Στους ρυθμούς της Τουρκίας

   

Στέφανος Κωνσταντινίδης   

   

Όσοι παρακολουθούν το Κυπριακό τους τελευταίους μήνες διαπιστώνουν ότι όλα κινούνται στους ρυθμούς της Τουρκίας. Η Άγκυρα έχει ένα συγκεκριμένο στόχο, τον πλήρη στρατηγικό έλεγχο της Κύπρου, και τον προωθεί με όλα τα μέσα που διαθέτει. Λίγο την ενδιαφέρει αν η λύση θα είναι διζωνική ομοσπονδία ή δύο κράτη με συνομοσπονδιακό μανδύα. Άλλωστε, ανεξάρτητα από το πώς τη φαντασιώνονται κάποιοι στην ελληνική πλευρά τη διζωνική ομοσπονδία, για την τουρκική πλευρά θα έχει έναν συνομοσπονδιακό χαρακτήρα και επιπλέον θα της δίνει το πλεονέκτημα ελέγχου του ελληνικού συνιστώντος κρατιδίου μέσω της συνταγματικής δομής της κεντρικής Κυβέρνησης.  Αν η Τουρκία δεν πετύχει μια συμφωνία αυτής της μορφής, έχει και δεύτερο πλάνο, τη λύση που θα προκύψει επί του εδάφους, με τη συνεργασία των «δύο οντοτήτων», τουτέστιν του νόμιμου κράτους και του μορφώματος των κατεχομένων. Αυτό το δεύτερο πλάνο προωθείται άλλωστε σταθερά, ακόμη και μέσω των Ηνωμένων Εθνών. Δεν έχει κανείς παρά να διαβάσει την τελευταία έκθεση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες για την ανανέωση της θητείας της ΟΥΝΦΙΚΥΠ για να το διαπιστώσει. Η Άγκυρα καταφέρνει σταδιακά να υιοθετούνται οι θέσεις της μέσα από τους μηχανισμούς των Ηνωμένων Εθνών. Ακόμη και η απειλή απόσυρσης της ΟΥΝΦΙΚΥΠ -με αμερικανική πίεση- είναι μόνιμος τουρκικός στόχος.

Στην ελληνοκυπριακή πλευρά ποτέ δεν υπήρχε σοβαρό πλάνο πέρα από το φάντασμα της διζωνικής ομοσπονδίας την οποία κάθε κόμμα ερμηνεύει με τον δικό του τρόπο. Μετά το Κραν Μοντανά η σύγχυση είναι ακόμη μεγαλύτερη. Οι δύο συνοδοιπόροι και σύμμαχοι της προηγούμενης πενταετίας αλληλοκατηγορούνται και ταυτόχρονα προστρέχουν στον Τσαβούσογλου, ο Αναστασιάδης για να τον βολιδοσκοπήσει για «αποκεντρωμένη ομοσπονδία» ή κατ΄άλλους για λύση δύο κρατών και ο Άντρος Κυπριανού για να πληροφορηθεί, λέει, τις προθέσεις του! Και ο Τσαβούσογλου χρησιμοποιεί φυσικά τον έναν εναντίον του άλλου. Για την ώρα έχουν και την απασχόληση με τις ευρωεκλογές, όπου ανασύρονται από το ντουλάπι ο Γρίβας, ο Μακάριος, η Ένωση και ό,τι καλύτερο εξυπηρετεί τον καθέναν.

Η διαπλοκή και η διαφθορά είναι το άλλο θέμα που βγαίνει έντονα στην επιφάνεια κατά καιρούς, με τελευταία την κρίση που προέκυψε στα ανώτατα δώματα της Δικαστικής Εξουσίας. Οι κυπριακές ελίτ διαπληκτίζονται προασπιζόμενες τα επιμέρους συμφέροντά τους σε βάρος αυτών του κοινωνικού συνόλου. Όπως είναι φυσικό, όλα αυτά υποσκάπτουν τη σοβαρότητα του κράτους από τη στιγμή που μετατρέπεται σε φέουδο  των επιμέρους αυτών συμφερόντων. Και φυσικά εκθέτει διεθνώς την Κύπρο, όταν μάλιστα μόνιμος στόχος της Άγκυρας και του ξένου παράγοντα είναι η υποβάθμιση της κυπριακής κρατικής οντότητας.

Στο μεταξύ, υπάρχουν και εξελίξεις στον διεθνή τομέα που πρέπει να παρακολουθούνται και να γίνεται επανεκτίμηση των νέων δεδομένων. Μια τέτοια εξέλιξη, αρκετά σοβαρή, είναι η παραίτηση του Γουές Μίτσελ, βοηθού υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ. Ο Μίτσελ  ήταν ο αρχιτέκτονας της αμερικανικής πολιτικής τόσο για την Ελλάδα όσο και για την Κύπρο. Σε αυτόν στήριξε πολλές ελπίδες η Λευκωσία για την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας στην κυπριακή ΑΟΖ. Φαίνεται ότι η παραίτησή του συνδέεται με τις ανακατατάξεις που γίνονται τον τελευταίο καιρό στην αμερικανική πρωτεύουσα μέσα σε ένα χαώδες κλίμα με τις απρόβλεπτες και αλληλοσυγκρουόμενες αποφάσεις Τραμπ. Το βέβαιον είναι ότι αποδυναμώνονται οι ελληνικές και κυπριακές θέσεις στην Ουάσινγκτον.

Με όλα αυτά, όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό μέτωπο, με ίντριγκες και τακτικισμούς, με τη διαπλοκή να ροκανίζει το κράτος, με μια συζήτηση για δύο κράτη με συνομοσπονδιακό μανδύα και τουρκική ουσιαστικά επικυριαρχία, το Κυπριακό έχει περιπέσει σε αδράνεια. Όχι όμως και οι τουρκικοί σχεδιασμοί. Η Λευκωσία βρίσκεται μπροστά σε αδιέξοδο. Η πολιτική που υιοθετήθηκε τη δεκαετία του ΄70 έχει καταρρεύσει. Ο μόνος δρόμος που μένει για να αποτραπούν οι τουρκικοί σχεδιασμοί και τα κατοχικά δεδομένα είναι η υιοθέτηση μιας διαφορετικής πολιτικής. Στην Κύπρο χρειάζεται μια πολιτική ανατροπής, χρεάζεται αλλαγή πορείας. Η λύση στο Κυπριακό πρέπει να περιλαμβάνει ενότητα χώρου, κράτους, οικονομίας, θεσμών, αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων, ακόμη και των Βάσεων, εφαρμογή όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών όλων των νομίμων πολιτών. Αυτά δεν είναι λόγια του αέρα, είναι η βάση της κανονικότητας ενός κράτους. Σε ένα κανονικό κράτος τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων είναι εξασφαλισμένα. Άλλωστε το ευρωπαϊκό πλαίσιο, το ευρωπαϊκό κεκτημένο, τους προστατεύει απόλυτα. Η «προστασία» της Τουρκίας, το ξέρουν και οι ίδιοι, οδηγεί και στον δικό τους αφανισμό. Σε κάθε περίπτωση οι Τουρκοκύπριοι θα πρέπει να είναι μέρος της λύσης. Όχι η Τουρκία. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος. Διαφορετικά στη Λευκωσία θα συνεχίσουν να χορεύουν στους ρυθμούς της Τουρκίας.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ
 και μέχρι πρόσφατα επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

stephanos.constantinides@gmail.com