Κύπρος:Έρχονται δύσκολες μέρες

      Στέφανος Κωνσταντινίδης

 

 

Οι προεδρικές εκλογές τελείωσαν, πάμε παρακάτω, λένε πολλοί. Και οι αναλύσεις γύρω από αυτές θα περάσουν στη σφαίρα της ιστορίας και της πολιτικής επιστήμης. Να κάνουμε όμως και σήμερα μια ανατομή τους πριν πάμε παρακάτω. Καθώς οι συνέπειές τους μπορεί να αποδειχτούν βαριές για τον τόπο. Σε μια στιγμή μάλιστα που η Ελλάδα, από την οποία πολλά θα εξαρτηθούν μελλοντικά για τις εξελίξεις στο Κυπριακό θα εισέλθει στη δική της προεκλογική περίοδο ενώ συγκλονίζεται και από το Σκοπιανό και το σκάνδαλο με τις μίζες των φαρμάκων. Την ίδια ώρα που και η Τουρκία έχει εισέλθει σε μια νέα περιπέτεια στη Συρία και παρουσιάζεται απειλητική απέναντι στην Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και απέναντι στην Ελλάδα.

Οι εκλογές έδειξαν ότι η κυπριακή κοινωνία έκανε την επιλογή της πεπατημένης. Το διπολικό πολιτικό σύστημα διασώθηκε, αλληλοτροφοδοτούμενο. Ούτε μια ανατροπή στο ίδιο το πλαίσιο του συστήματος δεν έγινε, κάτι που παρατηρείται συχνά στον υπόλοιπο κόσμο. Ο συντηρητισμός όμως αυτός αντανακλά περισσότερο στο ίδιο το πολιτικό σύστημα. Μια ανατροπή, στα πλαίσια πάντα του συστήματος, θα ήταν να περάσει ο υποψήφιος του ενδιάμεσου κεντροαριστερού χώρου στον δεύτερο γύρο. Αποφεύχθηκε με την πριμοδότηση του υποψηφίου του ΑΚΕΛ αλλά και από τις δικές του αδυναμίες στις οποίες είναι καιρός να ενσκήψει με σοβαρότητα. Σίγουρα και η υποψηφιότητα Λιλλήκα διαδραμάτισε τον δικό της ρόλο, όχι τόσο για τις ψήφους που αφαίρεσε από τον Νικόλα Παπαδόπουλο, όσο για το γενικότερο κλίμα που δημιούργησε. Αυτά σε «τεχνικό» πολιτικό επίπεδο. Σε ένα άλλο επίπεδο ανάλυσης, αυτό του κυπριακού κοινωνικού σχηματισμού, οι εκλογές αυτές ήταν μια νίκη της κυπριακής μεταπρατικής αστικής τάξης, αυτής που πολιτικά εκπροσωπείται κατα κύριο λόγο από το ΔΗΣΥ.

Υποβοηθήθηκε σ΄αυτό από το γεγονός ότι δεν υπήρξε αριστερή πρόταση, από μεν τον κεντρώο χώρο γιατί δεν ήταν αυτός ο ρόλος του, από δε τον υποψήφιο του ΑΚΕΛ γιατί συναγωνιζόταν να φανεί εξίσου ευνοϊκός στα συμφέροντά της, πέρα από τις επιφανειακές διαφοροποιήσεις σε επίπεδο προγράμματος. Διαφοροποιήσεις που θύμιζαν τον ελλαδικό σημιτικό εκσυγχρονισμό ή την πολιτική που ακολούθησε πριν μερικά χρόνια ο Τόνυ Μπλερ και το Εργατικό κόμμα στη Βρετανία, πολιτικές αποτυχημένες και στις δύο περιπτώσεις. Άλλωστε ένα κομμάτι αυτού του αστικού μεταπρατισμού συνασπίστηκε γύρω από τον Σταύρο Μαλά που δεσμεύτηκε μάλιστα να ανακοινώσει ως εχέγγυον απέναντί του τον μελλοντικό υπουργό του των Οικονομικών. Κάτι που δεν έκανε τελικά, γιατί στο ΑΚΕΛ δεν υπήρχε διάθεση να κερδηθούν αυτές οι εκλογές μετά την πολιτική σωτηρία της ηγετικής ομάδας του με το πέρασμά του στον δεύτερο γύρο. Αυτό άλλωστε φάνηκε και με την άκαμπτη στάση του ΑΚΕΛ να διαπραγματευτεί μια συμμαχία με τον κεντροαριστερό χώρο. Φάνηκε ότι το ΑΚΕΛ δεν επιθυμούσε να αναλάβει ευθύνες για μια αλλαγή-απαλλαγή από τη Δεξιά στα θέματα της οικονομίας και μιας έστω και περιορισμένου βαθμού διαφορετικής κοινωνικής πολιτικής. Ενδεχομένως η στάση του αυτή να υπαγορεύτηκε και από την επιθυμία του να αποφύγει την ανάληψη της διαχείρισης του Κυπριακού και επέλεξε να συνεχίσει να στηρίζει στο θέμα αυτό, από κοινού με το ΔΗΣΥ, τη γνωστή πολιτική Αναστασιάδη με ό,τι αυτό σημαίνει.
Δύο βασικά σημεία αυτών των εκλογών που πρέπει να υπογραμμιστούν είναι η εδραίωση της άκρας Δεξιάς από τη μια και το θέμα της αποχής από την άλλη. Η εδραίωση της Άκρας Δεξιάς οφείλεται στην αποτυχία του παραδοσιακού πολιτικού συστήματος να προτείνει λύσεις στα πολλαπλά κοινωνικά προβλήματα που ταλανίζουν την κυπριακή κοινωνία αλλά και στο Κυπριακό. Το ΕΛΑΜ παρουσιάστηκε ως ο μόνος αντισυστημικός πόλος του κυπριακού πολιτικού συστήματος. Η ρητορική εναντίον του σε επίπεδο διακηρύξεων «σαλονιού» και όχι σε αυτό της πολιτικής πράξης, υποβοήθησε την άνοδό του. Όσον αφορά στην αποχή, αυτή μάλλον βολεύει το σύστημα, όσο παραμένει παθητική χωρίς να συνοδεύεται και από μια μορφή πολιτικού ακτιβισμού. Είναι δε πολύ ψηλότερη στην ουσία από το 26% που έχει καταγραφεί, αν υπολογίσει κανείς και αυτούς που αρνήθηκαν να γραφτούν στους εκλογικούς καταλόγους. Κάποιοι την υπολογίζουν πέραν του 30%, ενώ πιθανόν να πλησιάζει και το 35%.
Οι μέρες που έρχονται θα είναι δύσκολες για τον τόπο. Ούτε οι Αγλοαμερικανοί, ούτε το ΝΑΤΟ, ούτε οι ντόπιοι σύμμαχοί τους έχουν εγκαταλείψει τα σχέδια της όποιας λύσης του Κυπριακού που θα οδηγεί στη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, του νόμιμου και διεθνώς αναγνωρισμένου κυπριακού κράτους. Φαίνεται μάλιστα ότι η πολιτική αυτή συνδέεται και με τις επιδιώξεις του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια όπου προωθεί λύση στο θέμα των Σκοπίων. Την ίδια ώρα η Τουρκία παραμένει απειλητική και απέναντι στην Κύπρο και απέναντι στην Ελλάδα στο Αιγαίο.
Σε ένα άλλο επίπεδο, θα υπάρξει συνέχεια της νεοφιλελεύθερης πολιτικής, με ό,τι αυτό σημαίνει. Η περιβόητη πολιτική του success story, με ανύπαρκτο τον πρωτογενή τομέα, προωθεί αντί ενός παραγωγικού μοντέλου αυτό της παρασιτικής οικονομίας και του καταναλωτισμού. Πρόκειται για την οικονομία τσιμεντοποίησης των κυπριακων παραλιών, σε λίγο και των βουνών, και της ανέγερσης ουρανοξυστών στη Μουταγιάκα! Η αντιπαραγωγική αυτή πολιτική της προηγούμενης περιόδου ονομάστηκε «κυπριακό θαύμα», αφέθηκε στα χέρια του χρηματιστηριακού κεφαλαίου και οδηγήθηκε στην κατάρρευση και το μνημόνιο με τη φτωχοποίηση χιλιάδων ανθρώπων. Το μοντέλο του success story βρίσκεται στον ίδιο δρόμο. Αν δεν υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις και λαϊκή αντίδραση και κινητοποίηση τίποτε δεν αποκλείει την επόμενη κατάρρευση.
Οι μέρες που έρχονται θα είναι δύσκολες. «Μην αμελήσετε/ Πάρτε μαζί σας νερό/ Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία» κατά που είπε και ο ποιητής.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ
 και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
 stephanos.constantinides@gmail.com