Στην εποχή της «πολιτικής μελαγχολίας»
Οσοι πολιτικοί φιλόσοφοι και
στοχαστές επιχειρούν να κατανοήσουν την πολιτική κατάσταση της εποχής
μας υιοθετούν ή και «κατασκευάζουν» οι ίδιοι σχετικά θεωρητικά
ερμηνευτικά σχήματα. Δεν είναι απαραίτητο να αναπτύξουν συστηματική
ολοκληρωμένη πολιτική θεωρία. Κάτι τέτοιο, από επιστημολογικής απόψεως,
στη σύγχρονη εποχή φαντάζει εξαιρετικά δύσκολο.
Η διατύπωση, όμως, ενός ερμηνευτικού σχήματος, μέσω του οποίου
προσεγγίζουμε τη δεδομένη πολιτική κατάσταση της εποχής μας, είναι
εφικτή.
Αναφέρω, ενδεικτικά, δυο-τρία ερμηνευτικά σχήματα της σύγχρονης πολιτικής κατάστασης.
Το ένα δίδει έμφαση στα πρωτεία της οικονομίας έναντι της πολιτικής.
Σύμφωνα με αυτό το σχήμα, η πολιτική έχει απολέσει την αυτονομία της και
έχει υπαχθεί στο οικονομικό σύστημα.
Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο έχει αποκτήσει πρώτο λόγο και η
ίδια η πολιτική έχει μετατραπεί σε τεχνοκρατική και γραφειοκρατική
διαδικασία.
Ενα άλλο ερμηνευτικό σχήμα εξετάζει την υφιστάμενη πολιτική κατάσταση
της εποχής μας από τη σκοπιά του κοινοβουλευτισμού και της
αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.
Σύμφωνα με αυτό το σχήμα, η άνοδος του φαινομένου του λαϊκισμού, όχι
μόνο σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, συνδέεται άρρηκτα με τη
σταδιακή αμφισβήτηση του κοινοβουλευτισμού και ειδικότερα με την
αντιπροσωπευτική σχέση ανάμεσα στους πολίτες (εκλέκτορες) και τους
αντιπροσώπους. Η υποχώρηση της αντιπροσωπευτικής σχέσης διαμορφώνει τις
προϋποθέσεις για την επικράτηση του λαϊκισμού, δηλαδή για την άμεση και
αδιαμεσολάβητη σχέση του ηγεμόνα με τον πληθυσμό (τον λαό).