Η Κύπρος και η παγίδα

Του ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗ καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, επισκέπτη καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, στις ΗΠΑ

Στον πηγαιμό για τις κάλπες του δεύτερου γύρου, η Κύπρος θα πρέπει να αναλογιστεί πώς πιάστηκε στην παγίδα της τραπεζικής κρίσης που απειλεί, ως νέος Αττίλας, την ανεξαρτησία της. Κατ' αρχάς, οι Κύπριοι θα πρέπει να αποδράσουν από την παρανόηση ότι για όλα φταίει το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων. Ναι, δημιούργησε προβλήματα στις κυπριακές τράπεζες. Δεν ήταν όμως το βασικό πρόβλημα.

Στις αρχές του 2012, προτού το ελληνικό κούρεμα κάνει τη ζημιά του, η ανεργία στην Κύπρο αυξήθηκε κατά 50%. Τι είχε συμβεί; Μια απλή ματιά στην αγορά εργασίας δείχνει ότι η οικονομική άνθηση του νησιού οφειλόταν, ως επί το πλείστον, στην εισροή κεφαλαίων στην αγορά ακινήτων, που με τη σειρά τους δημιούργησαν μια χρηματοπιστωτική φούσκα βαθιά στα έγκατα των τραπεζών. Κι όταν αυτά τα κεφάλαια στέγνωσαν, όπως στέγνωσαν στην Ισπανία και στην Ιρλανδία, η ύφεση ξεκίνησε από την οικοδομή, πλήγωσε τις τράπεζες και εξαπλώθηκε πολλαπλασιαστικά στην υπόλοιπη οικονομία.

Κι από πού προέκυψαν τα κεφάλαια που αρχικά εισήλθαν στην κυπριακή οικοδομή, δημιουργώντας τη φούσκα που έσκασε; Στην Ιρλανδία η προέλευσή τους ήταν γερμανική. Στην Κύπρο, όπως όλοι γνωρίζουμε, ήταν ρωσική. Δεν έχει σημασία όμως από πού ήρθαν. Σημασία έχει ότι τώρα η φούσκα έσκασε και ο μέσος Κύπριος καλείται να δανειστεί από την Ευρώπη και το ΔΝΤ, όπως έκανε ο μέσος Ιρλανδός, για να πληρωθούν τα σπασμένα τραπεζών και εργολάβων.
Ενα είναι σίγουρο: ο κυπριακός λαός δεν πρέπει να αφήσει τη νέα κυβέρνησή του να επαναλάβει τα λάθη του Δουβλίνου. Δεν πρέπει επ' ουδενί να αναληφθούν από τον Κύπριο φορολογούμενο δάνεια και υποχρεώσεις εκ μέρους (α) των δανειστών των τραπεζών, (β) των ξένων καταθετών που χρησιμοποίησαν τις κυπριακές τράπεζες για να ξεπλύνουν χρήμα, και (γ) των ιδιοκτητών των τραπεζών που απαιτούν να πνιγεί ο φορολογούμενος στα δάνεια εκ μέρους τους, ώστε εκείνοι να παραμείνουν τραπεζίτες.
Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Η νέα κυβέρνηση πρέπει να χρησιμοποιήσει την ευκαιρία που της δίνεται από το εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου τον τελευταίο καιρό ακούγονται λογικές φωνές οι οποίες προτείνουν:
α) κούρεμα των ομολόγων των ιδιωτικών κυπριακών τραπεζών,
β) κούρεμα των καταθέσεων πολιτών χωρών εκτός της Ε.Ε., και
γ) συρρίκνωση των ίδιων των τραπεζών (χωρίς να χάσει ούτε ένα ευρώ καταθέσεων ο οποιοσδήποτε Κύπριος, Ελληνας ή Ευρωπαίος καταθέτης).
Χωρίς αυτές τις απόλυτα δίκαιες και λογικές ρυθμίσεις, ο λαός της Κύπρου θα πρέπει να δανειστεί από την τρόικα 16,7 δισ. ευρώ, και το χρέος της χώρας ως ποσοστό του ΑΕΠ θα εκτοξευτεί στο 140%. Με αυτές τις ρυθμίσεις -και τα «κουρέματα»- η Κύπρος θα τα βγάλει πέρα με ένα σχετικά μικρό δάνειο της τάξης των 5,5 δισ. ευρώ και ένα «βατό» ποσοστό χρέους γύρω στο 77%. (Βλ. σχετικό άρθρο στους «Financial Times», 10 Φεβρουαρίου, των Peter Spiegel και Quentin Peel.)
Το παιχνίδι είναι εντελώς αμφίρροπο. Η διεθνής των τραπεζιτών θα δώσει μάχη ώστε οι τραπεζίτες να μη χάσουν δεκάρα και οι ζημίες τους να μεταφερθούν, όπως έγινε στην Ιρλανδία και τώρα στην Ελλάδα, στους ισχνούς ώμους των φορολογούμενων πολιτών.
Παράλληλα, τραπεζίτες, Ρώσοι ολιγάρχες και δανειστές των πτωχευμένων κυπριακών τραπεζών θα πιέζουν αφόρητα τη νέα κυβέρνηση προς την κατεύθυνση ενός μεγάλου δημόσιου δανεισμού υπέρ τους. Θα ηττηθούν, όπως επιβάλλει το συμφέρον της Κύπρου, μόνο αν οι Κύπριοι ορθώσουν σύσσωμοι το ανάστημά τους, αρνούμενοι μια δίνη Υφεσης-Χρέους αλά ελληνικά, που μόνο κάποιους επιτήδειους θα ωφελήσει.