Ευρωεκλογές και Ακροδεξιά

Στέφανος Κωνσταντινίδης

Παραφράζοντας τον Μαρξ, ένα φάντασμα πλανιέται πάνω από την Ευρώπη, αυτό της Άκρας Δεξιάς. Και η ανησυχία μεγαλώνει όσο πλησιάζουν  οι ευροεκλογές. Παλιά φαντάσματα επανεμφανίζονται εκεί που οι Ευρωπαίοι νόμιζαν πως τα είχαν θάψει για πάντα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Φυσικά το φαινόμενο μιας Ακροδεξιάς που καλπάζει δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό φαινόμενο. Ξεκινά από τις ΗΠΑ με την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία, που ενισχύει πολιτικά και ιδεολογικά την Ακροδεξιά στον υπόλοιπο κόσμο. Τελευταίο επεισόδιο της ανόδου της Άκρας Δεξιάς σε παγκόσμιο επίπεδο η εκλογή στη Βραζιλία του Ζαΐχ Μπολσονάρο, επικεφαλής της μεγαλύτερης χώρας της Λατινικής Αμερικής. Ενός ανθρώπου με φασιστικές αντιλήψεις, ακραίου νεοφιλελεύθερου και θαυμαστή της στρατιωτικής δικτατορίας στη χώρα του.
 

Στην Ευρώπη η άνοδος της Ακροδεξιάς είναι θεαματική. Στη Γερμανία το ακροδεξιό κόμμα AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία ) κατάφερε να έχει κοινοβουλευτική παρουσία τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Στην Ιταλία η Λέγκα του Βορρά είναι στην κυβέρνηση το Κίνημα των 5 Αστέρων. Στην Αυστρία το Κόμμα Ελευθερίας κατάφερε θεαματική άνοδο και συμμετοχή στην κυβέρνηση. Στην Ουγγαρία ο Βίκτωρ Ορμπάν και το Fidesz το κόμμα του, διανύουν την τρίτη θητεία τους στην κυβέρνηση με ακροδεξιές πολιτικές, μολονότι αποποιούνται την εικέτα του ακροδεξιού. Στη Γαλλία το Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν αποτελεί σχολή για την υπόλοιπη Ευρώπη. Θα μπορούσε κάποιος να συνεχίσει την παρουσίαση των ακροδεξιών κομμάτων και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, αν ο χώρος το επέτρεπε σ' ένα σύντομο άρθρο, όπου με κοινοβουλευτική παρουσία επηρεάζουν την πολιτική ζωή των χωρών τους. Διότι και εκεί που δεν συμμετέχουν στην κυβέρνηση κατάφεραν να επιβάλουν στα παραδοσιακά κόμματα της Δεξιάς να υιοθετήσουν από συντηρητικές έως ακροδεξιές θέσεις σε πολλαπλά θέματα. Η επίδραση της Ακροδεξιάς επεκτείνεται ακόμη σχεδόν σε όλο το ευρωπαϊκό πολιτικό φάσμα.

 

Με αυτά τα δεδομένα αναμένεται θεαματική ενίσχυση της Ακροδεξιάς στις επερχόμενες ευρωπαϊκές εκλογές του προσεχούς Μαΐου. Όπως δείχνουν και οι μετρήσεις στις Βρυξέλλες, η Δεξιά στην Ευρώπη, το κυρίαρχο έως τώρα Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα-ΕΛΚ, θα δει τις δυνάμεις του να υποχωρούν σημαντικά, ακόμα και με τη διατήρηση του ακροδεξιού Ορμπάν της Ουγγαρίας στις τάξεις του. Οι σοσιαλιστές θα συνεχίσουν την πτώση τους, μολονότι αναμένεται να διατηρήσουν τη δεύτερη θέση στο Ευρωκοινοβούλιο. Η άνοδος της Ακροδεξιάς ωστόσο, θα είναι το νέο χαρακτηριστικό του Ευρωκοινοβουλίου που θα προκύψει τον Μάιο, ως συνέχεια και αποτύπωμα της ανόδου των κομμάτων αυτών σε πολλές χώρες-μέλη. Αν και ο δικομματισμός Δεξιάς-Σοσιαλδημοκρατίας στο Ευρωκοινοβούλιο δεν απειλείται, θα εξέλθει αποδυναμωμένος και οι συνεργασίες με ακροδεξιά κόμματα, ειδικά του ΕΛΚ, δεν πρέπει να αποκλείονται.

 

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που εξηγούν την άνοδο της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη. Ο κυριότερος είναι η κρίση  που υποβίβασε το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της και η υποχώρηση της κοινωνικής πολιτικής για την οποία κάποτε η Ευρώπη πρωτοπορούσε και ήταν υπερήφανη. Η κοινωνική Ευρώπη έχει υποχωρήσει επικίνδυνα, μεγάλα τμήματα του πληθυσμού της έχουν φτωχοποιηθεί, η εργασία έγινε επισφαλής και πρόσκαιρη με χαμηλούς μισθούς και η υποαπασχόληση χαρακτηρίζει ακόμη και τις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες. Ο δεύτερος βασικός λόγος που εξηγεί την άνοδο της Ακροδεξιάς είναι τα αυξημένα μεταναστευτικά ρεύματα, είτε προσφύγων είτε οικονομικών μεταναστών. Από τη μια η οικονομία της Ευρώπης δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς τους μετανάστες και το δημογραφικό της πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς αυτούς. Από την άλλη δημιουργείται μια έντονη ξενοφοβία και αναπτύσσεται ένας ρατσιστικός λόγος σε βάρος τους. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες ενισχύουν αυτή την τοξικότητα και ανεβάζουν μιας μορφής ισλαμοφοβία.

 

Στην Ελλάδα όλες οι μετρήσεις δείχνουν ότι η Χρυσή Αυγή διατηρεί αλώβητη την επιρροή της  και η παρουσία της στο Ευρωκοινοβούλιο δεν απειλείται. Την ίδια ώρα διάφορα άλλα παράπλευρα ρεύματα και κινήσεις ασκούν πίεση στη Νέα Δημοκρατία -ΝΔ η οποία σκληρύνει επίσης τον πολιτικό της λόγο. Άλλωστε με την παρουσία στην ηγεσία της των Άδωνι Γεωργιάδη και Μάκη Βορίδη που προέρχονται από τον ακροδεξιό χώρο, προσπαθεί να διατηρήσει την επιρροή της σε αυτό τον χώρο. 

 

Στην Κύπρο η κατάσταση δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει. Υπάρχουν πολιτικοί παρατηρητές που πιστεύουν ότι το ΕΛΑΜ θα διεκδικήσει με αξιώσεις μια έδρα στην Ευρωπαϊκή Βουλή. Αν αυτό συμβεί η έδρα αυτή θα φύγει μάλλον από τον λεγόμενο «ενδιάμεσο χώρο». Δυστυχώς αυτός ο χώρος περνά κρίση με την κύρια ευθύνη να βαραίνει το ΔΗΚΟ που δεν κατάφερε ή δεν θέλησε να τον συντονίσει. Αρκέστηκε στη συνεργασία με την Ελένη Θεοχάρους που αν την εκλέξει, θα στερηθεί για πρώτη φορά το ίδιο την έδρα που κατέχει. Οι υποψηφιότητες που έχουν ανακοινωθεί ώς τώρα από τα διάφορα κόμματα δεν κομίζουν τίποτε καινούργιο, μάλλον «αναπαλαίωση» και ανακύκλωση μυρίζουν... Και οι αναμενόμενες υποψηφιότητες του ΔΗΣΥ δεν προβλέπεται να αλλάξουν αυτό το σκηνικό της κυπριακής πολιτικής μιζέριας. Το μόνο βέβαιο, με αυτά τα δεδομένα, θα είναι η άνοδος της αποχής. Στην Κύπρο δεν υπάρχουν ανατροπές. Όλα κινούνται στους ρυθμούς ενός άκρατου συντηρητισμού και λιμναζόντων νερών. Και όλα αυτά συμβαίνουν σε ένα κλίμα διαπλοκής και διαφθοράς με τις κυπριακές ελίτ να κονταροχτυπιούνται στο ανώτατο επίπεδο, τελευταία ακόμη και στο «οχυρό» της Δικαιοσύνης... Και το Κυπριακό σε θολά νερά, με την Άγκυρα να προωθεί ανενόχλητη τα σχέδια της. Ταλαίπωρη Κύπρος!

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ και μέχρι πρόσφατα επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
* E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com

  Στέφανος Κωνσταντινίδης