Όταν οι λευκοί καταπατούσαν τα δικαιώματα των Ινδιάνων

Ινδιάνοι στις ΗΠΑ
Αναζητούν δικαίωση ενάμιση αιώνα μετά την αγχόνη

Οι Σιου απαιτούν να αναγνωριστούν ως μάρτυρες 38 «ερυθρόδερμοι αντάρτες» που εκτελέστηκαν δημοσίως στη Μινεσότα το 1862

ΤΑΝΙΑ ΜΠΟΖΑΝΙΝΟΥ 

 

1962. ΜΙΝΕΣΟΤΑ. Η δημόσια εκτέλεση 38 Ινδιάνων παραμένει και σήμερα ανοικτή πληγή

26 Δεκεμβρίου 1862, ώρα 10 το πρωί: 38 Ινδιάνοι τραγουδούσαν ύμνους της φυλής των Ντακότα καθώς οδηγούνταν σε ειδικά κατασκευασμένες αγχόνες στην πόλη Μανκάτο, στη Μινεσότα, για να κρεμαστούν μπροστά σε ένα πλήθος που διψούσε για αίμα. Τρία χτυπήματα σε τύμπανο σήμαναν την ώρα του απαγχονισμού. Το πλήθος ξέσπασε σε ζητωκραυγές. Αυτή ήταν η μεγαλύτερη μαζική εκτέλεση στην Ιστορία των
ΗΠΑ. Είχε προηγηθεί μια δίκη με συνοπτικές διαδικασίες-όπου ο κάθε κατηγορούμενος είχε μόλις πέντε λεπτά για να υπερασπιστεί τον εαυτό του-στην οποία είχαν κριθεί ένοχοι 303 Ινδιάνοι. Η καθόλου δημοφιλής στην εποχή της παρέμβαση του προέδρου ΑβραάμΛίνκολν έσωσε τους 265 από την κρεμάλα. Ηταν το πρώτο κεφάλαιο στην αιματηρή διαμάχη ανάμεσα στους Σιου και στους λευκούς Αμερικανούς.
Οι 37 από τους απαγχονισμένους ήταν πιστοί οπαδοί του αρχηγού των Ντακότα, ονόματι Μικρό Κοράκι. Κατηγορούνταν για τη δολοφονία σχεδόν 500 εποίκων λίγους μήνες νωρίτερα. Ολα είχαν ξεκινήσει πριν από τέσσερα χρόνια, όταν η Μινεσότα έγινε Πολιτεία και το Μικρό Κοράκι πήγε στην Ουάσιγκτον για να διαπραγματευθεί. Γύρισε άπραγος και ταπεινωμένος στα μάτια του λαού του: οι Ινδιάνοι έχασαν και άλλα εδάφη, τα οποία δόθηκαν στους λευκούς εποίκους. Οι Ντακότα ή αλλιώς Σιου έβλεπαν τα ζώα που κυνηγούσαν να μειώνονται γιατί κυνηγούσαν πιο εντατικά οι λευκοί, τα δάση να ξηλώνονται για να γίνουν αγροκτήματα και τον τρόπο ζωής τους να αλλάζει ριζικά. Τα χρήματα που τους είχε υποσχεθεί η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν έρχονταν λόγω του κόστους του εμφυλίου πολέμου. Οι συνθήκες που είχαν υπογράψει με τους λευκούς δεν γίνονταν σεβαστές. Πεινασμένοι και εξοργισμένοι στράφηκαν εναντίον των εποίκων.

Ωστόσο ο ένας από τους κατηγορουμένους, ο Ουέ-Τσανκ-Ουός-ταντον-πι, εν συντομία Τσάσκα, δεν συμπεριλαμβανόταν σε αυτούς που θα οδηγούνταν στο ικρίωμα, σύμφωνα με τους ιστορικούς. Το όνομά του ήταν ανάμεσα σε εκείνους που είχαν λάβει χάρη από τον Λίνκολν, από λάθος όμως- ή από άλλη σκοπιμότητα- εκτελέστηκε. Σήμερα, σχεδόν 150 χρόνια αργότερα, υψώνονται όλο και περισσότερες φωνές στις ΗΠΑ για να του δοθεί χάρη μετά θάνατον.

Ορισμένοι ιστορικοί πιστεύουν ότι η εκτέλεσή του οφείλεται σε σφάλμα των στρατιωτών, οι οποίοι άρπαξαν τον λάθος άνδρα από τους 303 για να τον οδηγήσουν στην αγχόνη. Στη θέση του έπρεπε να εκτελεστεί ένας άλλος Ινδιάνος που κατηγορούνταν για τη δολοφονία

ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΚΟΡΑΚΙ ΠΙΣΤΕΨΕ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΣΩΘΗΚΕ Γενναίος Ινδιάνος ο ένας, ο Τσάσκα (αριστερά στη φωτογραφία), εμπνευσμένος αρχηγός ο άλλος, το Μικρό Κοράκι. Ο πρώτος εκτελέστηκε αδίκως στον μαζικό απαγχονισμό του 1862, ο δεύτερος σκοτώθηκε σε ανταλλαγή πυροβολισμών με έναν λευκό λίγους μήνες αργότερα. Εποικοι διαμέλισαν το πτώμα του. Τα οστά του δόθηκαν το 1971 (!) στον εγγονό του για να τα θάψει. Και όμως το Μικρό Κοράκι είχε προσπαθήσει να πάει με τα νερά των λευκών: είχε επισκεφθεί την Ουάσιγκτον, είχε φορέσει παντελόνια και σακάκια και εκκλησιαζόταν με τους Επισκοπικούς...

μιας εγκύου (της άνοιξε την κοιλιά, έβγαλε ζωντανό το μωρό της και το κάρφωσε σε ένα δέντρο). Αλλοι ιστορικοί πιστεύουν ότι το «λάθος» έγινε επίτηδες επειδή ο Τσάσκα είχε απαγάγει μια λευκή, την οποία είχε σώσει από βέβαιη δολοφονία, και ψιθυριζόταν ότι έγινε ερωμένη του- πράγμα που δεν του το συγχώρησαν ποτέ οι υπόλοιποι Ινδιάνοι.

Η ιδέα τής μετά θάνατον χάρης του Τσάσκα βρίσκει σήμερα πολλούς Ντακότα αντίθετους, επειδή πιστεύουν ότι όλοι οι απαγχονισμένοι είναι μάρτυρες και πρέπει να αποκατασταθούν. Η υπόθεση δείχνει πόσο περίπλοκες παραμένουν οι σχέσεις μεταξύ Ινδιάνων και λευκών στις ΗΠΑ. Σε πρόσφατη δημοσκόπηση οι περισσότεροι Αμερικανοί παραδέχθηκαν ότι σπανίως έρχονται σε επαφή με Ινδιάνους στην καθημερινή τους ζωή. Από την άλλη πλευρά, οι Ινδιάνοι καταγγέλλουν ότι συνεχίζουν να υφίστανται διακρίσεις στην εκπαίδευση, στην εργασία, στην Υγεία.

Πολλά χωρίζουν τους Ινδιάνους από τον μέσο Αμερικανό. Και σε επίπεδο ουσιαστικό, όπως η οικονομία και η μόρφωση, αλλά και σε καθαρά επίπεδο συμβολικό. Για παράδειγμα, έχει αναπτυχθεί ολόκληρο κίνημα (χωρίς αποτέλεσμα...) για να τερματιστεί στη Νέα Υόρκη ο εορτασμός της «Ημέρας του Κολόμβου» (κάθε χρόνο στις 12 Οκτωβρίου, επέτειος της ημέρας που πάτησε το πόδι του στην Αμερική, το 1492), καθώς θεωρούν τον ιταλό θαλασσοπόρο που υπηρετούσε τον ισπανικό θρόνο υπεύθυνο για τη γενοκτονία τους και αρνούνται τον όρο ότι «ανακάλυψε» την Αμερική. Παράλληλα οργανώσεις των Ινδιάνων απευθύνουν εκκλήσεις προς τις αθλητικές ομάδες να σταματήσουν επιτέλους να χρησιμοποιούν καρικατούρες Ινδιάνων ως μασκότ.

Οι ινδιάνικες γλώσσες είναι επίσης μείζον πρόβλημα διότι είναι πολύ εκφραστικές και δεν μπορούν να μεταφραστούν ικανοποιητικά. Σύμφωνα με τους γλωσσολόγους, 300 και πλέον γλώσσες ανθούσαν στη Βόρεια Αμερική την εποχή του Κολόμβου. Σήμερα απομένουν οι μισές, αλλά οι περισσότερες απειλούνται σοβαρά με εξαφάνιση, ενώ όλες χάνονται στη μετάφραση. Για παράδειγμα, στη γλώσσα των Λακότα υπάρχει μια λέξη που εκφράζει το δέος και τη σύνδεση με τη φύση που δεν μπορεί να αποδοθεί σωστά στα αγγλικά, ενώ οι Σιου εκφράζουν το αίσθημα τού να μην μπορείς να ζήσεις μακριά από κάποιον- το οποίο όμως δεν αποδίδεται επακριβώς με τον όρο «αγάπη».

«Ο Χριστόφορος Κολόμβος ήταν ένας κοινός εγκληματίας»
Σιου την καταγωγή,ο ηθοποιός και ακτιβιστής Ράσελ Μινζ γεννήθηκε πριν από 71 χρόνια σε έναν φτωχικό καταυλισμό. Σήμερα ζει ανάμεσα στο ράντσο του στη Νότια Ντακότα,από το οποίο μας μίλησε τηλεφωνικά,και στην Καλιφόρνια.

«Και σήμερα οι λευκοί μας κλέβουν τα παιδιά με υιοθεσίες» διακηρύσσει ο Μινζ

«Το σχολικό σύστημα συνέβαλε στη γενοκτονία των Ινδιάνων. Το τι γινόταν στα οικοτροφεία είναι το καλύτερα φυλασσόμενο μυστικό στις ΗΠΑ- στον Καναδά έχουν ξεσκεπάσει τους βιασμούς και τους θανάτους των παιδιών. Οι γονείς μου πήγαν σε οικοτροφείο και υπέστησαν βιασμούς και ξυλοδαρμούς. Λίγα χρόνια μετά τη γέννησή μου, δραπέτευσαν από τον καταυλισμό προκειμένου να γλιτώσουν τα παιδιά τους από τη μοίρα του οικοτροφείου» λέει μιλώντας προς «Το Βήμα».Χρησιμοποιεί τη λέξη «δραπέτευσαν» γιατί εκείνη την εποχή υπήρχαν σοβαροί περιορισμοί στην ελεύθερη μετακίνηση των Ινδιάνων εντός των ΗΠΑ.

Και δηλώνει απροκάλυπτα: «Για μας ο Χριστόφορος Κολόμβος ήταν ένας κοινός εγκληματίας».
 

Στα οικοτροφεία,όπου υποχρεώνονταν τα ινδιανάκια να φοιτήσουν για να λάβουν χριστιανική εκπαίδευση, «τα μεγαλύτερα βασάνιζαν σωματικά τα μικρότερα.Ο πατέρας μου ανυπομονούσε να μεγαλώσει για να δέρνει αντί να τον δέρνουν.Και η μητέρα μου και ο πατέρας μου έπεσαν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης στο οικοτροφείο.Οταν σε παρενοχλούν,ξέρετε,παρενοχλείς κι εσύ».
Εχει βελτιωθεί σήμερα η κατάσταση; «Οχι.Και σήμερα οι λευκοί συνεχίζουν να κλέβουν τα παιδιά μας μέσω του δικαστικού συστήματος: ένα στα τέσσερα υιοθετείται ή μεγαλώνει σε ίδρυμα διότι τα δικαστήρια κρίνουν ανίκανους τους γονείς να τα αναθρέψουν» λέει.

Ο ίδιος κατάφερε να τελειώσει το πανεπιστήμιο,να λάβει διδακτορικό και στο μεταξύ να γίνει ηθοποιός στο Χό λιγουντ- έχει παίξει,μεταξύ άλλων,στις ταινίες «Τελευταίος των Μοϊκανών» και «Γεννημένοι δολοφόνοι»,ενώ δάνεισε τη φωνή του στον πατέρα της «Ποκαχόντας».

Ο κορυφαίος αυτός ηγέτης των αυτόχθονων Αμερικανών,που απεικονίζεται σε 18 πορτρέτα του Αντι Γουόρχολ,περιγράφει έναν καταυλισμό στη Νότια Ντακότα: «Εχει έκταση 2.000 τ.χλμ.,όμως διαθέτει μόνο ένα παντοπωλείο,στη νοτιοδυτική άκρη του.Πολλοί κάτοικοι πρέπει να κάνουν 70 χλμ.με το αυτοκίνητο για να ψωνίσουν.Οι περισσότεροι δεν έχουν καν αυτοκίνητο».
Τον Μινζ τον αποκαλούν «πιο διάσημο Ινδιάνο της Αμερικής μετά τον Καθιστό Ταύρο και το Τρελό Αλογο» - αμφότεροι σπουδαίοι αρχηγοί του 19ου αιώνα.Υπήρξε ο πρώτος ηγέτης του Κινήματος των Ινδιάνων της Αμερικής (ΑΙΜ),της μεγαλύτερης οργάνωσης που εκπροσωπεί τους αυτόχθονες των ΗΠΑ.

Θεωρεί ότι η σωτηρία του ήταν η ΑΙΜ, «η οποία μου επέτρεψε να αισθανθώ υπερήφανος για την καταγωγή μου και να πω στους Αμερικανούς να πάνε να...Η χώρα αυτή είναι ένα κακό ανέκδοτο.Με έσωσε επίσης η φροντίδα των παππούδων μου. Μου έλεγαν να προσπαθώ να είμαι όσο καλύτερος μπορώ κάθε μέρα και αυτό το εφαρμόζω όλη μου τη ζωή» λέει.

Ως Ινδιάνο τον απασχολεί η οικολογία,την οποία φέρνει μόνος του στη συζήτηση. «Στη γλώσσα μας έχουμε 52 ονόματα για τα σύννεφα, αλλά τελευταίως βλέπουμε νέα είδη τους,τα οποία δεν μπορούμε να ονοματίσουμε».
ΕΧΟΥΝ 52 ΟΝΟΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ!
Φυλές-«μαϊμού»

Ινδιάνοι αναβιώνουν παραδοσιακές τελετές στην Ουάσιγκτον

 

Υπάρχουν 562 αναγνωρισμένες ινδιάνικες φυλές.Οι Τσερόκι καταγγέλλουν περίπου 200 «ψευδοφυλές» Τσερόκι που προσπαθούν να αναγνωριστούν για να λάβουν άδεια λειτουργίας καζίνου.

Αιώνιοι οικολόγοι
Ο προφορικός πολιτισμός των αυτόχθονων Αμερικανών είναι «οικολογικός» πριν από τη δημιουργία του όρου.Σέβονται και λατρεύουν τη φύση.Οι Σιου έχουν 52 ονόματα για τα σύννεφα!

Ναρκωτικά νομίμως!
Οι περισσότεροι Ινδιάνοι ανήκουν στην Εκκλησία των Αυτόχθονων Αμερικανών που ασκεί νομίμως τον «πεγιοτισμό».Η χρήση πεγιότε,μιας παραισθησιογόνου ουσίας από κάκτο,απαγορεύεται στις ΗΠΑ για όλους τους μη Ινδιάνους.

Σχεδόν χωρίς προγονική γη
Περίπου 2,1 εκατ.Ινδιάνοι απέμειναν σήμερα στις ΗΠΑ.

Οι 400.000 ζουν σε 310 καταυλισμούς που καλύπτουν μόλις το 2,3% της έκτασης της γης των προγόνων τους.

Γκουρμέ παράδοση
Από τους αυτόχθονες πήραν οι λευκοί Αμερικανοί δύο πασίγνωστα «παραδοσιακά» τους εδέσματα: τη γαλοπούλα και το καλαμπόκι.

Τελικά, ονομάζονται Ινδιάνοι Αμερικανοί
Αυτόχθονες Αμερικανοί; Ινδιάνοι της Αμερικής; Γηγενείς λαοί της Αμερικής ή Ερυθρόδερμοι; Οι ίδιοι στον ΟΗΕ αποφάσισαν να αποκαλούνται «Ινδιάνοι Αμερικανοί».

ΙΝΔΙΑΝΙΚΑ ΚΑΖΙΝΑ
Χοντρές μπίζνες για να κλείσουν τα στόματα
Στις αρχές της δεκαετίας του ΄70, ένα ζευγάρι Ινδιάνων που ζούσε σε τροχόσπιτο στη Μινεσότα έλαβε ειδοποίηση να πληρώσει φόρο «ακίνητης περιουσίας». Αρνούμενοι να δώσουν έστω ένα σεντ κατέφυγαν στα δικαστήρια και, τελικά, δικαιώθηκαν στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, το οποίο αποφάνθηκε ότι οι Πολιτείες δεν έχουν τη δικαιοδοσία να φορολογούν Ινδιάνους που ζουν σε καταυλισμούς, αλλά ούτε τη δικαιοδοσία να ρυθμίζουν τις δραστηριότητές τους στις εκτάσεις αυτές. Ετσι άνοιξε ο δρόμος για την κορυφαία επιχειρηματική δραστηριότητα των Ινδιάνων: τα καζίνα.

Σήμερα 220 ομοσπονδιακά αναγνωρισμένες φυλές λειτουργούν περίπου 400 χώρους τυχερών παιχνιδιών στις ΗΠΑ. Τα έσοδα φθάνουν συνολικά τα 18,5 δισ. δολάρια (14 δισ. ευρώ). Πιο προσοδοφόρα είναι τα καζίνα που βρίσκονται κοντά σε μεγάλες πόλεις στην Καλιφόρνια- αυτό σημαίνει ότι η μεγάλη πλειονότητα είναι πολύ λιγότερο κερδοφόρα. Τα τυχερά παιχνίδια έχουν χαρίσει πλούτο σε μερικές φυλές, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να παρέχουν καλύτερες υποδομές και υπηρεσίες παιδείας και Υγείας στα μέλη τους. Ωστόσο οι περισσότεροι Ινδιάνοι παραμένουν φτωχοί και περιθωριοποιημένοι και οι μπίζνες με τον τζόγο λειτουργούν σαν άλλοθι για τους λευκούς και την οικονομική ελίτ των «ερυθροδέρμων».

Πρώτη η φυλή Σεμινόλε στη Φλόριδα άνοιξε μια αίθουσα μπίνγκο που λειτουργούσε έξι μέρες την εβδομάδα αντί των δύο που επέτρεπε η νομοθεσία της Πολιτείας. Η αστυνομία έσπευσε για να κάνει συλλήψεις, όμως τα δικαστήρια δικαίωσαν τους Σεμινόλε. Στη δεκαετία του ΄80 μάλιστα αποφασίστηκε τα τυχερά τους παιχνίδια να τα ρυθμίζει η ομοσπονδιακή κυβέρνηση στην Ουάσιγκτον και όχι οι Πολιτείες- κάτι που διευκόλυνε την ενασχόληση των φυλών με τον τζόγο.