Κύπρος : Αναδιάταξη κοινωνικών δυνάμεων

(Το άρθρο γράφτηκε πριν τον δεύτερο γύρο των κυπριακών εκλογών)

                Εποχή χαρακωμάτων

       Κι αύριο είναι πρωί/μα εμείς σήμερα θα καλπάσουμε προς τις κρυψώνες του ήλιου 

Οδυσσέας Ελύτης

                                                                                                          

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Αν όσοι ψήφισαν Γιώργο Λιλλήκα στον πρώτο γύρο οδηγηθούν  λογικά σήμερα στο  λευκό θα είναι μια πολιτική πράξη με συγκεκριμένο περιεχόμενο. Φυσικά στους ίδιους εναπόκειται να κάνουν την επιλογή. Αν και είναι νωρίς για μια ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων που ασφαλώς θα πρέπει να γίνει σε συνδυασμό και με αυτά του δευτέρου γύρου, κάποιες παρατηρήσεις μπορεί να γίνουν από τώρα.

Η πρώτη παρατήρηση αφορά τη συσπείρωση των ψηφοφόρων του Νίκου Αναστασιάδη. Η αποτυχία του να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο οφείλεται ασφαλώς στην απόρριψή του από το 50% των ψηφοφόρων του ΔΗΚΟ. Αυτό δείχνει πως παρά την υψηλή συσπείρωση της μεταπρατικής αστικής τάξης δεν επιτεύχθηκε η συσπείρωση των μικροαστικών και εν μέρει μεσοαστικών στρωμάτων που εκφράζει το ΔΗΚΟ. Μένει να φανεί αν θα υπάρξει ανατροπή της ηγεσίας του «επίσημου» ΔΗΚΟ ή αν οι ψηφοφόροι που ακολούθησαν τον Γιώργο Λιλλήκα θα αναζητήσουν αλλού πολιτική στέγη. Από πλευράς όμως ΔΗΣΥ η συσπείρωση πέτυχε σε όλα τα επίπεδα αφού η λαϊκή Δεξιά αποδέχτηκε την πολιτική ηγεμονία των μεταπρατών αστών.

Από την πλευρά του ΑΚΕΛ μπορεί να θεωρηθεί ως επιτυχία όχι μόνο το πέρασμα του Σταύρου Μαλά στον δεύτερο γύρο αλλά κυρίως το 27% που πέτυχε να συσπειρώσει, παρά τις αντίξοες περιστάσεις, η ακελική νομενκλατούρα. Βεβαίως η αποτυχία της πενταετίας με όλα όσα τραγικά συνέβηκαν θα ακολουθεί για πολλά χρόνια το ΑΚΕΛ. Ο δε Δημήτρης Χριστόφιας θα μείνει στην ιστορία ως  ο πρώτος πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας που δεν τόλμησε να παρουσιαστεί μπροστά στο εκλογικό σώμα για δεύτερη φορά. Εκείνο που είναι σημαντικό από κοινωνιολογικής ίσως πλευράς είναι να αναλυθεί η κοινωνική προέλευση των ψηφοφόρων αυτού του κόμματος. Διότι ασφαλώς η αναφορά στην εργατική τάξη δεν αποδίδει πια την πραγματικότητα. Και αν ακόμη ένα ψηλό ποσοστό αυτών των ψηφοφόρων έχει ακόμη εργατική προέλευση, υπάρχουν πια σημαντικά στρώματα μικροαστών και μεσαίων στρωμάτων που ψηφίζουν το ΑΚΕΛ για διάφορους λόγους που χρειάζονται ανάλυση. Ανάλυση χρειάζεται επίσης η προσπάθεια του ΑΚΕΛ να προσεταιριστεί ένα κομμάτι της αστικής τάξης όπως αυτό φάνηκε από την εποχή του Γιώργου Βασιλείου αλλά και στην πενταετία που μας πέρασε με την επιλογή των υπουργών του με προεξάρχουσα την περίπτωση των τραπεζιτών υπουργών Οικονομικών. Και πέρα όμως από την επιφανειακή ίσως αυτή παρουσία εκπροσώπων της αστικής τάξης στο  υπουργικό συμβούλιο της πενταετίας, υπάρχουν και βαθύτερες συνεργασίες της κομματικής νομενκλατούρας με διάφορα επιχειρηματικά στρώματα.

Το 25% που ψήφισε Γιώργο Λιλλήκα προέρχεται κατά κύριο λόγο από τα μικροαστικά και τα μεσαία στρώματα. Υπάρχει φυσικά σε αυτό το ποσοστό και ένα κομμάτι που προέχεται από την εργατική τάξη με την ευρύτερη έννοια του ορισμού της-πιο κοντά στην ΕΔΕΚ-όπως και ένα ποσοστό από τα αστικά στρώματα. Θα πρέπει εδώ να θυμούμαστε πως τα μικροαστικά στρώματα είναι κατά κανόνα εκείνα που είναι περισσότερο ευαίσθητα στις εθνικές ταπεινώσεις και γι’αυτό αποτέλεσαν παντού  σε συνεργασία με τα αγροτικά και εργατικά στρώματα την πρωτοπορεία των ανατροπών.

Σε πολιτικό επίπεδο αν αυτό το 25% καταφέρει να διατηρήσει μια μορφή ενότητας και δεν απειληθεί από την πολυδιάσπαση, θα μπορέσει να διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο ως ανάχωμα στους μελλοντικούς κινδύνους που θα απειλήσουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Η ναυαρχίδα του αγγλικού κατεστημένου και του παγκοσμιοποιημένου νεοφιλελευθερισμού, οι Financial Times, μας έχουν ήδη προειδοποιήσει : Πρέπει να μας πατήσει κάτω, λένε, για λύση ο ξένος παράγοντας, λύση φυσικά δικών του προδιαγραφών, σε αυτή την πενταετία-και γι’αυτό προσβλέπουν στον Αναστασιάδη-όσο είναι νωρίς, προτού αρχίσουμε να ξεπερνούμε τις δυσκολίες με τα έσοδα του φυσικού αερίου. Άλλωστε ούτε όσοι θα ψηφίσουν Αναστασιάδη, ούτε όσοι θα ψηφίσουν Μαλά θα πρέπει να θεωρούνται ως δεδομένοι, όπως πιστεύουν κάποιοι, σε μια ανανική λύση και σε μια άκρατη νεοφιλελεύθερη διαχείριση της οικονομίας. Τα χρόνια που έρχονται θα είναι για τους Κύπριους πολίτες χρόνια χαρακωμάτων για να αποφευχθούν τα χειρότερα. Κι όπως και το 2004, οι πολίτες θα υπερβούν τους κομματικούς διαχωρισμούς και θα βρεθούν μαζί στα ίδια χαρακώματα για την σωτηρία του τόπου και την προάσπιση της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com