Στέφανος Κωνσταντινίδης
Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι η
κλιματική αλλαγή είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα με το οποίο βρίσκεται
σήμερα αντιμέτωπος ο πλανήτης, ο ίδιος ο ανθρώπινος πολιτισμός. Η απειλή
πια δεν τοποθετείται μακροπρόθεσμα αλλά από κάποιους βραχυπρόθεσμα και
κάποιους μεσοπρόθεσμα. Οι μελέτες που έχουν γίνει από την επιστημονική
κοινότητα, από πανεπιστήμια και σοβαρά ερευνητικά κέντρα, δεν αφήνουν
πια καμιά αμφιβολία για την υπαρξιακή απειλή που διαφαίνεται. Ο ίδιος ο
Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει απευθύνει επανειλημμένες προειδοποιήσεις
για την ανάγκη λήψης μέτρων. Ο κόσμος έχει στη διάθεσή του δύο χρόνια
για να δράσει προκειμένου να αποφευχθεί η κλιματική αλλαγή και ο
κίνδυνος ο πλανήτης να βρεθεί αντιμέτωπος με «καταστροφικές συνέπειες»,
προειδοποίησε εξάλλου πριν μερικές μέρες ο Γενικός Γραμματέας του
Οργανισμού, Αντόνιο Γκουτέρες. Κάλεσε δε την κοινωνία των πολιτών να
ζητήσει από τους ηγέτες της «να δώσουν λόγο», να κατανοήσουν την
«επείγουσα φύση» του προβλήματος και να τερματίσουν «την παράλυση». Αν
δεν αλλάξουμε κατεύθυνση μέχρι το 2020, υπάρχει κίνδυνος «να υπάρξουν
καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους και για τα οικοσυστήματα που
μας υποστηρίζουν», τόνισε ο Γκουτέρες. Απειλείται η γεωργία από την
ξηρασία, υπάρχει κίνδυνος καταστροφής των δασών, ενώ θα απειληθούν και
παράκτιες πόλεις από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Ήδη υπάρχουν πολλές ενδείξεις του τι περιμένει τον πλανήτη με την τήξη
των πάγων στους πόλους και την εξαφάνιση σπάνιων ειδών της πανίδας και
της χλωρίδας. Οι δε απότομες καιρικές αλλαγές είναι πια εμφανείς και με
συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων.
Το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη πολιτικής θέλησης για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων. Διάφορες διεθνείς συμφωνίες, με τελευταία τη Συμφωνία του Παρισιού η οποία εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο του 2015 από 195 κράτη, δεν τηρήθηκαν από πολλά από τα συμβαλλόμενα μέρη και οι στόχοι που τέθηκαν δεν πραγματοποιήθηκαν. Η Σύμβαση του Παρισιού, στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών, περιλάμβανε ως στόχο την ενίσχυση της παγκόσμιας δράσης στην απειλή της κλιματικής αλλαγής για τον περιορισμό της αύξησης της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας πολύ χαμηλότερα από τους 2 ° C. Η τελευταία όμως έκθεση των Ηνωμένων Εθνών καθώς και άλλες επιστημονικές έρευνες θεωρούν αναγκαίο τον άμεσο περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη στον 1,5 ° C. Αναφέρεται επίσης σε όλες τις μελέτες πως δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο. Η μαζική υιοθέτηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Αυτό εξυπακούει μια οικονομία πολύ διαφορετική από αυτήν που γνωρίζουμε. Τα μεγάλα όμως συμφέροντα, που θίγονται, είναι αντίθετα σε αυτές τις αλλαγές, τις υποβαθμίζουν και τις πολεμούν με τα τεράστια μέσα που διαθέτουν. Και είναι γνωστός ο έλεγχος που ασκούν στους πολιτικούς αλλά και σε άλλους παράγοντες της κοινωνικής ζωής. Μόνο μια ειρηνική επανάσταση των πολιτών θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά.
Η ενίσχυση των περιβαλλοντικών-οικολογικών οργανώσεων είναι ένας τρόπος να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα συμφέροντα και να δοθεί η μάχη για τη διάσωση του πλανήτη. Είναι θετικό το γεγονός ότι στις τελευταίες ευρωπαϊκές εκλογές τα κόμματα των Πρασίνων βγήκαν ενισχυμένα. Περισσότερο όμως σημαντική είναι η αφύπνιση των πολιτών.
Σε πλανητικό επίπεδο είναι ατύχημα η παρουσία στις ΗΠΑ ενός Προέδρου που του λείπει κάθε ευαισθησία για ένα τόσο σοβαρό θέμα. Ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα! Κι αυτό σε μια στιγμή που πείστηκε η Κίνα να συμμετέχει, όπως και πολλές χώρες με εύθραστες αναπτυσσόμενες οικονομίες.
Πάντως σε πολλές μελέτες αναφέρεται ότι, αν δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα, υπάρχει κίνδυνος το το ένα τρίτο του πλανήτη να μετατραπεί σε έρημο, ολόκληρα οικοσυστήματα της φύσης να καταρρεύσουν, η γεωργία σε πολλές περιοχές να πληγεί δραματικά ή να καταστεί αδύνατη, ενώ περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως από φτωχές χώρες, θα γίνουν κατ' ανάγκη πρόσφυγες με προορισμό τις πιο πλούσιες χώρες.
Αυτή η μαζική ροή προσφύγων, καθώς και η ολοένα μεγαλύτερη έλλειψη τροφίμων και η εντεινόμενη λειψυδρία, που θα πλήξει δύο δισεκατομμύρια ανθρώπους, θα βάλουν σε δοκιμασία την ίδια την αντοχή και τη συνοχή ακόμη και ισχυρών χωρών όπως οι ΗΠΑ.
Στις μελέτες γίνεται ακόμη λόγος για την πιθανότητα να ξεσπάσουν ένοπλες συγκρούσεις στο εσωτερικό πολλών χωρών, αλλά και μεταξύ χωρών για τη διασφάλιση ζωτικών πόρων για την επιβίωση (νερού, τροφής, ενέργειας κ.ά.). Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε πυρηνικό πόλεμο. Θα προέκυπτε ένα γενικευμένο χάος και ίσως «το τέλος του παγκόσμιου ανθρώπινου πολιτισμού» όπως τον ξέρουμε.
Στην Ελλάδα και την Κύπρο η κατάσταση παρουσιάζεται με πολλά ελλείμματα, θλιβερή, θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος. Ούτε και τα στοιχειώδη που εφαρμόζονται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν εφαρμόζονται σε μας. Στην Κύπρο ζούμε μια τραγελαφική κατάσταση με την καταστροφή των παραλιών από τα διάφορα οικονομικά συμφέροντα, με την ανοχή, αν όχι την προστασία, του πολιτικού συστήματος, με την εκκοπή δέντρων, με την άναρχη οικοδόμηση και ένα σωρό άλλα. Σε μια χώρα με τόσο ήλιο δεν εφαρμόζονται μέτρα και πολιτικές που εφαρμόζονται στις βόρειες χώρες με περιορισμένη ηλιοφάνεια. Υπερισχύει το εύκολο κέρδος, βασιλεύει η διαπλοκή και η διαφθορά. Οι συνέπειες αυτής της πολιτικής είναι ήδη ορατές. Αν συνεχιστούν, θα έχουν καταστροφικά αποτελέσματα, σε βάρος της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων.
Υ.Γ.
ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Η βρετανική εξωτερική πολιτική καθορίζεται διαχρονικά από το Φόρεϊν Όφις. Η επιστολή μιας απερχόμενης Πρωθυπουργού στον Πρόεδρο Αναστασιάδη, που δεν ξέρει πού πατά και πού πηγαίνει, είναι ακόμη ένα μπιχλιμπίδι για ιθαγενείς. Όσο δεν υπάρχει μια καθαρή τοποθέτηση του Φόρεϊν Όφις παραμυθιαζόμαστε.
*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ και μέχρι πρόσφατα επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
* E-mail stephanos.constantinides@gmail.com
