Δύσκολες μέρες

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Ένα κλίμα αβεβαιότητας επικρατεί στη διεθνή σκηνή με όσα συμβαίνουν στην Ουάσιγκτον όπου κανείς δεν ξέρει προς τα που κατευθύνεται η αμερικανική εξωτερική πολιτική. Ακόμη και η συνάντηση  του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν κινδυνεύει να ναυαγήσει μετά που ο πολεμοκάπηλος σύμβουλος του Ασφαλέιας Τζον Μπόλτον σαμπόταρε ουσιαστικά ό,τι  έκανε ως τώρα ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, απαιτώντας την πλήρη παράδοση της Βόρειας Κορέας, στο μοντέλο Λυβύης.  Ο Τζον Μπόλτον πρότεινε πρόσφατα ένα «α λά Λιβύη» μοντέλο, βάσει του οποίου η Βόρεια Κορέα θα παραδώσει γρήγορα το πυρηνικό της οπλοστάσιο στις ΗΠΑ! Στους Βορειοκορεάτες, όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα The Guardian, αναβίωσαν οι σκηνές  του πτώματος του Καντάφι να σέρνεται στους δρόμους, μετά που αποδέκτηκε όλους τους όρους της Δύσης για αφοπλισμό. «Ο κόσμος ξέρει πολύ καλά ότι η χώρα μας δεν είναι ούτε Λιβύη ούτε Ιράκ, οι οποίες είχαν μια τραγική μοίρα», σημείωσε ο Κιμ Κιέ Γκουάν, υφυπουργός Εξωτερικών της Βόρειας Κορέας.. «Είναι απολύτως γελοίο να τολμάει κανείς να συγκρίνει τη Λαοκρατική Δημοκρατία της Κορέας, μια πυρηνική δύναμη, με τη Λιβύη, η οποία βρισκόταν μόλις στο αρχικό στάδιο της πυρηνικής εξέλιξης», ανέφερε.

Κι όλα αυτά συμβαίνουν μετά το αιματοκύλισμα της Γάζας, ως συνέπεια της αμερικανικής πολιτικής να συνταχτούν οι ΗΠΑ  πλήρως με το Ισραήλ  και  να αποχωρήσουν από τη συνθήκη για τα πυρηνικά του Ιράν. Την ίδια ώρα  ο Τραμπ, για πρώτη φορά στη μεταπολεμική εποχή, έχει ανοίξει ένα τεράστιο ρήγμα στη διατλαντική συνεργασία. Η επικοινωνία εξάλλου με τη Μόσχα, αν δεν είναι ανύπαρκτη, είναι σε πολύ πιο χαμηλά επίπεδα και από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Κανείς δεν ξέρει που θα οδηγήσει η κρίση στη Μέση Ανατολή.

Από αυτή την κρίση προσπαθεί να επωφεληθεί η Άγκυρα και ο Ερντογάν. Κατηγορώντας τον Νετανιάχου για τη σφαγή της Γάζας που του απαντά υπενθυμίζοντας του την κατοχή στην Κύπρο, τον σφαγιασμό των Κούρδων και την εσωτερική τρομοκρατία σε βάρος του ίδιου του λαού του. Κι όμως την ίδια ώρα ο Ερντογάν γίνεται δεκτός μετά τιμών στο Λονδίνο και συναντά ακόμη και την βασίλισσα των Εγγλέζων. Η εκπόρνευση του Λονδίνου προκειμένου να υπηρετήσει τα οικονομικά και γεωπολιτικά του συμφέροντα είναι άνευ προηγουμένου. Αλλά κάποιοι στη Λευκωσία δεν μπορούν να αποβάλουν την μεταποικιακή κουλτούρα και τα συμπλέγματα υποταγής.

Ο κόσμος περνά μια βαθιά κρίση, η Ευρώπη είναι ακέφαλη, με ηγέτες μικρού βεληνεκούς για να γεμίσουν το κενό που αφήνει η αμερικανική αστάθεια, η Μόσχα και το Πεκίνο μπορεί να προσπαθούν να επωφεληθούν του κενού που αφήνει η Δύση, αλλά έχουν μείνει χωρίς συνομιλητές. Και υπάρχουν προβλήματα στον κόσμο που από μόνοι τους, χωρίς σοβαρούς συνομιλητές από τη Δύση, κάποια στιγμή θα αποσταθεροποιήσουν και τους ίδιους.

 Η Ελλάδα και η Κύπρος  βρίσκονται ανάμεσα σε συμπληγάδες.  Από τη μια έχουν οικοδομήσει μια συμμαχία με το Ισραήλ απέναντι στη νεο-οθωμανική επεκτατική πολιτική αλλά από την άλλη δεν μπορούν με κανένα τρόπο να συνταχτούν μαζί του σε θέματα εποικισμού των παλαιστινιακών εδαφών και στη βία που ασκεί εναντίον των Παλαιστινίων, με τελευταίο επεισόδιο το λουτρό αίματος στη Γάζα, χωρίς να χάσουν την διεθνή υπόληψη,  την σοβαρότητα και την αξιπιστία τους.  Ακόμη, Ελλάδα και Κύπρος έχουν σοβαρά συμφέροντα στον αραβικό κόσμο τα οποία δεν μπορούν να διακινδυνεύσουν  με μονόπλευρη  συμπόρευση τους με το Ισραήλ. Πρόκειται για λεπτές ισορροπίες, αλλά σε καμμιά περίπτωση ούτε η Κύπρος ούτε η Ελλάδα  μπορούν να  απεμπολήσουν κάποιες αρχές στην εξωτερική τους πολιτική και να αποδεκτούν  τις σφαγές των Παλαιστινίων. Από την άλλη στα θέματα αυτά οφείλουν να συμπορευτούν με την υπόλοιπη Ευρώπη, δεν έχουν άλλη επιλογή. Και η Ευρώπη δεν επιδοκιμάζει ούτε τη σφαγή των Παλαιστινίων, ούτε την μετακίνηση της αμερικανικής Πρεσβείας στα Ιεροσόλυμα, ούτε και την αμερικανική αποχώρηση από τη συνθήκη για τα πυρηνικά όπλα του Ιράν. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν στηρίζει την επιβίωση του Ισραήλ ως εθνικού κράτους των Εβραίων. Αυτή η επιβίωση όμως, και όλοι το ξέρουν αυτό, περνά μέσα από την αναγνώριση και των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων.

Τα γεωπολιτικά ισοζύγια στην περιοχή μας είναι ρευστά. Χρειάζεται μια συνετή διαχείριση που να μας αφήνει ανοιχτές τις πόρτες των αναγκαίων συμμαχιών υπό τις περιστάσεις χωρίς να παραβιάζονται βασικές αρχές ή να διακυβεύονται συμφέροντα με μονόπλευρες ενέργειες. Αυτό κάνουν τα σοβαρά κράτη. Για μια φορά ας ελπίσει κανείς ότι Λευκωσία και Αθήνα θα αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και θα υπερασπιστούν σωστά τα συμφέροντα τους σε μια ομολογουμένως δύσκολη συγκυρία.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ

 και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com