Εκρηκτική η πόλωση στον αμερικανικό Νότο
Ενας ακροδεξιός και ένας ριζοσπάστης αριστερός διεκδικούν την προεδρία της Χιλής
Οι υποψήφιοι των δύο συστημικών κομμάτων της Χιλής καταβαραθρώθηκαν στον πρώτο γύρο της προεδρικής αναμέτρησης και αποκλείστηκαν από τον δεύτερο και αποφασιστικό γύρο της 19ης Δεκεμβρίου. (EPA / ALBERTO VALDES)
Στα μεταπολεμικά χρόνια, η Λατινική Αμερική πολιτογραφήθηκε ως συνώνυμο του πολιτικού χάους, με πραξικοπήματα, επαναστάσεις και απίθανες μετακινήσεις χωρών από το ένα άκρο του ιδεολογικού φάσματος στο άλλο να βρίσκονται διαρκώς στην ημερήσια διάταξη. Το πρόσφατο παρελθόν δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Ο ακροδεξιός Μπολσονάρο διαδέχτηκε το αριστερό Κόμμα Εργατών του Λούλα στη Βραζιλία, οι οπαδοί του Τσάβες βρέθηκαν σε κατάσταση μακροχρόνιου εμφυλίου πολέμου χαμηλής έντασης με τη φιλοαμερικανική αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα, ενώ στο Περού ο αριστερός συνδικαλιστής δάσκαλος Πέδρο Καστίγιο διαδέχθηκε έναν τραπεζίτη της Γουόλ Στριτ. Σε αυτό το φόντο, η Χιλή εθεωρείτο όαση πολιτικής σταθερότητας. Επί τρεις δεκαετίες από τον τερματισμό της αιμοσταγούς δικτατορίας Πινοσέτ, η χώρα δεν γνώρισε μεγάλες κοινωνικές αναταραχές και οι δύο συστημικοί συνασπισμοί, η κεντροαριστερή Concertación και το κεντροδεξιό Chile Vamos, εναλλάσσονταν ομαλά στην εξουσία.
Αυτή η ειδυλλιακή εικόνα αποτελεί παρελθόν από τις γενικές εκλογές (για προεδρία, Βουλή και Γερουσία) της περασμένης Κυριακής. Οι υποψήφιοι των δύο συστημικών κομμάτων καταβαραθρώθηκαν στον πρώτο γύρο της προεδρικής αναμέτρησης, με ποσοστά της τάξης του 12%, και αποκλείστηκαν από τον δεύτερο και αποφασιστικό γύρο της 19ης Δεκεμβρίου, οπότε θα διεκδικήσουν την εξουσία δύο αουτσάιντερ από τα αντίθετα άκρα του πολιτικού φάσματος: ο ακροδεξιός Αντόνιο Καστ και ο ριζοσπάστης αριστερός Γκαμπριέλ Μπόριτς, οι οποίοι εξασφάλισαν το 28% και το 26% των ψήφων αντίστοιχα.
Γιος αξιωματικού της Βέρμαχτ που κατέφυγε, με άλλους ναζί, στη Χιλή, οπαδός του Τραμπ και του Μπολσονάρο, ευσεβής καθολικός και πατέρας εννέα παιδιών, ο 55χρονος Καστ δεν κρύβει τον θαυμασμό του για τον Πινοσέτ και τα διαβόητα Chicago boys, που μετέτρεψαν τη χώρα των Ανδεων στο πρώτο, σε παγκόσμια κλίμακα, πειραματικό εργαστήριο του νεοφιλελευθερισμού. Απέναντί του βρίσκεται ο 35χρονος Μπόριτς, ηγέτης του μεγάλου φοιτητικού κινήματος του 2011 από τον χώρο της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και στη συνέχεια ανεξάρτητος βουλευτής, η υποψηφιότητα του οποίου υποστηρίχθηκε και από το Κομμουνιστικό Κόμμα. «Αν η Χιλή υπήρξε το λίκνο του νεοφιλελευθερισμού, τώρα θα γίνει ο τάφος του», ήταν η πολεμική του κραυγή.
Η χώρα που εθεωρείτο για δεκαετίες όαση πολιτικής σταθερότητας έγινε ο καθρέφτης των αβυσσαλέων αντιθέσεων που διατρέχουν ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, η Χιλή μετατράπηκε από δακτυλοδεικτούμενη εξαίρεση σε αντιπροσωπευτικό καθρέφτη των αβυσσαλέων αντιθέσεων που διατρέχουν τη Λατινική Αμερική. Εκ των υστέρων, μπορούμε να πούμε ότι αυτό δεν θα έπρεπε να εκπλήσσει. Παρότι δεν θα συναντήσουμε σε αυτήν τις εκτεταμένες παραγκουπόλεις που στοιχειώνουν τους γείτονές της, η Χιλή είναι μία από τις κοινωνίες με τις πιο προκλητικές κοινωνικές ανισότητες μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ. Η αυτοϊκανοποίηση των κομμάτων εξουσίας για τους συγκριτικά υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης ακουγόταν ως προσβολή για τα έξι στα δέκα νοικοκυριά που βρίσκονται κάτω ή κοντά στο όριο φτώχειας. Η συσσωρευμένη δυσφορία γι’ αυτή την κοινωνική δυστοπία, ιδιαίτερα δε για το ιδιωτικό σύστημα των συντάξεων (συχνά πείνας) και τα δίδακτρα στα πανεπιστήμια, οδήγησε στα γιγαντιαία συλλαλητήρια του 2019, όπου πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξε η νεολαία των λαϊκών τάξεων. Προκειμένου να αποφύγει την επαπειλούμενη, γενικευμένη εξέγερση, ο κεντροδεξιός πρόεδρος Σεμπαστιάν Πινιέρα, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους της χώρας, αναγκάστηκε να δεχθεί δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του πινοσετικού συντάγματος, κεντρικό αίτημα των διαδηλωτών, που εγκρίθηκε στις κάλπες τον Οκτώβριο του 2020 με ποσοστό 78%. Στις εκλογές για την ανάδειξη Συντακτικής Συνέλευσης, τον Μάιο του 2021, οι αριστεροί υποψήφιοι, οργανωμένοι και ανένταχτοι, εξασφάλισαν καθαρή πλειοψηφία. Υπό αυτό το πρίσμα, το υψηλό ποσοστό του Μπόριτς στις εκλογές της περασμένης Κυριακής δεν προκαλεί έκπληξη.
Αντίθετα, η πρωτιά του Καστ προκάλεσε πραγματικό σοκ στον προοδευτικό χώρο. Ο ακροδεξιός υποψήφιος στήριξε την καμπάνια του σε μια σκληρή πολιτική σε θέματα νόμου και τάξης, επενδύοντας στις φοβίες από την είσοδο ενός εκατομμυρίου μεταναστών (κυρίως από Βενεζουέλα και Αϊτή) στα βόρεια της χώρας και από τη βίαιη εξέγερση ιθαγενών Μαπούτσε στα νότια. Επιπλέον, επωφελήθηκε από την ηθική απαξίωση της κυβερνώσας Κεντροδεξιάς, με τον Πινιέρα να γλιτώνει στο παρά πέντε την παραπομπή για οικονομικά σκάνδαλα και το όνομά του να φιγουράρει στις αποκαλύψεις των Pandora Papers.
Το ποσοστό της αποχής και οι επιλογές που θα κάνουν οι ψηφοφόροι των αποκλεισμένων υποψηφίων θα κρίνουν την αμφίρροπη μάχη του δεύτερου γύρου. Οι δύο κεντροαριστεροί υποψήφιοι, η Γιάσνα Προβόστε και ο Μάρκο Ενρίκες-Ομινάμι, ήδη υπέδειξαν ψήφο υπέρ του Μπόριτς, ενώ ο κεντροδεξιός Σεμπαστιάν Σίτσελ άφησε να εννοηθεί ότι προτιμά τον Καστ. Τούτων δοθέντων, αποφασιστικό ρόλο ενδέχεται να διαδραματίσουν οι ψηφοφόροι του Φράνκο Παρίσι, που αποτέλεσε το μεγάλο μυστήριο των εκλογών: ο 54χρονος οικονομολόγος έκανε προεκλογική καμπάνια από την Αλαμπάμα των ΗΠΑ, όπου διαμένει, επικαλούμενος οικογενειακά προβλήματα (οι κακές γλώσσες είπαν ότι δεν ρισκάρισε τη σύλληψή του καθώς κατηγορείται για σκάνδαλα).
Παρ’ όλα αυτά ήρθε τρίτος με ποσοστό 12,8%, υπογραμμίζοντας με τον τρόπο του μια κεντρική τάση του καιρού μας, που δεν αφορά μόνο τη Χιλή: τον κατακερματισμό των παραδοσιακών κομμάτων και την ανάδυση νέων, προσωποπαγών μορφωμάτων, κατά κανόνα χωρίς ξεκάθαρη ιδεολογική ταυτότητα και με έντονα λαϊκιστικό, πολυσυλλεκτικό λόγο. Η συνέχεια στις 19 Δεκεμβρίου.
Ελπίδες εξομάλυνσης στη Βενεζουέλα
Για πρώτη φορά από το 2017, η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας συμμετείχε σε πανεθνική εκλογική αναμέτρηση, τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές της περασμένης Κυριακής. Προηγουμένως, η κυβέρνηση του Νικολάς Μαδούρο είχε παραχωρήσει στην αντιπολίτευση δύο από τις πέντε έδρες του Εθνικού Εκλογικού Συμβουλίου και είχε δεχτεί παρατηρητές της Ε.Ε. Εχοντας αποτύχει στις προσπάθειες ανατροπής του Μαδούρο μέσω διαδηλώσεων ή με στρατιωτικά κινήματα, η αντιπολίτευση προσδοκούσε μια επιτυχία που θα την έφερνε σε προωθημένη θέση εκκίνησης ενόψει των προεδρικών εκλογών του 2024. Τα αποτελέσματα, όμως, υπήρξαν πραγματική ψυχρολουσία. Το σοσιαλιστικό κόμμα PSUV του Μαδούρο επικράτησε σε 19 από τις 23 περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένου του Καράκας, κυρίως λόγω της διάσπασης της αντιπολίτευσης. Σε κάθε περίπτωση, και μόνο το γεγονός ότι διεξήχθησαν εκλογές χωρίς σοβαρές ανωμαλίες δημιουργεί ελπίδες εξομάλυνσης της χρόνιας πολιτικής κρίσης στη Βενεζουέλα και αναμένεται να δώσει ώθηση στις διαβουλεύσεις κυβέρνησης – αντιπολίτευσης που διεξάγονται στο Μεξικό με τη μεσολάβηση της Νορβηγίας.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire