Τεκτονικές Αναταράξεις

Στέφανος Κωνσταντινίδης*

 

Οι καιροί ου μαινετοί   Θουκυδίδης

Δύσκολα χρόνια σ΄ ένα ρευστό και θολό τοπίο στο πλανητικό μας χωριό. Δύσκολα χρόνια και για τον τόπο μας, με τις απειλές να αυξάνονται καθημερινά για την ίδια την επιβίωσή μας. Και με μια πικρή αίσθηση πως δεν γίνονται όσα θα έπρεπε να γίνουν για να σταματήσει η πορεία προς την απώλεια. Οι αναταράξεις σε πλανητικό επίπεδο είναι τεκτονικές. Έχουμε πρώτα τον κορωνοϊό  που δημιουργεί μια παγκόσμια αστάθεια και απειλεί με ανατροπές τις δομές του πλανητικού συστήματος. Απειλεί να αποσταθεροποιήσει την οικονομία αλλά και κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε «πανδημία». «Θα χρειαστεί να κάνουμε ό,τι πρέπει με ηρεμία», δήλωσε ο εκπρόσωπός του. Την ίδια ώρα συνεχίζονται αμείωτες οι εντάσεις και αναταράξεις τόσο στο διεθνές πολιτικό επίπεδο όσο και στην παγκόσμια οικονομία. Τελευταίο επεισόδιο ο πετρελαϊκός πόλεμος Μόσχας-Ριάντ. Που πλήττει την παγκόσμια οικονομία και ειδικά αυτή των ΗΠΑ. Και ίσως να είναι αυτός ο στόχος της Μόσχας στην απόφασή της να διαρρήξει τη συμμαχία της με τον ΟΠΕΚ. Να πλήξει την αμερικανική πετρελαϊκή βιομηχανία. Η πτώση όμως της τιμής του πετρελαίου συνεπάγεται δεινά και για τους αμερικανικούς τραπεζικούς κολοσσούς των οποίων οι μετοχές καταρρέουν. Αν έτσι έχουν τα πράγματα πρόκειται για ένα καλά υπολογισμένο στρατηγικό χτύπημα του Πούτιν στις ΗΠΑ. Όλα αυτά θα φανούν στην πορεία του χρόνου.  Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν, ότι εκτός από την Κίνα που έχει την κατάσταση υπό έλεγχο και θα επωφεληθεί και από την πτώση της τιμής του πετρελαίου, οι κερδισμένοι από τις τωρινές αναταράξεις θα είναι η Ρωσία και η Γερμανία. Που συνεργάζονται ήδη στον τομέα της ενέργειας και που θα συσφίγξουν ακόμη περισσότερο τη συνεργασία τους με την ανεύθυνη πολιτική που ακολουθεί ο Πρόεδρος Τραμπ.

Όσον αφορά τον κορωνοϊό, οι εκτιμήσεις είναι ότι δεν πρόκειται να υπάρξει μεγάλος αριθμός θανάτων αλλά με την ταχύτητα που κυκλοφορούν οι ειδήσεις, ανεξέλεγκτες πολλές φορές, σπέρνουν τον πανικό και αποδιοργανώνουν τη ζωή των ανθρώπων. Με άλλα λόγια, η κρίση δεν αντιμετωπίζεται με τρόπο συντεταγμένο και πολλά μέτρα τόσο στον τομέα της υγείας όσον και σε αυτόν της οικονομίας παίρνονται με πολλή καθυστέρηση. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ειδικά, όλα κινούνται με πολύ αργούς ρυθμούς, ειδικά στην οικονομία που έπρεπε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να είχε ήδη επέμβει, όπως το έκανε  η αμερικανική Φέντεραλ Ριζέρβ.

Το μεγάλο πρόβλημα σε πλανητικό επίπεδο, αλλά με ιδιαίτερη έμφαση στη Δύση, είναι η έλλειψη πολιτικής ηγεσίας, ικανής να χειριστεί την κρίση, να καθοδηγήσει και να καθησυχάσει τον κόσμο. Στις ΗΠΑ υπάρχει ένας Πρόεδρος που αυτοσχεδιάζει, χωρίς τις ικανότητες να αντιλαμβάνεται τις πλανητικές διαστάσεις του κόσμου, με τον ορίζοντα του ξενόφοβο και περιορισμένο, που δεν πάει πέρα από την οικογενειακή του επιχείρηση και τους άμεσους εκλογικούς του σχεδιασμούς. Ικανός μάλιστα να ανατρέψει ακόμη και όσα οι τεχνοκράτες με την τεχνογνωσία ετοιμάζουν για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Στην Ευρώπη δεν υπάρχουν πολιτικοί ηγέτες αλλά διαχειριστές της εξουσίας στην υπηρεσία του χρηματοπιστωτικού κυρίως κεφαλαίου. Η δε Αριστερά, που σε περιόδους κρίσεως θα μπορούσε να διαδραματίσει ρόλο πρωτοπορίας, είναι αποδιοργανωμένη και αποπροσανατολισμένη. Κυριαρχεί ένας άκρατος συντηρητισμός που οδηγεί στην ξενόφοβη και ρατσιστική Ακροδεξιά με ό,τι αυτό σημαίνει. Μόνο η Ρωσία διαθέτει πολιτική ηγεσία με στρατηγικό προσανατολισμό και ικανή να παίρνει αποφάσεις χωρίς καθυστέρηση στα κρίσιμα προβλήματα. Θα πρέπει να ειπωθεί το ίδιο και για την Κίνα, που, παρά τα αρχικά λάθη της πολιτικής ηγεσίας της, φαίνεται να εξέρχεται σταδιακά από την κρίση την οποία αντιμετώπισε με δυναμισμό και με σιδερένια πειθαρχία.

Κανείς βέβαια δεν μπορεί να προβλέψει πότε ο πλανήτης θα επανέλθει σε μια κάποια κανονικότητα. Κάποιοι κάνουν λόγο για το ερχόμενο φθινόπωρο. Σε ποια κατάσταση όμως θα είναι αυτή η «κανονικότητα», δεν μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη.

Για την Ελλάδα και την Κύπρο η κατάσταση παρουσιάζεται ακόμη πιο περιπλεγμένη διότι πέρα από τον κορωνοϊό αντιμετωπίζουν και την ασύμμετρη τουρκική απειλή. Που κάποιοι, ειδικά στην Κύπρο, αρνούνται να δεχτούν ότι υπάρχει και θέλουν να μετατρέψουν τα οδοφράγματα σε «κανονικότητα» της κατοχής. Όταν η τουρκική πλευρά αρνείται την όποια συνεργασία και στέλνει ακόμη και τα ύποπτα  δείγματα για ανάλυση στην Τουρκία για εξέταση και όχι στο δικοινοτικό Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής.

Ο κίνδυνος για την Ελλάδα και την Κύπρο, συνεπικουρούσης και της τουρκικής πίεσης, είναι να εξανεμιστούν και τα ελάχιστα που επιτεύχθηκαν με τόσες θυσίες με τη μνημονιακή πολιτική και να βυθιστούν σε μια νέα οικονομική κρίση. Δεδομένου μάλιστα ότι το παραγωγικό τους μοντέλο είναι αυτό της μονοκαλλιέργειας που στηρίζεται στον τουρισμό, ο κίνδυνος είναι πραγματικός. Άλλωστε και οι πολιτικο-οικονομικές δομές τους είναι φαλκιδευμένες από τη διαπλοκή και τη διαφθορά για να μπορέσουν να αντισταθούν στην επερχόμενη κρίση. Θα χρειαστεί μεγάλη αυτοπειθαρχία και συνεργασία των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων και στις δύο χώρες για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Με την ελπίδα βέβαια να αφεθούν για «ευθετότερο» χρόνο οι μικροκομματικές συμπεριφορές και οι υπόγειες σκοτεινές πολιτικές και οικονομικές στοχεύσεις των μεγάλων συμφερόντων σε βάρος αυτών του κοινωνικού συνόλου. Να μη υπάρξουν εν ολίγοις μαυραγορίτες, όπως δυστυχώς συμβαίνει σε τέτοιες περιστάσεις.

Στην Κύπρο ειδικά, η ομαλοποίηση με την κατοχή μέσω των οδοφραγμάτων δεν είναι η λύση αλλά ούτε φυσικά και η οικοδόμηση τείχους που να χωρίζει την Κύπρο στα δύο.

Τόσο για την ασύμμετρη τουρκική απειλή από τον Έβρο ώς την Κύπρο, όσο και για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, χρειάζεται η ενότητα της κοινωνίας, η συνεργασία, η σύνεση όλων αλλά κυρίως των κυβερνώτων για να διέλθουμε τα δύσκολα που είναι μπροστά μας και τα χειρότερα που μάλλον έρχονται.

Υ.Γ. Δυστυχώς για την ανθρωπότητα, ο Πρόεδρος Τραμπ δεν δείχνει την υπευθυνότητα του ηγέτη μιας υπερδύναμης αυτή την ώρα και πολύ περισσότερον, του ηγέτη του Δυτικού Κόσμου. Το μόνο που θα επιτύχει με την πολιτική του θα είναι να ενισχύσει ακόμη περισσότερον τον άξονα Βερολίνου-Μόσχας.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019

 stephanos.constantinides@gmail.com