόμματα, για το κομματικό σύστημα συνολικά». Δεν περιγράφεται από εταιρείες δημοσκοπήσεων και αναλυτές των κομμάτων ως απίθανο, αλλά ως το λιγότερο πιθανό. Είναι το σενάριο που το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών θα σημάνει τον κατακερματισμό του κομματικού συστήματος και θα επιφέρει άμεσες, ριζικές και μεγάλες αλλαγές.
Προϋποθέσεις είναι το μεγάλο ποσοστό αποχής (μεγαλύτερο του υψηλού 47% των ευρωεκλογών του 2009) και χαμηλά ποσοστά για όλα τα κόμματα. Σε μία τέτοια περίπτωση, όπου Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ θα κινηθούν κάτω από το 20%, όπου η Ελιά θα κινηθεί λίγο πάνω ή κάτω από το όριο εισόδου στην Ευρωβουλή, κόμματα όπως η ΔΗΜΑΡ και η ΑΝΕΛ αποτύχουν να εκλέξουν ή πετύχουν να εκλέξουν έναν ευρωβουλευτή και παράλληλα διατηρήσει ή ενισχύσει τη δύναμή της η Χρυσή Αυγή, ανεξάρτητα με το αποτέλεσμα που θα πάρουν κόμματα όπως το ΚΚΕ, το Ποτάμι ή άλλα μικρά κόμματα, το πολιτικό σύστημα θα αντιμετωπίσει συνολικά ζήτημα υποαντιπροσώπευσης και απονομιμοποίησης, και η κυβέρνηση θα πέσει εν μία νυκτί χωρίς να υπάρχει έτοιμη η επόμενη λύση. Θα επέλθουν μεγάλες αλλαγές, σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Ο μετασχηματισμός θα είναι μια διαδικασία που κανένα κόμμα δεν θα μπορεί να αποφύγει. Για κάποια κόμματα βίαιος, για κάποια άλλα πιο ήπιος. Είναι ωστόσο βέβαιο ότι ένα τέτοιο αποτέλεσμα θα προκαλέσει νέα κόμματα, σε όλο το πολιτικό φάσμα και εμφάνιση ή επανεμφάνιση προσώπων που σήμερα κινούνται στις παρυφές ή εκτός συστήματος.

 Ελευθεροτυπία, Κυριακή 11 Μαΐου 2014