Ανάπτυξη…

 

  



















Στέφανος  Κωνσταντινίδης

Βεβαίως ο όρος «ανάπτυξη» έχει πολλαπλές σημασίες. Στις μέρες μας όμως έγινε κατάσχεση του από την οικονομία και ειδικά από αυτή νεοφιλελεύθερης έμπνευσης και κοπής. Είναι το φετίχ των πολιτικών φυσικά που υπόσχονται ανάπτυξη με όλα τα μέσα, αλλά είναι κυρίως η αγία κοινωνία ενός άγριου καπιταλισμού χωρίς όρια που καταστρέφει καθημερινά τον πλανήτη για το εύκολο και γρήγορο κέρδος. Έτσι, καταστρέφεται ταυτόχρονα και ο αστικός χώρος με την ασύμμετρη οικοδόμηση και την ισοπέδωση της ιστορικής πόλης ως χώρου πολιτισμού, όπως καταστρέφεται και το πλανητικό οικοσύστημα, με την ανατροπή της ισορροπίας που το χαρακτήριζε για αιώνες. Οι επιστήμονες κρούουν τον κίνδυνο για την καταστροφή της βιοποικιλότητας με ρυθμούς ανησυχητικούς τα τελευταία χρόνια. Οι μέλισσες, για παράδειγμα, μπορεί να εκλείψουν λόγω περιβαλλοντικών αλλαγών, όπως φυσικά και άλλα είδη, με συνέπειες τρομακτικές για τον άνθρωπο. Η οικολογική ισορροπία του πλανήτη έχει φτάσει στα όρια της.

Η αλλαγή στις ισορροπίες του οικοσυστήματος είναι το αποτέλεσμα της βιομηχανικής επανάστασης σε πρώτο στάδιο και στη συνέχεια της σημερινής τεχνολογικής επανάστασης που έχουν αλλάξει τα δεδομένα της οικονομίας και της παραγωγής αλλά και του ίδιου του πολιτισμού. Ο κόσμος, βέβαια, δεν είναι στατικός και η ανάπτυξη είναι μέρος της ανθρώπινης κινητικότητας. Το πρόβλημα όμως αρχίζει από τη στιγμή που αυτή η ανάπτυξη παύει να εξυπηρετεί τον άνθρωπο και παίρνει διαστάσεις εξουθενωτικές για την ίδια τη ζωή στον πλανήτη. Μια ανάπτυξη που ωφελεί μόνο μια μικρή ολιγαρχία και υποθηκεύει το μέλλον του πλανήτη. Και που αφήνει τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων να ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες. Ζούμε σε μια εποχή ανάπτυξης για τους λίγους και ανέχειας για τους πολλούς. Ο πλανήτης χρειάζεται μια αναπτυξιακή στρατηγική για όλους η οποία να σέβεται το περιβάλλον και τους ανθρώπους. Το δίλημμα, επομένως, είναι ανάμεσα στη δίκαιη και ισορροπημένη ανάπτυξη και αυτή που οδηγεί τον πλανήτη στην καταστροφή.

Η κλιματική αλλαγή βρίσκεται πια εκτός ελέγχου στην πραγματικότητα, επειδή τα μεγάλα συμφέροντα εμποδίζουν τη λήψη ουσιαστικών μέτρων για ανακοπής της. Όλοι διαβάζουμε καθημερινά τις προειδοποιήσεις της επιστημονικής κοινότητας για το τι περιμένει τον πλανήτη μας. Και όλοι αρχίσαμε ήδη να βιώνουμε καθημερινά στο πετσί μας τις συνέπειες αυτής της κλιματικής αλλαγής.

Όσον αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο, η ανάπτυξη είναι καθημερινά στα χείλη των πολιτικών και όχι μόνο. Πρόκειται για λέξη μαγική που θα λύσει όλα τα προβλήματα. Μόνο που η όποια ανάπτυξη υπάρχει είναι αδύναμη, ανισομερής, παρασιτική και αναιμική.  Πρόκειται για οικονομίες «μονοκαλλιέργειας», χωρίς ένα παραγωγικό ιστό, ειδικά στον τομέα της μεταποίησης, χωρίς μια γεωργική παραγωγή που να συμβάλλει στοιχειωδώς στην ανάπτυξη, με κύριο πυλώνα τον τουρισμό. Στην Κύπρο υπήρξε και η διόγκωση των υπηρεσιών στον χρηματιστηριακό τομέα, με τρόπο ανεξέλεγκτο, που οδήγησε στα γνωστά καταστροφικά αποτελέσματα.  Στην Ελλάδα καταστράφηκε σταδιακά στην περίοδο της μεταπολίτευσης ό,τι υπήρχε ως βιομηχανική υποδομή καθώς και ο γεωργικός τομέας. Εισάγει λοιπόν η χώρα σκόρδα από την Κίνα και λεμόνια από τη Γερμανία ή την Αργεντινή! Στην Κύπρο είδα κάποτε ντομάτες από την Ολλανδία!

Μια χώρα όπως η Ελλάδα με τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον κόσμο -έστω και με ξένη σημαία κατά ένα μεγάλο μέρος του- κατάφερε να κλείσει όλα τα ναυπηγεία της και οι Έλληνες εφοπλιστές καταφεύγουν για τις ανάγκες τους στην Κίνα. Κι ας διαθέτει η χώρα  σπουδές ναυπηγικής από τις καλύτερες στον κόσμο, στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το ίδιο συνέβη και με την ελληνική πολεμική βιομηχανία, την οποία επίσης διέλυσαν, σε αντίθεση με την Τουρκία που απέκτησε μια πολύ ισχυρή πολεμική βιομηχανία χάρις κυρίως στις συμπαραγωγές από τις οποίες προέκυψε και μια σημαντική τεχνολογική γνώση. Έτσι για να πληρωθεί το ρηθέν για την Ελλάδα, ότι μετατρέπεται σε χώρα γκαρσονιών! 

Η παρασιτική ανάπτυξη στην Κύπρο, με τον τουρισμό και την ανάπτυξη της γης, έχει οδηγήσει σε μια περιβαλλοντική καταστροφή από την Πάφο ως την Αγία Νάπα. Με τον Ακάμα να κινδυνεύει να μετατραπεί επίσης σε Αγία Νάπα. Η διαπλοκή και η διαφθορά επιτείνουν αυτή την οικολογική καταστροφή, σε σημείο που να είναι χειρότερη ακόμη και από αυτή των κατεχομένων. Η κυπριακή οικονομία, οικονομία καζίνου, με τις κοινωνικές ανισότητες να αυξάνονται καθημερινά, στηρίζεται σε δεκανίκια. Υπάρχει ο κίνδυνος η επόμενη φούσκα που θα σπάσει να είναι χειρότερη από την προηγούμενη.

Ανάπτυξη, λοιπόν… Αλλά ανάπτυξη για ποιους και σε βάρος ποιων; Και που σταματά αυτό το αφήγημα της ανάπτυξης;

Υ.Γ.
Μιλώντας στη Βουλή των Ελλήνων στη συζήτηση για τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, ο αριστερός ηγέτης Ηλίας Ηλιού, κοινοβουλευτικός τότε εκπρόσωπος της ΕΔΑ-Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς, αφού το ΚΚΕ βρισκόταν εκτός νόμου, χαρακτήρισε τις Συμφωνίες χειρότερες και από την Ανταλκίδειο ειρήνη. Απαντούσε έτσι στον Κωνσταντίνο Καραμανλή που μιλούσε για την ειρήνη που προέκυπτε από αυτές στην περιοχή. Έστι δε Ανταλκίδειος ειρήνη, γνωστή και ως Ειρήνη του Βασιλέως, η ειρήνη που υπέγραψαν οι Σπαρτιάτες με τους Πέρσες το 386 π.Χ. και με την οποία παρεδίδοντο οι ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας και η Κύπρος στον Πέρση βασιλέα Αρταξέρξη Β'.

Συνειρμοί με τους δικούς μας «ειρηνοποιούς» της νέας πλατφόρμας ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ, επειδή λέει δεν φταίει η Τουρκία που μετά από 45 χρόνια συνομιλιών δεν βρέθηκε λύση, ακόμη και με μιας μορφής φυλετική ΔΔΟ που οι ίδιοι διαπραγματεύτηκαν, αλλά οι Ελληνοκύπριοι!

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
  stephanos.constantinides@gmail.com

  Στέφανος Κωνσταντινίδης