Ο Ψυχρός Πόλεμος και εμείς

                           

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Το πρόσφατο επεισόδιο της δηλητηρίασης του ρώσου κατασκόπου στη Βρετανία,Σεργκέι Σκρίπαλ, και ό,τι επακολούθησε ανάμεσα στο Λονδίνο και τη Μόσχα, έφερε ξανά στην επικαιρότητα τις αναλύσεις περί νέου Ψυχρού Πολέμου. Το επεισόδιο αυτό καθεαυτό δεν είναι κάτι σημαντικό για να θεωρηθεί ότι πυροδοτεί το νέο Ψυχρό Πόλεμο. Χρησιμοποιήθηκε περισσότερο από την βρετανίδα πρωθυπουργό Τερέζα Μέϊ για λόγους εσωτερικής πολιτικής, λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζει στη διαπραγμάτευση του Brexit. Ο πραγματικός Ψυχρός Πόλεμος άρχισε με την Ουκρανία και τη Συρία. Η αμερικανική πολιτική στην Ουκρανία αποδείκτηκε καταστροφική για τη Δύση και ενίσχυσε την Μόσχα, ειδικά με την κατάληψη της Κριμαίας. Η ρωσική επέμβαση στη Συρία έθεσε ουσιαστικά εκτός μάχης τις ΗΠΑ στην περιοχή, λόγω και της θέσης που υιοθέτησε ο Ομπάμα να αποκλείσει αμερικανική επέμβαση στη χώρα αυτή. Ο ερχομός του Τραμπ και το χάος που επικρατεί στην Ουάσιγκτον, ενίσχυσε περαιτέρω τη ρωσική παρουσία στη Μέση Ανατολή.

Ένα άλλο μέτωπο όπου διεξάγεται αμείλικτος πόλεμος είναι αυτό του κυβερνοχώρου. Το επεισόδιο της ρωσικής επέμβασης στην εκλογή Τραμπ είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό, αλλά δεν είναι το μόνο. Μέχρι και στην περίπτωση της Καταλωνίας έγινε λόγος για επέμβαση μέσω του διαδικτύου με fake news. Αυτός ο πόλεμος προπαγάνδας  είναι πολύ σημαντικός και αναβιώνει μεθόδους του πάλαι ποτέ Ψυχρού Πολέμου με μια νέα τεχνολογία πολύ αποτελεσματική.

Ο νέος αυτός Ψυχρός Πόλεμος βρίσκει τη Δύση σε μια αποδιοργανωμένη κατάσταση. Από τη μια είναι το χάος που επικρατεί στην Ουάσιγκτον και από την άλλη είναι η Ευρώπη που πορεύεται χωρίς πυξίδα, με μια στασιμότητα προόδου πολιτικής ενσωμάτωσης και με τη γερμανική ηγεσία της αναποφάσιστη. Στο εσωτερικό του δυτικού στρατοπέδου αναπτύσσεται ήδη μια αντιπαλότητα ανάμεσα στο Βερολίνο και την Ουάσιγκτον. Το Βερολίνο έχει μεγάλα συμφέροντα με τη Μόσχα και ο πειρασμός ενός γερμανο-ρωσικού άξονα υπάρχει πάντα.

Στο μεταξύ το κέντρο βάρους των γεωπολιτικών εξελίξεων και των ανταγωνισμών μεταφέρτηκε στην Ασία λόγω της επίδρασης που ασκεί η Κίνα στο παγκοσμιοποιημένο οικονομικό σύστημα. Και ενώ ο Τραμπ θεωρούσε στην αρχή την Κίνα ως τον άμεσο κίνδυνο για την αμερικανική ηγεμονία, έβαλε νερό στο κρασί του μπροστά στην επιθετική ρωσική πολιτική. Σε αντίθεση με τη Μόσχα, το Πεκίνο δεν επιδιώκει στρατιωτική παρουσία σε στρατηγικά σημεία του πλανήτη-με εξαίρεση την Άπω Ανατολή- αλλά επιδιώκει μια σταθερή οικονομική διείσδυση που γίνεται παντού αισθητή: στην Αφρική, τα Βαλκάνια, τη Λατινική Αμερική, τη Μέση Ανατολή, αλλά ακόμη και στην ίδια την Ευρώπη κι ως ένα σημείο τον Καναδά. Η αίσθηση μιας απειλής από μέρους της Κίνας λόγω της  οικονομικής της διείσδυσης, υπάρχει παντού. Είναι μια ήρεμη δύναμη που ενοχλεί λιγότερο από την επιθετική πολιτική του Πούτιν, αλλά μεσοπρόθεσμα θα αποδεικτεί πιο απειλητική για τη Δύση απ΄ότι η πολιτική της Μόσχας.

Σε όλο αυτό το νέο ψυχροπολεμικό κλίμα που αναπτύσσεται, ούτε η Ελλάδα, ούτε η Κύπρος, σε αντίθεση με την Τουρκία, έχουν καταφέρει να χρησιμοποιήσουν τις ρωγμές του για την υπεράσπιση των εθνικών τους συμφερόντων. Ήταν μια εποχή που ο Πούτιν και η Μόσχα έβλεπαν θετικά την Αθήνα και τη Λευκωσία, ο Πούτιν πήγαινε συχνά στο Άγιον Όρος, ο Κώστας Καραμανλής έκανε μια προσπάθεια ανοίγματος αλλά πολεμήθηκε τόσο από τους Αμερικανούς όσο και από το ελληνικό κατεστημένο, με πρώτη και καλύτερη την Ντόρα Μπακογιάννη, που ήταν τότε  και υπουγός των Εξωτερικών. Στη Λευκωσία, ούτε ο Χριστόφιας, αλλά πολύ περισσότερο ο Αναστασιάδης, δεν άδραξαν την ευκαιρία που τους πρόσφεραν τα ρωσικά ανοίγματα. Είχε βεβαίως προηγηθεί και το φιάσκο των S300 επί Κληρίδη με τον εξευτελισμό και την ταπείνωση  της Κυπριακής Δημοκρατίας, χάρη και στον Σημίτη με την άχαρη εξωτερική πολιτική του. Ο Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ, μετά μια πρώτη προσπάθεια προσέγγισης με τη Μόσχα, έπεσαν στην αμερικανική αγκάλη χωρίς να έχουν καταφέρει να διασφαλίσουν τουλάχιστον  τη χώρα από τον νεο-οθωμανικό επεκτατισμό. Το ίδιο φυσικά και ο Αναστασιάδης του οποίου ο αμερικανικός εναγκαλισμός αποδεικνύεται επικίνδυνος για την κυπριακή ΑΟΖ. Διότι, αν στο στο Αφρίν η Τουρκία ενεργεί με το πράσινο φως της Μόσχας, στην περίπτωση της κυπριακής ΑΟΖ έχει την ανοχή της, στην προσπάθεια της να αποδιοργανώσει την Νοτιανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Αντίθετα δηλαδή με την Άγκυρα, η Λευκωσία επέλεξε τον μονόπλευρο αμερικανικό εναγκαλισμό χωρίς κανένα ουσιαστικό αντάλλαγμα. Απέρριψε δε την επιδίωξη της Μόσχας να πετύχει κάποιες διευκολύνσεις ανεφοδιασμού του ρωσικού στόλου.  Όλα εδώ πληρώνονται!

Σ΄ένα κόσμο όπως ο σημερινός, μόνο όποιος έχει την ικανότητα να εκμεταλλευτεί τις ρωγμές του διεθνούς συστήματος είναι σε θέση να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του.  Η Άγκυρα το έχει πετύχει. Δεν είναι ένας δρόμος χωρίς κινδύνους, δεδομένης και της αμετροέπειας του Ερντογάν, αλλά για την ώρα δεν φαίνεται να υπάρχει άλλος. Και αποδίδει!

Υ.Γ. Ας μη ηχήσουν και καμπάνες ότι η σύνοδος κορυφής της ΕΕ, στηρίζει Ελλάδα και Κύπρο ενάντια στις νεο-οθωμανκές απειλές! Όσο αυτές οι διακηρύξεις δεν θίγουν οικονομικά την Τουρκία, ο Ερντογάν τις γράφει εκεί που όλοι ξέρουμε! Το αντίθετο μάλιστα συμβαίνει, αναβάθμιση οικονομικών σχέσεων και δισεκατομμύρια από τα ευρωπαϊκά κονδύλια να ρέουν στην Άγκυρα!

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ

 και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com