Εις το όνομα του πατρός Ζακ Λακάν
Φαίνεται ότι ο Ζακ Λακάν όσο μπορούσε να γοητεύει τα μεγάλα
ακροατήριά του τόσο δυσκολευόταν με την εγγύτητα ή, κυρίως, με τη
διάρκεια στον χρόνο. Ο χρόνος για εκείνον είχε άλλη χρήση.
SIBYLLE LACAN
Un pere - Puzzle
εκδ. Folio, σελ. 106
Για τον Λακάν έχουν γραφεί πολλά βιβλία. Πέρα από τις επίσημες βιογραφίες (η Ελισάβετ Ρουντινέσκο έχει κάνει σημαντική δουλειά όπως και για τον Φρόιντ), έχουν γραφεί βιβλία για την προσωπικότητα και την προσωπική ζωή αυτού του ιδιοφυούς και πολύ σημαντικού για τον 20ό αιώνα Γάλλου ψυχαναλυτή από ασθενείς του (Πιερ Ρέι, «Συναντήσεις με τον Λακάν», εκδόσεις Κέδρος), από ανθρώπους που εργάστηκαν για εκείνον (Μαρία Πιερράκου «Η πληκτρού» του Λακάν, εκδ. Εστία) καθώς και από συντρόφους του (Κατρίν Μιγιό «Η ζωή με τον Λακάν», εκδόσεις Κέλευθος). Και αυτά φυσικά είναι μόνον ενδεικτικά των όσων έχουν γραφεί και ειπωθεί για εκείνον.
Εγραψε πριν από αρκετά χρόνια ένα μικρό βιβλιαράκι και η κόρη του Sibylle, στα ελληνικά θα την ονομάζαμε Σίβυλλα. Το 2013 η Σιμπίλ Λακάν πέθανε παίρνοντας ισχυρή δόση χαπιών. Ηταν ήδη 73 ετών. Είχε προηγηθεί ο θάνατος της πρώτης του κόρης Καρολίν το 1973, σε ηλικία μόλις 36 ετών. Στη ζωή βρίσκεται μόνον ο γιος του Τιμπό, γεννημένος το 1938, ενώ και η κόρη του από τον δεύτερο γάμο του, Ζουντίθ, γεννημένη το 1941, πέθανε πριν από δύο χρόνια, το 2017.
Η Σιμπίλ δεν γεννιέται μέσα από ένα πάθος. Oπως λέει η ίδια στο βιβλίο της, με τον σιβυλλικό τίτλο «Eνας πατέρας παζλ» (το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, αλλά όχι στα ελληνικά), ήταν ήδη ένα παιδί απόγνωσης. Ο πατέρας της τον καιρό που γεννιέται το τρίτο παιδί του, που είναι η ίδια, από τη μητέρα της Μαρί Λουίζ Μπλοντέν, ζει ήδη τον μεγάλο έρωτά του με την ηθοποιό Σίλβια Μπατάιγ, και λίγους μήνες μετά έρχεται στη ζωή η κόρη τους Ζουντίθ. «Αυτή ήταν καρπός έρωτα, και όχι εγώ», λέει η συγγραφέας.
Ο γρίφος
Από την πρώτη στιγμή και μέσα από την αφήγησή της, η Σιμπίλ προσπαθεί να λύσει έναν γρίφο. Να βρει ποια είναι, να βρει εσωτερικά στηρίγματα, και κυρίως να προσπαθήσει να καταλάβει τι είχε στο κεφάλι του ο πατέρας της για εκείνη. Αν την αγαπούσε, αν είχε αισθήματα. Το βιβλίο είναι γραμμένο σαν ένα παζλ, κομμάτι κομμάτι, με μνήμες και περιστατικά, που μεταφέρουν την αγωνία και τον πόνο της συγγραφέως να μην είναι κατακερματισμένη, αλλά ενωμένη, μέσα από μια ενιαία αφήγηση, μέσα από μια γλώσσα, μέσα από έναν πατέρα.
Η Ιστορία αποδεικνύει ότι όσο πιο ιδιαίτερος και μεγαλοφυής ένας άνθρωπος τόσο και με μεγαλύτερη ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του. Ο Λακάν άφησε πίσω του ένα πολύ σημαντικό έργο για την επιστήμη της ψυχανάλυσης. Ισως είναι και ο πιο σημαντικός συνεχιστής του Φρόιντ.
Ο απόηχος της προσωπικότητάς του έντονος, γοητευτικής αύρας, αντιφατικός. Ετσι δεν είναι όλες οι μεγάλες προσωπικότητες; Φαίνεται ότι όσο μπορούσε να γοητεύει τα μεγάλα ακροατήριά του, τους πιστούς μαθητές του αλλά και άλλους συνομιλητές, και φυσικά τις γυναίκες, τόσο δυσκολευόταν με την εγγύτητα ή κυρίως με τη διάρκεια στον χρόνο. Ο χρόνος για εκείνον είχε άλλη χρήση.
Για τη Σιμπίλ, ο πατέρας ήταν πάντα ένα παζλ. Από παιδί κρυφοκοίταζε τη ζωή του και μοιραζόταν μαζί του όσα ψίχουλα αισθανόταν εκείνη ότι περίσσευαν. Εργάστηκε ως διερμηνέας, σε γλώσσες όπως τα ισπανικά και τα ρωσικά, βρέθηκε στη Ρωσία σε δύσκολες εποχές, και με εύθραυστη υγεία από μικρή, πάλευε να προσεγγίσει τον πατέρα, ασυνείδητα, μέσα από τις μεγάλες του αγάπες. Τη γλώσσα και την ερμηνεία της και την ψυχανάλυση. Η ίδια έκανε δύο μεγάλους κύκλους αναλύσεων από γιατρούς, εκπαιδευμένους από τον πατέρα. Η πρώτη επίσημη διάγνωση, η νευρασθένεια. Δεν μπόρεσε όμως ποτέ να τον έχει έτσι όπως θα ήθελε. Τελευταίο μέσο συνάντησης, τα χρήματα. Η Σιμπίλ περιγράφει οδυνηρά τη δική της πενία, καθώς και της μητέρας της και την επαιτεία που ασκούσε στον πατέρα. Ο πατέρας παρέμενε ανερμήνευτος.
Αλλοτε υπερβολικά δοτικός και με ενδιαφέρον, άλλοτε αδιάφορος και νευρικός, συχνά απών ψυχικά και συναισθηματικά, ήταν για εκείνη ένας πατέρας που πάνω στο θολό του χτίστηκε όλη η ζωή της, βυθίζοντάς τη σε μια «εκδικητική» αυτοκτονία.
Παράπονα
Ο Λακάν θα συγκεντρώνει και τον επόμενο αιώνα το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο της κόρης του φέρνει στο φως –ίσως με τη δική του ακρότητα– μιαν αλήθεια. Οτι ο ψυχαναλυτής δεν παύει να είναι άνθρωπος. Να έχει παιδιά. Παιδιά που πολύ συχνά έχουν παράπονα από τον γονέα, όπως σε κάθε άλλη σχέση, σε κάθε άλλη θεραπεία, σε κάθε πραγματικότητα.
Ευτυχώς η ψυχανάλυση προχωράει πάντοτε εντός της ζωής, με όλα τα κρίματα στην πλάτη της, και όχι ως σύννεφο μιας εξιδανικευμένης αλάθητης αρχής.
Un pere - Puzzle
εκδ. Folio, σελ. 106
Για τον Λακάν έχουν γραφεί πολλά βιβλία. Πέρα από τις επίσημες βιογραφίες (η Ελισάβετ Ρουντινέσκο έχει κάνει σημαντική δουλειά όπως και για τον Φρόιντ), έχουν γραφεί βιβλία για την προσωπικότητα και την προσωπική ζωή αυτού του ιδιοφυούς και πολύ σημαντικού για τον 20ό αιώνα Γάλλου ψυχαναλυτή από ασθενείς του (Πιερ Ρέι, «Συναντήσεις με τον Λακάν», εκδόσεις Κέδρος), από ανθρώπους που εργάστηκαν για εκείνον (Μαρία Πιερράκου «Η πληκτρού» του Λακάν, εκδ. Εστία) καθώς και από συντρόφους του (Κατρίν Μιγιό «Η ζωή με τον Λακάν», εκδόσεις Κέλευθος). Και αυτά φυσικά είναι μόνον ενδεικτικά των όσων έχουν γραφεί και ειπωθεί για εκείνον.
Εγραψε πριν από αρκετά χρόνια ένα μικρό βιβλιαράκι και η κόρη του Sibylle, στα ελληνικά θα την ονομάζαμε Σίβυλλα. Το 2013 η Σιμπίλ Λακάν πέθανε παίρνοντας ισχυρή δόση χαπιών. Ηταν ήδη 73 ετών. Είχε προηγηθεί ο θάνατος της πρώτης του κόρης Καρολίν το 1973, σε ηλικία μόλις 36 ετών. Στη ζωή βρίσκεται μόνον ο γιος του Τιμπό, γεννημένος το 1938, ενώ και η κόρη του από τον δεύτερο γάμο του, Ζουντίθ, γεννημένη το 1941, πέθανε πριν από δύο χρόνια, το 2017.
Η Σιμπίλ δεν γεννιέται μέσα από ένα πάθος. Oπως λέει η ίδια στο βιβλίο της, με τον σιβυλλικό τίτλο «Eνας πατέρας παζλ» (το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες, αλλά όχι στα ελληνικά), ήταν ήδη ένα παιδί απόγνωσης. Ο πατέρας της τον καιρό που γεννιέται το τρίτο παιδί του, που είναι η ίδια, από τη μητέρα της Μαρί Λουίζ Μπλοντέν, ζει ήδη τον μεγάλο έρωτά του με την ηθοποιό Σίλβια Μπατάιγ, και λίγους μήνες μετά έρχεται στη ζωή η κόρη τους Ζουντίθ. «Αυτή ήταν καρπός έρωτα, και όχι εγώ», λέει η συγγραφέας.
Ο γρίφος
Από την πρώτη στιγμή και μέσα από την αφήγησή της, η Σιμπίλ προσπαθεί να λύσει έναν γρίφο. Να βρει ποια είναι, να βρει εσωτερικά στηρίγματα, και κυρίως να προσπαθήσει να καταλάβει τι είχε στο κεφάλι του ο πατέρας της για εκείνη. Αν την αγαπούσε, αν είχε αισθήματα. Το βιβλίο είναι γραμμένο σαν ένα παζλ, κομμάτι κομμάτι, με μνήμες και περιστατικά, που μεταφέρουν την αγωνία και τον πόνο της συγγραφέως να μην είναι κατακερματισμένη, αλλά ενωμένη, μέσα από μια ενιαία αφήγηση, μέσα από μια γλώσσα, μέσα από έναν πατέρα.
Η Ιστορία αποδεικνύει ότι όσο πιο ιδιαίτερος και μεγαλοφυής ένας άνθρωπος τόσο και με μεγαλύτερη ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του. Ο Λακάν άφησε πίσω του ένα πολύ σημαντικό έργο για την επιστήμη της ψυχανάλυσης. Ισως είναι και ο πιο σημαντικός συνεχιστής του Φρόιντ.
Ο απόηχος της προσωπικότητάς του έντονος, γοητευτικής αύρας, αντιφατικός. Ετσι δεν είναι όλες οι μεγάλες προσωπικότητες; Φαίνεται ότι όσο μπορούσε να γοητεύει τα μεγάλα ακροατήριά του, τους πιστούς μαθητές του αλλά και άλλους συνομιλητές, και φυσικά τις γυναίκες, τόσο δυσκολευόταν με την εγγύτητα ή κυρίως με τη διάρκεια στον χρόνο. Ο χρόνος για εκείνον είχε άλλη χρήση.
Για τη Σιμπίλ, ο πατέρας ήταν πάντα ένα παζλ. Από παιδί κρυφοκοίταζε τη ζωή του και μοιραζόταν μαζί του όσα ψίχουλα αισθανόταν εκείνη ότι περίσσευαν. Εργάστηκε ως διερμηνέας, σε γλώσσες όπως τα ισπανικά και τα ρωσικά, βρέθηκε στη Ρωσία σε δύσκολες εποχές, και με εύθραυστη υγεία από μικρή, πάλευε να προσεγγίσει τον πατέρα, ασυνείδητα, μέσα από τις μεγάλες του αγάπες. Τη γλώσσα και την ερμηνεία της και την ψυχανάλυση. Η ίδια έκανε δύο μεγάλους κύκλους αναλύσεων από γιατρούς, εκπαιδευμένους από τον πατέρα. Η πρώτη επίσημη διάγνωση, η νευρασθένεια. Δεν μπόρεσε όμως ποτέ να τον έχει έτσι όπως θα ήθελε. Τελευταίο μέσο συνάντησης, τα χρήματα. Η Σιμπίλ περιγράφει οδυνηρά τη δική της πενία, καθώς και της μητέρας της και την επαιτεία που ασκούσε στον πατέρα. Ο πατέρας παρέμενε ανερμήνευτος.
Αλλοτε υπερβολικά δοτικός και με ενδιαφέρον, άλλοτε αδιάφορος και νευρικός, συχνά απών ψυχικά και συναισθηματικά, ήταν για εκείνη ένας πατέρας που πάνω στο θολό του χτίστηκε όλη η ζωή της, βυθίζοντάς τη σε μια «εκδικητική» αυτοκτονία.
Παράπονα
Ο Λακάν θα συγκεντρώνει και τον επόμενο αιώνα το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Παρ’ όλα αυτά, το βιβλίο της κόρης του φέρνει στο φως –ίσως με τη δική του ακρότητα– μιαν αλήθεια. Οτι ο ψυχαναλυτής δεν παύει να είναι άνθρωπος. Να έχει παιδιά. Παιδιά που πολύ συχνά έχουν παράπονα από τον γονέα, όπως σε κάθε άλλη σχέση, σε κάθε άλλη θεραπεία, σε κάθε πραγματικότητα.
Ευτυχώς η ψυχανάλυση προχωράει πάντοτε εντός της ζωής, με όλα τα κρίματα στην πλάτη της, και όχι ως σύννεφο μιας εξιδανικευμένης αλάθητης αρχής.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire