Ελλάδα - Σκάνδαλο Novartis - Περίπου 12.500 έγγραφα στα χέρια του FBI

Βασίλης Γ. Λαμπρόπουλος

Περίπου 12.500 έγγραφα από ημερολόγια, ηλεκτρονικά πλάνα «εργασιών» και «τακτικής», αλλά και e-mail που αντάλλασσαν υψηλόβαθμα στελέχη της πολυεθνικής εταιρείας. Περίπου έξι ώρες βιντεοσκοπημένο και ηχητικό υλικό από υποκλοπές που προχωρούσαν τρεις στρατολογημένοι υψηλόβαθμοι υπάλληλοι έπειτα από άνωθεν εντολές.
Τα δεδομένα από το Σύστημα Ελέγχου Κατά της Διαφθοράς που διατηρούσε η ίδια η Novartis, στοιχεία από τραπεζικούς λογαριασμούς στην Ελβετία, στην Κύπρο και αλλού, δεκάδες αποφάσεις κρατικών υπηρεσιών που επιχειρείται να αντιστοιχηθούν σε μαρτυρίες για «διευκολύνσεις» της πολυεθνικής φαρμακοβιομηχανία.

Αυτό φέρεται ότι είναι το περιεχόμενο του μυστικού φακέλου με τον κωδικό «Αντίδοτο» - τον οποίο ανοίγουν «ΤΑ ΝΕΑ» - του FBI, της Αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, όπως και Ελλήνων νομικών για να τεκμηριωθούν οι παράνομες πρακτικές και οι συναλλαγές της εταιρείας Novartis. Εκνομες μέθοδοι που φαίνεται να επιβάρυναν το ελληνικό Δημόσιο με 3 δισ. ευρώ, ενώ οι συνολικές απώλειες εσόδων από παράνομες ενέργειες στον χώρο της υγείας ανέρχονται στο δυσθεώρητο ποσό των 23 δισ.

Στοιχεία ωστόσο που παραμένει άγνωστο αν και πότε θα δοθούν στις ελληνικές Αρχές. Κι αυτό όχι μόνο γιατί στόχος των αμερικανικών Αρχών είναι η τεκμηρίωση των ευθυνών της Novartis σε παγκόσμιο επίπεδο και η επιβολή εξοντωτικών προστίμων, σε μία διαδικασία που παραπέμπεται για τα τέλη του 2018. Υπάρχουν δικονομικά προβλήματα που δεν επιτρέπουν τη χρήση των αμερικανικών στοιχείων (με υποκλοπές, μάρτυρες-πληροφοριοδότες κ.λπ.) στην Ελλάδα, ενώ φαίνεται ήδη να παρουσιάζονται μεγάλες επιφυλάξεις αμερικανών αξιωματούχων μετά την ένταξη στη δικογραφία που δόθηκε στη Βουλή και των εμπιστευτικών εγγράφων που είχε στείλει το FBI. Και τα οποία φέρεται ότι είχαν μόνο ενημερωτικό χαρακτήρα των ελλήνων δικαστών. Σε ένα «σπάσιμο» της συμφωνίας που προβληματίζει και τις δύο πλευρές. Κι όλα αυτά βεβαίως με τη συνεκτίμηση των συνολικών προθέσεων των ΗΠΑ για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα που μπορεί να καθορισθούν από την υπόθεση Novartis.

 Η έρευνα του FBI στην Αθήνα ξεκίνησε το καλοκαίρι του 2014 με κύριο υπεύθυνο έναν ελληνικής καταγωγής - από την περιοχή της Λακωνίας - 50χρονο πράκτορα στην Αθήνα, που είχε πολυετή εμπειρία σε έρευνες της ομοσπονδιακής αστυνομίας των ΗΠΑ.

Η προσέγγιση γιατρών και φαρμακοποιών

Η αρχική, διακριτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε εκείνη την περίοδο από τους πράκτορες του FBI στην Αθήνα, με τη συνεργασία νομικών από το δικηγορικό γραφείο Παύλου Σαράκη (χειριζόταν υποθέσεις ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από το 2004-2005), θύμιζε εκείνη που είχε πραγματοποιηθεί την περίοδο 2000-2002 μετά τη δολοφονία του βρετανού στρατιωτικού Στίβεν Σόντερς, για να εντοπισθεί ο άφαντος τότε «αρχηγός» της 17 Νοέμβρη Αλέξανδρος Γιωτόπουλος.

Τότε που συμφοιτητές του στο Παρίσι άρχισαν να δέχονται περίεργες επισκέψεις από άτομα που ενδιαφέρονταν τάχα για επαγγελματικές συνεργασίες (σ.σ. ακόμη και για επενδύσεις στην Αφρική) μαζί τους. Επρόκειτο κυρίως για πράκτορες της Σκότλαντ Γιαρντ, που είχαν κύριο στόχο να αντλήσουν μέσω αυτής της γνωριμίας και της οικειότητας που αποκτούσαν στοιχεία για την τύχη του Γιωτόπουλου και όσα συνέβαιναν κατά τη διάρκεια της επταετίας στη γαλλική πρωτεύουσα (εκεί εμφανίσθηκε το 1974 η πρώτη προκήρυξη της 17Ν).

Για την υπόθεση της Novartis υπήρξε αρχική αναζήτηση στοιχείων από δημοσιεύματα, από κυβερνητικές αποφάσεις, από το σύστημα Διαύγεια, ενώ υπήρξε και προσέγγιση φαρμακοποιών, ιατρών ή και στελεχών άλλων εταιρειών για να δημιουργηθεί μια πρώτη βάση δεδομένων. Το δικηγορικό γραφείο που συμμετείχε στις έρευνες είχε χειρισθεί παλαιότερα εκκρεμείς υποθέσεις φαρμακευτικών εταιρειών, της υπόθεσης του ΚΕΕΛΠΝΟ αλλά και του σκανδάλου της εταιρείας ορθοπεδικών DePuy, οι υπεύθυνοι της οποίας φέρεται ότι διακινούσαν μίζες σε 114 γιατρούς του ΕΣΥ και στελέχη νοσοκομείων για την προτίμηση σε υπερκοστολογημένο ορθοπεδικό υλικό της. Με συνολική ζημιά για το ελληνικό Δημόσιο της τάξεως των 11,5 εκατ. ευρώ (σ.σ. η δικαστική διαδικασία για αυτήν την υπόθεση, που παρουσιάζει μερικές ομοιότητες με την υπόθεση Novartis, είναι σε εξέλιξη). Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι και σε εκείνη την περίπτωση οι ίδιοι δικηγόροι χειρίζονταν την περίπτωση «πληροφοριοδότη» που υποβοήθησε στην αποκάλυψη των παράνομων συναλλαγών για το ορθοπεδικό υλικό.

Ετσι λοιπόν εκείνη την περίοδο, ύστερα και από επαφές με φαρμακοποιούς, ιατρούς, υπαλλήλους φαρμακευτικών εταιρειών κ.λπ. συντάχθηκε μία αρχική λίστα περίπου 10 στελεχών της Novartis που θεωρήθηκαν «προσεγγίσιμοι» ώστε να υπάρχει σταδιακά η συγκέντρωση επιβαρυντικών στοιχείων. Με βασικό αρχικό ενδιαφέρον στο θέμα των κλινικών μελετών, των παροχών σε ιατρούς, της υπερσυνταγογράφησης, και αργότερα του τρόπου σύνταξης του «μαθηματικού τύπου» που όριζε την τιμή των φαρμάκων.

«Τυχαίες» συναντήσεις, στοιχεία από το facebook

Αρχισε λοιπόν η συγκέντρωση στοιχείων από συναδέλφους τους, από το facebook, από τον ευρύτερο κύκλο γνωριμιών τους. Ακολουθούσαν οι τάχα συμπτωματικές συναντήσεις με ανθρώπους του FBI ή του δικηγορικού γραφείου σε εκδηλώσεις κοινωνικού τύπου με «αναγνωριστικό χαρακτήρα». Και οι οποίες στη συνέχεια - όπως συνέβη και στην έρευνα για τον αρχηγό της 17Ν - άρχισαν να πυκνώνουν και να εστιάζονται στην ουσία της υπόθεσης Novartis.

Από αυτή την πολύμηνη έρευνα του FBI και των νομικών στην Ελλάδα υπήρξαν τελικώς επαφές με σημαντική άντληση στοιχείων από συνολικά 12-13 πρώην και νυν στελέχη της Novartis και άλλους γνώστες με τις κομπίνες στον χώρο της υγείας, που μίλησαν για τις παράνομες πρακτικές της, τους αναφερόμενους χρηματισμούς πολιτικών προσώπων κ.λπ. Ακόμη αναφέρθηκαν στον ρόλο υπηρεσιακών παραγόντων που θεωρούνταν ο μηχανισμός «παρείσφρησης» και εξυπηρέτησης της Novartis στα κρίσιμα κυβερνητικά πόστα.

Από τη συγκεκριμένη ομάδα των 12-13 στελεχών της Novartis, ειδική έρευνα και διαδικασίες προσέγγισης έγιναν στους τρεις σημαντικούς, εν ενεργεία, υψηλόβαθμους υπαλλήλους της πολυεθνικής εταιρείας, οι οποίοι ύστερα από δεκάδες διερευνητικές πολύμηνες συζητήσεις στρατολογήθηκαν - οι δύο πρώτοι τον Αύγουστο του 2016, ο τρίτος τον Οκτώβριο του 2017 - ως θεσμοθετημένοι, σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία, «πληροφοριοδότες» του FBI. Και οι οποίοι φαίνεται να αποβλέπουν σε συνολικές αμοιβές της τάξεως συνολικά των δύο εκατ. ευρώ όταν τελειώσει η σύνθετη διαδικασία στις ΗΠΑ.

Οι μάρτυρες-πληροφοριοδότες επί σειρά μηνών πήγαιναν κανονικά στις εργασίες τους και αντλούσαν από ηλεκτρονικούς υπολογιστές στοιχεία επαφών, διεργασιών και λίστες πληρωμών για τις πρακτικές της Novartis, που παρέδιδαν στο FBI και το δικηγορικό γραφείο συνεργατών τους. Ακόμη, η επιχείρηση «Αντίδοτο» περιελάμβανε την καταγραφή από μικροκάμερες, κινητά κ.λπ. συναντήσεων και συσκέψεων όπου συμμετείχαν οι τρεις πληροφοριοδότες και οι οποίοι είχαν ειδική εκπαίδευση για να προχωρήσουν σε αυτές τις καταγραφές. Συνολικά εκτιμάται ότι οι πληροφοριοδότες του Αυγούστου του 2016 παρέδωσαν στο FBI περίπου 10.000 σελίδες ηλεκτρονικό και έντυπο υλικό της εταιρείας, που έχει αξιολογηθεί και θεωρείται αξιοποιήσιμο. Από τον τρίτο πληροφοριοδότη προ πέντε μηνών, ο οποίος παρείχε σημαντικά στοιχεία και για το πρόγραμμα «Harvard Project» που κυριαρχεί στον φάκελο που παραδόθηκε στη Βουλή, υπολογίζεται ότι παραδόθηκαν στο FBI περίπου 2.500 σελίδες επεξεργασμένου υλικού με εσωτερικές καταγραφές της Novartis.

Προσεκτικές επαφές «ανθρώπων των ΗΠΑ στην Ελλάδα» φέρεται ότι έγιναν και με έναν-δύο πρώην υπουργούς, αλλά και ορισμένους ύποπτους υπηρεσιακούς παράγοντες. Χωρίς οι ίδιοι να αντιλαμβάνονται τι εκπροσωπούσαν οι συνομιλητές τους ή πού στόχευαν οι συζητήσεις. Με έναν ωστόσο εξ αυτών (σ.σ. σύμβουλο υπουργείου) να φαίνεται πως έχει αντιληφθεί περί τίνος πρόκειται και να αντιδρά με έντονο τρόπο. Επίσης στον φάκελο του FBI εντάχθηκαν στοιχεία από τη συνολική έρευνα για το παγκόσμιο δίκτυο της Novartis (κυρίως στην έδρα της εταιρείας στην Ελβετία), με στοιχεία για τραπεζικούς λογαριασμούς σε διάφορες χώρες και κυρίως των «τροφοδοτών λογαριασμών» της εταιρείας, με έρευνες σε διάφορες παρεμβαλλόμενες εταιρείες για το καταγγελλόμενο ξέπλυμα των χρημάτων, σε off shore εταιρείες που μνημονεύονται και στα περιώνυμα Panama Papers. Οπως εξάλλου και τα στοιχεία που δόθηκαν από τις ελληνικές δικαστικές Αρχές ύστερα από  περίπου 40 εισβολές της ΕΛ.ΑΣ. στα γραφεία της Novartis και σε κατοικίες εμπλεκόμενων προσώπων.

Τι στοιχεία δόθηκαν στους έλληνες δικαστές

Στους έλληνες δικαστικούς λειτουργούς, με κύριο υπεύθυνο την εισαγγελέα Διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη, είχε δοθεί τους τελευταίους μήνες μία γενική ενημέρωση για τα στοιχεία του FBI και τους παραδόθηκε η αναφορά-περιγραφή των μεθοδεύσεων της εταιρείας που εμφανίσθηκε στη δικογραφία, ενώ στην πρώτη σελίδα υπήρχε μνεία να μη γίνει επίσημη χρήση της. Ακόμη υποδείχθηκαν οι τρεις μάρτυρες υπό προστασία (που εμφανίζονται στη δικογραφία της Βουλής με τα ονόματα «Μάξιμος Σαράφης», «Ιωάννης Αναστασίου» και «Αικατερίνη Κελέση») που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ελληνική έρευνα.
Οι δύο από αυτούς φαίνεται να ήταν στην ομάδα των προαναφερόμενων 12-13 ατόμων που είχαν αρχίσει να συνδράμουν από την περίοδο 2014-2015 την έρευνα του FBI, χωρίς όμως να έχουν καμία σχέση με τους τρεις μυστικούς - στρατολογημένους πληροφοριοδότες από τις ΗΠΑ. Ανάμεσα στους κρίσιμους μάρτυρες της ελληνικής έρευνας ήταν και η συνεργάτιδα - την περίοδο 2007-2014 - του πρώην διευθυντικού στελέχους της Novartis και πρώην προέδρου του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Εταιρειών Ελλάδος (ΣΦΕΕ) Κωνσταντίνου Φρουζή. Ο Φρουζής εμφανίζεται στον ελληνικό δικαστικό φάκελο, φορέας πολλών χρηματισμών πολιτικών προσώπων. Με τον ίδιο να ανταπάντα ότι όλες οι επίμαχες συναντήσεις αφορούσαν τα θέματα συνολικά του ΣΦΕΕ και όχι τα συμφέροντα της Novartis. Καθώς και ότι δεν υπήρχε θέμα χρηματισμών. Σε παρόμοιες αναφορές προχωρούν και ορισμένοι από τους πολιτικούς ή υπηρεσιακούς παράγοντες που συμμετείχαν σε αυτές τις συζητήσεις. Με την αμερικανική όμως πλευρά να εκτιμά ότι αυτός ο ισχυρισμός, για αρκετούς από αυτούς, είναι «μικρό μέρος της αλήθειας».

1.300 αναφορές και 600 απολύσεις τον χρόνο

Η εν λόγω συνεργάτιδα που καταθέτει στην Ελένη Τουλουπάκη φέρεται ότι είχε καταγγείλει τον Κωνσταντίνο Φρουζή στο σύστημα «αντιμετώπισης της διαφθοράς» της ίδιας της Novartis, που λειτουργούσε από το 2005 και δεχόταν περίπου 1.300 αναφορές ετησίως. Κάτι που οδηγούσε στις απολύσεις κάθε χρόνο 400-600 υπαλλήλων (επί συνόλου 130.000) σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε μία προσπάθεια προφανώς να θεωρηθούν οι συνολικές πρακτικές της εταιρείας «ζήτημα προσωπικών επιλογών φιλόδοξων ή διεφθαρμένων υπαλλήλων».

Ακολούθησε μία πολύχρονη δικαστική διένεξη του Φρουζή με την εν λόγω συνεργάτιδά του για προσωπικούς λόγους, για υφαρπαγή δεδομένων από ηλεκτρονικούς υπολογιστές, για υπεξαιρέσεις χρημάτων από τραπεζικούς λογαριασμούς. Σύμφωνα με πληροφορίες το FBI εξέτασε με ιδιαίτερη προσοχή τον τρόπο με τον οποίο η Novartis χειρίσθηκε στο εσωτερικό σύστημα ελέγχου της, τις καταγγελίες για τις ενέργειες του Φρουζή. Οπως αναφέρουν ορισμένες πηγές, το FBI διαπίστωσε ότι η Novartis έκρινε «αβάσιμες» τις καταγγελίες εις βάρος του πρώην σημαντικού στελέχους της. Υπήρξε όμως αποχώρησή του την ίδια περίοδο με επίκληση άλλων λόγων.

Και όπως έλεγαν, σε μια συνολική αποτίμηση, γνώστες του φακέλου που έχει σχηματίσει το FBI «ο φάκελος που έχει δοθεί στην ελληνική Βουλή αφορά το 10% των στοιχείων που έχει συγκεντρωθεί συνολικά στις ΗΠΑ». Οι αναφορές για χρηματισμούς πολιτικών που υπάρχουν στις καταθέσεις των τριών υπό προστασία μαρτύρων διασταυρώνονται σε σημαντικό μέρος τους από καταγραφές της εταιρείας, προγραμματισμούς των συναντήσεων και των σκοπών που εξυπηρετούν, λίστες εσωτερικής χρήσης με ποσά που δίνονται σε διάφορα πρόσωπα, απολογιστικά σημειώματα αλλά και από τις επίσημες πράξεις υπηρεσιών που διευκολύνουν λίγο αργότερα τη Novartis. Καθώς και σε ορισμένες περιπτώσεις από δεδομένα τραπεζικών λογαριασμών.
Επίσης υπάρχει και το οπτικοακουστικό υλικό από τις εκμυστηρεύσεις στελεχών της εταιρείας στους στρατολογημένους μάρτυρες. Επιπλέον κρίσιμο σκαλοπάτι της υπόθεσης είναι το θέμα χρηματισμών ιατρών και ενδιάμεσων προσώπων. Ολοι όμως οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί αφού παραμένει αμφίβολο αν και πότε αυτά τα στοιχεία θα δοθούν στην ελληνική πλευρά, ώστε να διευκρινισθούν όλες οι πτυχές του «σκανδάλου Novartis».

Πηγή: Τα Νέα

Δημοσιεύτηκε στις 19/02/2018