Οι προκλήσεις του 2018

                                     

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Είναι πολλές οι προκλήσεις του 2018. Και πλανητικά και τοπικά. Πλανητικά, ανησυχία προκαλεί η Κορέα, όταν ακούει κανείς τον Τραμπ και τον Κιμ να παίζουν με τα πυρηνικά κουμπιά τους και να συναγωνίζονται ποιος έχει το μεγαλύτερο κουμπί! Μολονότι το αμερικανικό κατεστημένο έχει περιορίσει,  απ΄ότι φαίνεται, τον Τραμπι να παίζει μόνο με το τουίτερ! Μεγάλες προκλήσεις για το 2018  θα παραμείνουν  η Μέση Ανατολή με πολλαπλές αβεβαιότητες, η Ευρώπη των προσφύγων και των μεταναστών με τα άλυτα θεσμικά προβλήματα της, η εξέλιξη του ισλαμισμού  ως πολιτική αναφορά και ως τρομοκρατική δυνατότητα, οι κοινωνικές ανισότητες που μεγαλώνουν με τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, η κλιματική αλλαγή που παραμένει απειλητική, η ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας από την οποία επηρεάζεται  πια και ο υπόλοιπος κόσμος, τα θέματα της ενέργειας με τις γεωπολιτικές τους προεκτάσεις, αλλά και πολλαπλά περιφερειακά προβλήματα που εμπλέκουν τις μεγάλες δυνάμεις και αυξάνουν τους ανταγωνισμούς  και τις πιθανότητες συγκρούσεων. Στα δικάμας, Ελλάδα και Κύπρος βρίσκονται αντιμέτωπες με πολλαπλες προκλήσεις.

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει την πρόκληση των εθνικών θεμάτων: Σκοπιανό που φαίνεται να υπάρχουν πιθανότητες ύστερα από πολλά χρόνια για κάποιο συμβιβασμό. Στο οποίο όμως φαίνεται να επικρατούν  οι μικροκομματικές σκοπιμότητες, με τη χώρα να αδυνατεί να υιοθετήσει μια εθνική γραμμή. Στα Ελληνοτουρκικά, έχει χρεοκοπήσει η πολιτική του Ελσίνκι, η πολιτική της  «εξημέρωσης» του θηρίου μέσω Ευρώπης. Και για την ώρα κανένα κόμμα δεν φαίνεται να έχει μια εναλλακτική πρόταση. Στο Κυπριακό η Αθήνα τήρησε, σχετικά, τη σωστή θέση. Θα βρεθεί όμως μπροστά σε διλήμματα από μια τυχόν επανεκλογή  Αναστασιάδη. Στην οικονομία φαίνεται η χώρα να εξέρχετια από τα μνημόνια το 2018, όχι όμως και από την ξενική επιτροπεία. Το δίλημμα του χρέους παραμένει.  Αλλά υπάρχουν και μεγαλύτερες ακόμη προκλήσεις και από αυτή του χρέους. Και αφορούν τον παραγωγικό ιστό της χώρας και τα κενά που υπάρχουν στο παραγωγικό υπόβαθρο της. Η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να στηρίζεται στην αναδιανομή των δανεικών! Είναι και η πρόκληση των κοινωνικών ανισοτήτων  όπως καταγράφονται από διεθνείς θεσμούς. Είναι τέλος και η πολιτισμική  και αξιακή πρόκληση που είναι ακόμη πιο σημαντική και από την οικονομική, αφου παραπέμπει στην πολιτική διαχείριση από ένα διεφθαρμένο και διαπλεκόμενο πολιτικό σύστημα με υπόβαθρο το πελατειακό κράτος.

Πολλές από τις πιο πάνω παρατηρήσεις, ισχύουν ως προκλήσεις και για την Κύπρο, παρά το αφελές αφήγημα του success story για την  κυπριακή οικονομία. Το παραγωγικό της υπόβαθρο είναι σαθρό και μονοδιάστατο. Η εικόνα του success story είναι εν πολλοίς επίπλαστη και συντηρείται επικοινωνιακά. Η πρόκληση για ενίσχυση των μεγάλων κενών το παραγωικού ιστού παραμένει .Διότι δεν είναι δυνατόν αυτός ο παραγωγικός ιστός να στηρίζεται κατά κύριο λόγο στον τουρισμό και την εκποίηση της κυπριακής γης στους ξένους.  Ούτε και είναι υγιής ανάπτυξη η εισροή κεφάλαίων  4 δισ. ευρώ τον τελευταίο χρόνο, χάρις στο πρόγραμμα χορήγησης άδειας παραμονής («χρυσή βίζα») σε πολίτες εκτός Ε.Ε, μέγεθος που αντιστοιχεί στο 25% του ΑΕΠ της χώρας. Κυρίως όμως  παραμένει η πολιτισμική  και αξιακή πρόκληση που είναι ακόμη πιο σημαντική και από την οικονομική, αφου παραπέμπει, όπως και στην Ελλάδα, στην πολιτική διαχείριση από ένα διεφθαρμένο και διαπλεκόμενο πολιτικό σύστημα με υπόβαθρο το πελατειακό κράτος. Οι εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, μαρτυρούν για του λόγου το αληθές.

Αλλά φυσικά για την Κύπρο η μεγάλη πρόκληση παραμένει η διαχείριση του Κυπριακού. Διαχείριση που θα κρίνει την επιβίωση ή τη διάλυση του κυπριακού κράτους, της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το πλαίσιο Γκουτέρες το οποίο αποδέχονται οι υποψήφιοι των επερχόμενων προεδρικών εκλογών Νίκος Αναστασιάδης και Σταύρος Μαλάς, είναι,  επί της ουσίας, οι επικίνδυνες υποχωρήσεις Αναστασιάδη των τελευταίων χρόνων, με την κληρονομία   των αντίστοιχων υποχωρήσεων Χριστόφια που επίσης ενσωματώθηκαν στο ίδιο πλαίσιο. Δικαιολογημένα ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, θεωρεί ότι ουσιαστικά η εσωτερική πτυχή του Κυπριακού έχει κλείσει και ότι οι όποιες διαφορές παραμένουν είναι δευτερεύουσας σημασίας. Επομένως εκείνο που παραμένει είναι να καμφθεί η Αθήνα να αποδεκτεί μιας μορφής τουρκικές εγγυήσεις και παραμονή τουρκικών στρατευμάτων στο νησί. Στο θέμα αυτό Αναστασιάδης και Μαλάς, όπως και τα κόμματα που τους υποστηρίζουν,  δεν έχουν καθαρή θέση, αλλά  οπαδοί τους και φιλικές τους εφημερίδες επιχειρηματολογούν υπέρ της όποιας λύσης, με παραμονή τουρκικών στρατευμάτων. Το επιχείρημα είναι ότι είναι προτιμότερη η λύση που θα οδηγήσει στην αποχώρηση  μεγάλου αριθμού των τουρκικών στρατευμάτων, παρά η παραμονή του συνόλου τους!

Είναι γι΄αυτό το λόγο που οι προεδρικές εκλογές αποτελούν την πρώτη πρόκληση του 2018 για την Κύπρο. Με όσα αναφέρτηκαν παραπάνω, είναι ανάγκη να υπάρξει σε αυτές τις προεδρικές εκλογές μια πολιτική ανατροπή. Πολιτική ανατροπή που να διασφαλίζει την επιβίωση της Κυπριακής Δημοκρατίας και την αποτροπή της όποιας λύσης που θα είναι καταστροφική για την Κύπρο. Πρώτο βήμα προς αυτή την ανατροπή, όπως υποστηρίχτηκε επανειλημμένα από αυτή εδώ την στήλη, θα είναι η μη επανεκλογή Αναστασιάδη στην προεδρία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εκλογή Μαλά αποκλείεται, σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια,  και τυχόν πέρασμα του στο δεύερο γύρο των προεδρικών εκλογών, απλώς θα επικυρώσει την εκλογή Αναστασιάδη. Υπό τις περιστάσεις, είναι επομένως αναγκαίον να υποστηρικτεί ο μόνος υποψήφιος που έχει  την δυνατότητα να περάσει στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, να αντιμετωπίσει με επιτυχία τον σημερινό Πρόεδρο στην τελική αναμέτρηση και  να αποτρέψει την όποια λύση, δίνοντας μια ανάσα αναστοχασμού μιας διαφορετικής πορείας. Και αυτός ο υποψήφιος δεν είναι άλλος από τον Νικόλα Παπαδόπουλο, ανεξάρτητα πολιτικής  συμπάθειας ή μη   προς το πρόσωπο του. Η πολιτική δεν είναι θέμα μεταφυσικής, είναι θέμα στρατηγικής, ανάλογα με τους στόχους που θέτει κάποιος.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ

 και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com