Οι αμερικανικές εκλογές και εμείς

Στέφανος Κωνσταντινίδης

 

Οι αμερικανικές εκλογές, λόγω του ρόλου των ΗΠΑ ως υπερδύναμης, αφορούν όλο τον πλανήτη, ή τουλάχιστον δεν αφήνουν κανένα αδιάφορο. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ όμως ξεπερνά ακόμη και το αυτονόητο επειδή πρόκειται για την επιβεβαίωση της δυναμικής μιας μορφής αντισυστημισμού που εκδηλώνεται παντού σε όλο τον κόσμο. Διότι είναι γεγονός ότι ένας ισχυρός αντισυστημισμός αμφισβήτησης των ελίτ και των πάσης μορφής και φύσεως κατεστημένων πλανιέται σήμερα πάνω από τον κόσμο. Το Brexit και κυρίως η εκλογή του Τραμπ το επιβεβαιώνουν. Για την ώρα από το τσουνάμι αυτό του αντισυστημισμού επωφελείται η Άκρα Δεξιά. Είναι όμως πολύ νωρίς για συμπεράσματα και προφητείες για το μέλλον του κόσμου. Το σύστημα έχει στο παρελθόν αποδειχτεί αρκετά ισχυρό για την απορρόφηση κραδασμών αυτού του είδους. Διαθέτει βαλβίδες εκτόνωσης και ασφαλιστικές δικλίδες. Υπενθυμίζω τον Μάη του '68 και όλες τις αριστερές αμφισβητήσεις που ακολούθησαν και που ενσωματώθηκαν στη συνέχεια από το σύστημα. Με πολλούς από τους τότε ηγέτες της αμφισβήτησης να υπηρετούν στη συνέχεια πιστά το σύστημα. Ο χρόνος επομένως θα δείξει αν ο σημερινός αντισυστημισμός θα αφήσει τα αποτυπώματά του, και με ποιο τρόπο, στην πορεία του σημερινού κόσμου.

Είναι ασφαλώς πολύ νωρίς για να κρίνει κανείς πώς θα διαμορφωθεί η αμερικανική εξωτερική πολιτική μολονότι στο πρόγραμμα του Τραμπ εκφράστηκε μίας μορφής απομονωτισμός και απαγκίστρωσης των ΗΠΑ από τους καταστροφικούς πολέμους που διέλυσαν ολόκληρες χώρες και λαούς. Με την έννοια αυτή πιθανόν να επιδιώξει συνεννόηση με τη Μόσχα για την επίλυση των διεθνών προβλημάτων και ιδιαίτερα αυτών της Μέσης Ανατολής. Καλό όμως είναι να θυμάται κανείς ότι στις ΗΠΑ υπάρχουν πολλαπλά κέντρα εξουσίας και μίας μορφής συνέχεια στην αμερικανική εξωτερική πολιτική. Εξάλλου μέχρι νεωτέρας το μιλιταρο-βιομηχανικό κατεστημένο παραμένει αρκετά ισχυρό για να συνεχίσουν οι ΗΠΑ να πουλούν όπλα στα διεφθαρμένα μουσουλμανικά κράτη του Κόλπου και τη Σαουδική Αραβία. Και παρά την όποια αντιμουσουλμανική ρητορική του ο Τραμπ θα τα επισκεφτεί κάποια στιγμή και θα γίνει δεκτός μετά βαΐων και κλάδων. Από την άλλη, θα πρέπει να ικανοποιήσει και το λόμπι πετρελαίου, οπότε θα πρέπει να τηρήσει λεπτές ισορροπίες ανάμεσα σε αντιμαχόμενα συμφέροντα. Είναι γνωστές εξάλλου οι φιλο-ισραηλινές του θέσεις κα αναμένεται με ενδιαφέρον η πολιτική του απέναντι στο Ιράν. Άγνωστον επίσης πώς θα εξελιχθούν και οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις και είναι πολύ νωρίς να πανηγυρίζουν κάποιοι για μια αλλαγή της αμερικανικής πολιτικής απέναντι στη χώρα αυτή. Το πιθανότερον είναι να κρατηθούν ισορροπίες ανάμεσα στην Άγκυρα, τους Κούρδους, το Ιράκ και τη Συρία. Και εδώ είναι που θα διαδραματίσει ρόλο και μια προσέγγιση με τη Μόσχα. Υπάρχουν και οι σχέσεις με την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ. Οι Ευρωπαίοι συνηθισμένοι στην αμερικανική «προστασία»-εξάρτηση ανησυχούν για τυχόν αποδυνάμωση του ΝΑΤΟ και τον εξαναγκασμό τους σε περισσότερες πολεμικές δαπάνες. Δεν πρόκειται πάντως να εγκαταλείψει τη συμφωνία ελευθέρου εμπορίου TTIP που ενώνει Ευρώπη-ΗΠΑ εναντίον του ευρασιατικού άξονα, παρά τις περί του αντιθέτου διακηρύξεις του.

Ανησυχίες επικρατούν και για την εσωτερική πολιτική του, όπως για τον διορισμό υπερσυντηρητικών δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο και την κατάργηση τού έστω και περιορισμένου συστήματος υγείας που εισήγαγε ο Ομπάμα. Στο πρόγραμμά του έχει επίσης μιλήσει για μείωση της φορολογίας των πιο πλούσιων Αμερικανών. Πολλά βέβαια απ' όσα ανέφερε στην προεκλογική του εκστρατεία, όπως για παράδειγμα για τους παράνομους μετανάστες, πιθανόν να αποδειχτούν απλά πυροτεχνήματα. Ας σημειωθεί ότι θα μπορέσει να εφαρμόσει πολύ πιο εύκολα την πολιτική του αφού είναι η πρώτη φορά από το 1928 που το ίδιο κόμμα ελέγχει τόσο την Προεδρία όσο και το Κογκρέσο.

Για τα καθ' ημάς η πρώτη παράπλευρη απώλεια αφορά την επίσκεψη Ομπάμα στην Αθήνα που χάνει πια τη σημασία που της αποδόθηκε. Βεβαίως θα μιλήσει για το χρέος αλλά χωρίς τη συνέχεια με την Κλίντον η παρέμβασή του θα έχει περιορισμένη βαρύτητα. Τίθεται άλλωστε και το βαθύτερο ερώτημα: Θα συνεχίσει η Ουάσιγκτον να στηρίζει την κυβένηση Τσίπρα ή θα την εγκαταλείψει και θα στραφεί προς τη Δεξιά; Κάτι τέτοιο βεβαίως μόνο σε συνεννόηση με το Βερολίνο μπορεί να γίνει.

Όσον αφορά το Κυπριακό οι μηχανισμοί πίεσης με τη Νούλαντ και το «φίλο» Μπάιντεν σίγουρα αδυνατίζουν. Εδώ όμως θα πρέπει κανείς να θυμάται και τη ρήση του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ ότι κανείς δεν θα ανέβει στον σβέρκο σου αν πρώτα εσύ δεν σκύψεις... Και οι μεταπράτες Κύπριοι αστοί με την πολιτική τους εκπροσώπηση ΔΗΣΥ-Αναστασιάδη και την πολιτική συμμαχία με τη νομενκλατούρα του ΑΚΕΛ δεν είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν την καταστροφική αμερικανο-ΝΑΤΟϊκή λύση στην οποία οδηγούμαστε με χωροφύλακα των αγγλοαμερικανικών και ΝΑΤΟϊκών συμφερόντων στην Κύπρο την Τουρκία.

Σε κάθε περίπτωση, Αθήνα και Λευκωσία χρειάζεται να αναστοχαστούν την πολιτική τους και να την προσαρμόσουν στη νέα εποχή που αρχίζει, την εποχή Ντόναλντ Τραμπ.

*Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

E-mail: stephanos.constantinides@gmail.com  

Στέφανος Κωνσταντινίδης

ΠΗΓΗ: Ο Φιλελεύθερος,Κυριακή, 13 Νοεμβρίου 2016