Ρευστό Τοπίο

Στα σκοτεινά

πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε... Γιώργος Σεφέρης

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

 

Το διεθνές τοπίο παραμένει ρευστό. Το τελευταίο επεισόδιο μεταξύ Ρωσίας-Οκρανίας ήρθε να προστεθεί σε μια μορφή νέου Ψυχρού Πολέμου που δηλητηριάζει  από καιρό τις διεθνείς σχέσεις. Υπάρχει πάντα η αβεβαιότητα με τις ΗΠΑ λόγω Τραμπ, υπάρχει η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Κίνας στην οικονομία αλλά και η γεωπολιτική αντιπαράθεση στη Νότια Σινική Θάλασσα. Εκρηκτική πάντα παραμένει η κατάσταση στη Μέση Ανατολή, η Ευρώπη σε αδιέξοδο με το μεταναστευτικό, την Ιταλία και τη διαχείριση της ανόδου της Ακροδεξιάς. Πονοκέφαλος και το Brexit γιατί αν πάει κάτι στραβά  θα υπάρξουν   συνέπειες όχι μόνο για τη Βρετανία αλλά και την υπόλοιπη Ευρώπη, αν όχι την παγκόσμια οικονομία.

Μέσα σε όλο αυτό το ρευστό και θολό τοπίο  Ελλάδα και Κύπρος καλούνται να οργανώσουν τη δική τους πορεία και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των καιρών. Οι προκλήσεις αυτές προέρχονται κατά κύριο λόγο και για τις δύο χώρες από το τεταμένο κλίμα που διατηρεί στην περιοχή τους η Τουρκία. Ανατολική Μεσόγειος και Αιγαίο  βρίσκονται καθημερινά υπό τουρκική απειλή με την Άγκυρα να αμφισβητεί τη διεθνή νομιμότητα.

Στην Κύπρο το εσωτερικό μέτωπο είναι διχασμένο και η πολιτική αντιπαράθεση έντονη. Μετά την αποτυχία των συνομιλιών του Κραν Μοντάνα υπάρχει μια μερίδα που δικαιώνει την Τουρκία και που αξιώνει επάνοδο σε συνομιλίες παράδοσης. Το λεγόμενο Εθνικό Συμβούλιο υπολειτουργεί, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αδυνατεί να εκθέσει καθαρά στο λαό πια είναι η πολιτική του, ενώ το δεύτερο μεγάλο κόμμα του τόπου που μέχρι πριν λίγο συμπορευόταν μαζί του στο Κυπριακό, τον κατηγορεί σήμερα  ότι επιδιώκει λύση δύο κρατών. Το παράδοξο βεβαίως είναι ότι και η πολιτική που ακολουθούσε τα προηγούμενα χρόνια ο Πρόεδρος Αναστασιάδης  και για την οποία το ΑΚΕΛ του παρείχε αμέριστη στήριξη , στο ίδιο αποτέλεσμα οδηγούσε, στη δημιουργία δύο κρατών υπό τουρκική επικυριαρχία. Τα πράγματα έχουν οδηγηθεί σε ακραίες καταστάσεις σε σημείο εξευτελιστικό για την ελληνοκυπριακή πλευρά, όταν ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ Άντρος Κυπριανού διεξάγει παράλληλες επαφές  στην Άγκυρα με αυτές του Προέδρου Αναστασιάδη προηγουμενως στη Νέα Υόρκη. Το αποτέλεσμα είναι, εφόσον ούτε ο ένας ούτε ο άλλος ενημερώνουν τι ακριβώς έχουν συζητήσε με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, να χρησιμοποιεί η Άγκυρα τον ένα εναντίον του άλλου. Λυπηρόν επίσης είναι το γεγονός ότι ο κ. Κυπριανού, ευρισκόμενος στην αυλή του Τσαβούσογλου μυκτήρισε την πολιτική της χώρας του και μάλιστα σε θέματα που η πολιτική αυτή είναι κοινή και με την Ελλάδα, όπως η τριμερής συμφωνία Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ και ο αγωγός  EastMed .

Στο Αιγαίο η Άγκυρα έκανε ένα ακόμα βήμα στην προσπαθεια της να ακύρωσει την ελληνική υφαλοκρηπίδα του Καστελλορίζου, νησιού που εγγυάται την ελληνική υφαλοκρηπίδα και τις θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο, μέσω NAVTEX που εξέδωσε για στρατιωτικές ασκήσεις σε περίπου ένα μήνα. Επι της ουσίας η Άγκυρα προσπαθεί να αποκόψει  το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης (Καστελλόριζο) από τα Δωδεκάνησα και να ακυρώσει αυτό που η Ελλάδα θεωρεί ανατολικό άκρο της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της. Έτσι η Αγκυρα απορρίπτει το σύνολο της πολιτικής της Αθήνας στην Ανατολική Μεσόγειο, βασικό στοιχείο της οποίας είναι και η θέση του νησιωτικού συμπλέγματος της Μεγίστης. Ακολούθησαν και οι απειλες μετά τη συνεδρίαση του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας, τόσο με δηλώσεις του Ερντογάν όσο και με ανακοίνωση του ίδιου του Συμβουλίου.

Την ίδια ώρα συνεχίζεται και το ενεργειακό πόκερ στην κυπριακή ΑΟΖ. Γίνεται φανερό ότι η τουρκική επιδίωξη είναι να βρεθεί τρόπος, με λύση ή χωρίς λύση του Κυπριακού, διαμοιρασμού του κυπριακού φυσικού αερίου στα τρία, ανάμεσα στην Τουρκία, τους Τουρκοκυπρίους και τους Ελληνοκυπρίους. Εξυπακούεται και μεταφορά του αερίου προς την Ευρώπη με αγωγό μέσω Τουρκίας.

Ρευστό τοπίο στον κόσμο, ρευστό τοπίο στη γειτονιά μας. Κι εμείς ταξιδεύουμε χωρίς πυξίδα, χωρίς σχέδιο, στα κουτουρού, όταν μάλιστα η πολιτική που ακολουθήθηκε μετά το 1974 έχει καταρρεύσει παταγωδώς. Όλοι πια αναγνωρίζουν ότι όλα αυτά τα χρόνια ακολουθήθηκε η πολιτική του δούναι, δώσε-δώσε δηλαδή, χωρίς κανένα αντάλλαγμα. Σε σημείο που ένας Αναστασιάδης, θιασώτης του σχεδίου Ανάν, να δηλώνει «δεν είναι με το να δίνεις μόνο που θα εξευρεθεί η λύση. Και η δοκιμασία μου τα τελευταία χρόνια, με την εμπλοκή μου στον διάλογο, μου δημιουργεί εύλογες ανησυχίες όσον αφορά στο πού επιτέλους τερματίζονται τα θέλω της άλλης πλευράς». Είναι φανερό ότι χωρίς μια νέα στρατηγική, έναν νέο στρατηγικό προσανατολισμό εκτός πεπατημένης, οδεύουμε στο άγνωστο και μάλιστα χωρίς τη βάρκα της ελπίδας! Ή αυτό που είπε ο ποιητής σε άλλες περιστάσεις, στα σκοτεινά πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε...

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά – ΚΕΕΚ και μέχρι πρόσφατα επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. stephanos.constantinides@gmail.com