Η νέα φάση του Κυπριακού

Στέφανος Κωνσταντινίδης

   

Είναι σχεδόν κοινοτοπία να μιλά κανείς για νέα φάση στο Κυπριακό με όσα έχουν δει τα μάτια μας ώς τώρα. Κι οι λέξεις χάνουν κάποια στιγμή το νόημά τους. Όμως δεν έχουμε και άλλη επιλογή, είμαστε σε μια νέα φάση, ειδικά μετά το Κραν Μοντάνα. Οι τελευταίες διαβουλεύσεις στα Ηνωμένα Έθνη έδειξαν το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε. Η Άγκυρα επιμένει πάντα σε μια λύση που θα της επιτρέπει να έχει τον απόλυτο έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου.
Να επανέλθουμε στις διαπραγματεύσεις είναι η επωδός κάποιων. Που έφτασαν στο σημείο να κατηγορούν τον Αναστασιάδη για «απορριπτικό»! O tempora o mores! Στο Κραν Μοντάνα όμως ο Αναστασιάδης τα έδωσε όλα. Κι αν δεν δέχτηκε την παρουσία τουρκικού στρατού στην Κύπρο και τις εγγυήσεις είναι γιατί σε αυτό το θέμα αντιστεκόταν η Αθήνα. Όσοι σήμερα επιμένουν σε επιστροφή στις διαπραγματεύσεις χωρίς όρους, επί της ουσίας αποδέχονται την τουρκική στρατιωτική παρουσία στην Κύπρο και τις τουρκικές εγγυήσεις. Αυτό λέγεται αποδοχή λύσης τουρκικών προδιαγραφών. Την ίδια ώρα η Τουρκία συνεχίζει τις προκλήσεις και τις απειλές.
Αν ήταν τόσο απλά τα πράγματα, γιατί δεν πέτυχαν λύση οι Βασιλείου, Κληρίδης, Χριστόφιας και Αναστασιάδης, οι «διαλλακτικοί» των «διαλλακτικών» με τις τόσες επικίνδυνες παραχωρήσεις που έκαναν στην τουρκική πλευρά; Γιατί απέτυχε ο Χριστόφιας με τον «σύντροφο» Ταλάτ; Γιατί απέτυχε ο Αναστασιάδης με τον «καλό», τον «προοδευτικό» Ακιντζί; Γιατί απλούστατα έχουμε απέναντί μας μια αδίστακτη κατοχική δύναμη και όχι τους Τουρκοκυπρίους.

Ο μόνος τρόπος εξόδου από αυτή τη θλιβερή πολιτική είναι η υιοθέτηση μιας νέας στρατηγικής με προοπτική λύσης πέραν των τουρκικών προδιαγραφών. Διότι η παρούσα πολιτική απέτυχε και η επιμονή σε αυτή είτε θα οδηγήσει σε λύση-παράδοση, είτε στο τσιμέντωμα των κατοχικών δεδομένων. Σκόρπιες ιδέες για μια νέα στρατηγική υπάρχουν. Χρειάζεται όμως μια ολοκληρωμένη στρατηγική που να λαμβάνει υπόψη σε πολύ γενικές γραμμές τα εξής: Την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η σημερινή Τουρκία, τα δυνατά και τα αδύνατά της σημεία, τα γεωπολιτικά δεδομένα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, τις δυνατότητες συμμαχιών και της αξιοποίησης των στρατηγικών πλεονεκτημάτων που διαθέτει η Κυπριακή Δημοκρατία. Σε αυτή τη στρατηγική θα πρέπει να ενσωματωθεί και μιας μορφής συμμαχία με τους Τουρκοκύπριους εκείνους που είναι έτοιμοι να υιοθετήσουν την Κύπρο αντί της Τουρκίας. Καθότι η όποια λύση θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τις ανησυχίες και τις ανάγκες τους. Χωρίς όμως να οδηγεί σε λύση δομημένη σε φυλετικά κριτήρια.
Η Κύπρος χρειάζεται αυτή τη στιγμή ένα προοδευτικό μέτωπο σωτηρίας που θα ανακόψει τη διολίσθηση αναγνώρισης των κατοχικών δεδομένων και την επιβολή λύσης ΝΑΤΟ-τουρκικών προδιαγραφών με βρετανικές και αμερικανικές ευλογίες. Δεν είναι λογικό, δεν έχει νόημα, να επιδιώκονται στρατηγικές συμμαχίες με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τη Γαλλία και άλλες χώρες του περίγυρού μας και την ίδια ώρα να διαπραγματευόμαστε λύση τουρκικών προδιαγραφών. Γιατί να μας εμπιστευτούν οι χώρες αυτές αν είναι να παραδώσουμε τον έλεγχο της Κύπρου στην Άγκυρα;
Το θέμα επομένως δεν είναι να επανέλθουμε στις διαπραγματεύσεις –στις οποίες ούτως ή άλλως, αργά ή γρήγορα θα επανέλθουμε– αλλά με ποια στρατηγική. Με την ίδια που αρμενίζουμε στραβά για 44 χρόνια; Με τη λογική να δεχτούμε μια λύση που θα παραδίδει ουσιαστικά και τις ελεύθερες περιοχές στην Τουρκία, στα πλαίσια μιας νατοϊκής λύσης που θα εξασφαλίζει τα συμφέροντα όλων –Βρετανών, Αμερικανών, Τούρκων και άλλων– εκτός αυτά των νόμιμων κατοίκων αυτού του τόπου;
Η πολιτική αυτή ξεκινά από τις εσφαλμένες εκτιμήσεις των δεδομένων του 1974 και από τα φοβικά σύνδρομα μέρους της πολιτικής ηγεσίας σε Λευκωσία και Αθήνα που αναλύει την κατάσταση και πολιτεύεται, ως εάν έκτοτε να μην έχει αλλάξει τίποτα, ως εάν τα πάντα να παραμένουν στατικά. Στην πολιτική, όμως, στις διεθνείς σχέσεις, στη ζωή γενικά, τα πάντα ρει, για να θυμηθούμε τον Ηράκλειτο, τον Εφέσιο φιλόσοφο της διαλεκτικής. Και πολλά πράγματα έχουν έκτοτε αλλάξει ριζικά.
Είναι επιτακτική η ανάγκη να ενισχύσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία, το νόμιμο κράτος, διαφορετικά, θα έχουμε τη μοίρα των Παλαιστινίων και των Κούρδων  που απεγνωσμένα αγωνίζονται να δημιουργήσουν κράτος. Εμείς έχουμε κράτος διεθνώς αναγνωρισμένο, θα το διαλύσουμε για να μετατραπούμε σε ΝΑΤΟ-τουρκικό προτεκτοράτο, σε κοινότητα χωρίς φωνή;

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ
 και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. 
stephanos.constantinides@gmail.com