Ελλάδα: Διαπλοκή χωρίς όρια στα ΜΜΕ

 

Η διαπλοκή στα ΜΜΕ με αποδείξεις και ονόματα

Κώστας Ζαφειρόπουλος

 

Εκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου αποκαλύπτει την «τοξική» αλληλεξάρτηση των ελληνικών Μέσων Ενημέρωσης με το κράτος και τις τράπεζες.

Την πιο συγκροτημένη και πλήρη καταγραφή της δυστοπίας των ελληνικών ΜΜΕ τα τελευταία 35 χρόνια δημοσίευσε χθες το Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου (IPI), σε μια ντροπιαστική για τη χώρα αλλά ρεαλιστική αποτύπωση, με ανάλυση των αιτιών της υφιστάμενης κατάστασης.

Ο τίτλος της είναι «Ο έλεγχος των ελληνικών ΜΜΕ και η διαπλοκή στην τέταρτη εξουσία» (Media capture in Greece: Entanglement of the fourth estate) και δύσκολα θα προβληθεί σε κάποιο από τα συστημικά ΜΜΕ, αφού είναι καταπέλτης τόσο για τους ιδιοκτήτες τους όσο και για την κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Η έκθεση υπογραμμίζει πως «η κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη νομοθετική, ρυθμιστική και οικονομική εξουσία που έχει για να ελέγξει τα ΜΜΕ. Την ίδια στιγμή, οι ιδιώτες ολιγάρχες δρουν σε συνεννόηση και επωφελούνται από τα παραπάνω.

Στο μοντέλο αυτό έχουν επισημανθεί τέσσερις βασικοί δείκτες: ο έλεγχος των ιδιωτικών Μέσων, ο έλεγχος των δημόσιων Μέσων, ο έλεγχος του συστήματος χρηματοδότησής τους και ο έλεγχος των ρυθμιστικών αρχών». Μιλά για μια απορρυθμισμένη, πολωμένη και κατακερματισμένη αγορά που πλήττεται από πολλαπλές χρηματοπιστωτικές κρίσεις, σε συνδυασμό με τη μεγάλη επιρροή και παρέμβαση πολιτικών και οικονομικών συμφερόντων, με αποτέλεσμα τη χαμηλή εμπιστοσύνη του κοινού.

Πάνω από αριστερά οι Βαγγέλης Μαρινάκης, Γιάννης Αλαφούζος, Δημήτρης Μελισσανίδης και κάτω οι Ιβάν Σαββίδης, Δημήτρης Γιαννακόπουλος και Θεόδωρος Κυριακού. Στην Ελλάδα σχεδόν κανένα ΜΜΕ δεν ανήκει σε επιχειρηματικό όμιλο με συμφέροντα αποκλειστικά στον τομέα της ενημέρωσης και των εκδόσεων

Η έκθεση δεν μένει σε μια «ακαδημαϊκή» περιγραφή των προβλημάτων, αλλά αναφέρεται με ονοματεπώνυμα στους ιδιοκτήτες-ολιγάρχες των ΜΜΕ (Κυριακού, Βαρδινογιάννης, Αλαφούζος, Σαββίδης, Μαρινάκης, Μελισσανίδης κ.ά.), τους εταιρικούς τους ομίλους και τα λοιπά επιχειρηματικά τους συμφέροντα.

Μεταξύ άλλων δίνονται και συγκεκριμένα παραδείγματα στοχευμένων δημοσιευμάτων: Τον Μάρτιο του 2021, η ειδησεογραφική ιστοσελίδα newsbomb.gr (του επιχειρηματία Δημήτρη Γιαννακόπουλου, ιδιοκτήτη της ΚΑΕ Παναθηναϊκός) δημοσίευσε άρθρο για τους ιδιοκτήτες της ΚΑΕ Ολυμπιακός με τον ηχηρό τίτλο: «Χαλυβουργική: Οι Αγγελόπουλοι τη ρίξανε στα βράχια και ζητάνε και τα ρέστα».

Αντιστοίχως στα τέλη Σεπτεμβρίου 2022, η ειδησεογραφική ιστοσελίδα in.gr έγραφε πως «“Θερίζει” η τεκμηριωμένη απάντηση του Βαγγέλη Μαρινάκη στον Μελισσανίδη για τα εγκαίνια της OPAP Arena». Τον Αύγουστο του 2023, ο Οικονομικός Ταχυδρόμος αναφερόταν στην «νταμπλούχο με 391 εκατ. ευρώ στα φέσια ΑΕΚ» και τον «τζάμπα μάγκα Μελισσανίδη».

Αντίστοιχα παραδείγματα εντοπίζονται καθημερινά σε πολλά μέσα αναλόγως. Οπως υπογραμμίζεται από το IPI, σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ε.Ε., σχεδόν κανένα μέσο στην Ελλάδα στην έντυπη, ραδιοφωνική ή τηλεοπτική αγορά δεν ανήκει σε επιχειρηματικά συμφέροντα που έχουν επενδύσεις αποκλειστικά στον τομέα των μέσων ενημέρωσης και των εκδόσεων.

Σε συνέχεια της έκθεσης του ΙPI, χθες ο δημοσιογραφικός οργανισμός Solomon επιχείρησε μια σύνοψη των συμπερασμάτων, οπτικοποιώντας το μιντιακό τοπίο. Ενδιαφέρον –μεταξύ άλλων– παρουσιάζουν οι στενοί δεσμοί μεταξύ του ομίλου Μαρινάκη (ΔΟΜ, Mega, in.gr, ot.gr κ.;a.) με τον Ομιλο Κουρτάκη («Παραπολιτικά», «Απογευματινή», powergame κ.ά.), η συσχέτιση του ομίλου Μελισσανίδη («Nαυτεμπορική», naftemporiki tv) με τον όμιλο Φιλιππάκη («Δημοκρατία», «Εστία», «Espresso») και με τους επιχειρηματίες Μπάκο και Καϋμενάκη (Action24, Attica tv) όπως και η συσχέτιση μεταξύ της DPG του Δημήτρη Γιαννακόπουλου (newsbomb, cnn greece, queen.gr κ.ά.) με τη Liquid Media του Ροδόλφου Οντόνι (gazzetta.gr, insider.gr, reader.gr, luben κ.ά.).

Τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης του IPI για την Ελλάδα συνοψίζονται στα εξής:

● Η «τοξική» αλληλεξάρτηση των Μέσων, του κράτους και των τραπεζών είναι ανεξέλεγκτη, παρά τις μέτριες προσπάθειες βελτίωσης της κατάστασης τα τελευταία χρόνια. Βάσει των στοιχείων που παρουσιάζονται από το 2015 έως σήμερα, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν διαθέσει προς τα ΜΜΕ συνολική διαφημιστική δαπάνη που ξεπερνά τα 290 εκατ. ευρώ.

● Η αδύναμη ή ανύπαρκτη ρύθμιση του μιντιακού τοπίου τις προηγούμενες δεκαετίες, σε συνδυασμό με τη μερική έλλειψη διαφάνειας ως προς την πραγματική ιδιοκτησία τους, συνέβαλε επίσης στον έλεγχό τους.

● Η κρατική χρηματοδότηση χρησιμοποιείται παραδοσιακά από τις κυβερνήσεις ως όπλο επηρεασμού των Μέσων. Ο αντίκτυπος των πρόσφατων κυβερνητικών μεταρρυθμίσεων δεν έχει φανεί ακόμα.

● Η ιδιωτική διαφήμιση και τα τραπεζικά δάνεια δημιουργούν ένα τοπίο όπου η οικονομική εξάρτηση από τις τράπεζες και τις εταιρείες θέτει τη δημοσιογραφική ανεξαρτησία σε υψηλό κίνδυνο.

● Από το 2010 παρατηρείται σταθερά η εμφάνιση ανεξάρτητων Μέσων δίχως δεσμούς με κυβερνήσεις ή επιχειρηματικά συμφέροντα. Προσπαθούν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού μέσω του ερευνητικού ρεπορτάζ, παρά τις έντονες πολιτικές και οικονομικές πιέσεις, αλλά δεν έχουν ορατότητα και επιρροή.

● Μια μικρή μερίδα δημοσιογράφων που εργάζονται σε μεγαλύτερα Μέσα προσπαθούν να γράψουν για υποθέσεις διαφάνειας και διαφθοράς. Την ίδια στιγμή, η αυτολογοκρισία είναι σε υψηλά επίπεδα.

Ολη η ΕΡΤ είναι μπλε

Ειδική αναφορά γίνεται στον κομματικό έλεγχο της ΕΡΤ και στη δυσανάλογη –συγκριτικά με το παρελθόν– κάλυψη της Νέας Δημοκρατίας μετά το 2019. «Το κόμμα λειτουργεί ως η κύρια πηγή για πολλά θέματα», γράφει η έκθεση, υπογραμμίζοντας πως, βάσει στοιχείων του ΕΣΡ, η Ν.Δ. το 2020 έλαβε ένα εξαιρετικά υψηλό 61,7% του τηλεοπτικού χρόνου που αφιερώθηκε σε πολιτικά κόμματα, συν ένα επιπλέον 13,1% ως κυβερνητικά στελέχη.

Το 2021 έλαβε επίσης 55% ως Νέα Δημοκρατία και άλλο ένα 13,4% ως κυβερνητικά στελέχη. «Η διαφορά μεταξύ του ποσοστού των εκλογικών ψήφων και του τηλεοπτικού χρόνου εκπομπής είναι η μεγαλύτερη την τελευταία δεκαετία», επισημαίνεται. Η έκθεση αναφέρεται επίσης και στην απουσία κάλυψης του σκανδάλου των υποκλοπών από την ΕΡΤ μέχρι να γίνει γνωστή η παρακολούθηση Ανδρουλάκη.

● Oλόκληρη η έκθεση: https://shorturl.at/fwNVX