Το διεθνές τοπίο είναι ρευστό και αβέβαιο τα τελευταία χρόνια. Ζούμε σ’ ένα κόσμο που γίνεται κάθε μέρα και πιο αβέβαιος, και πιο απρόβλεπτος. Ένα ρευστό σκηνικό χαρακτηρίζει το πλανητικό μας σύστημα, μια αστάθεια και συχνές ανατροπές. Οι μήνες που θα ακολουθήσουν θα επιτείνουν ακόμη περισσότερο την ρευστότητα, την αστάθεια και την αβεβαιότητα του. Αυτό που επιτείνει την ρευστότητα και την αβεβαιότητα είναι οι αμερικανικές εκλογές και η περίοδος κενού που θα υπάρξει μέχρι την ανάληψη της προεδρίας τον Ιανουάριο του 2025 από αυτόν που θα εκλεγεί τον Νοέμβριο του 2024. Όσο και να έχει υποχωρήσει η αμερικανική ηγεμονία, και μολονότι βιώνουμε ήδη ένα πολυπολικό σύστημα, οι ΗΠΑ παραμένουν ακόμη για την ώρα ο σημαντικότερος δρών που επηρεάζει τις διεθνείς εξελίξεις.
Είναι πολύ δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για το ποιος θα είναι ο επόμενος Αμερικανός πρόεδρος μολονότι η Καμάλα Χάρις αμφισβητεί ήδη σοβαρά το προβάδισμα που είχε Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στον Μπάιντεν. Αυτό που μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα είναι ότι η Χάρις θα ακολουθήσει με κάποιες αλλαγές, δευτερεύουσας σημασίας, την πολιτική Μπάιντεν. Αυτό σημαίνει μια επικίνδυνη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία μέχρι μια πιθανή επικράτηση της Ρωσίας ή ένα ολοκληρωτικό πόλεμο με πιθανή χρήση και πυρηνικών που θα καταστρέψει την Ευρώπη. Αντίθετα μια εκλογή του Τραμπ θα σημάνει λήξη του πολέμου αλλά και αυτό θα επιτευχθεί με πολλές δυσκολίες και σκαμπανεβάσματα. Αντίθετα στη Μέση Ανατολή όποιος και να εκλεγεί, θα συνεχιστεί η στήριξη στο Ισραήλ. Σίγουρα ο Τραμπ θα είναι ισοπεδωτικός απέναντι στους Παλαιστινίους. Κάτι που θα παρατείνει το αιματοκύλισμα της περιοχής.
Αυτό που θα μπορούσε να συμβεί στην περίοδο αυτή της ρευστότητας και της αβεβαιότητας θα ήταν μία επικίνδυνη κλιμάκωση των εχθροπραξιών τόσο στην Ουκρανία όσο και στην Μέση Ανατολή. Στην Ουκρανία δεν αποκλείονται κάποιες τυχοδιωχτικές ενέργειες του Ζελένσκι από τον φόβο της εκλογής Τραμπ. Στην Μέση Ανατολή αντίθετα, ο Μπάιντεν και το κατεστημένο πίσω απ’ αυτόν, θα προσπαθήσουν να κρατήσουν όσο γίνεται την κατάσταση υπό έλεγχο για να μην υπάρξει κλιμάκωση, επειδή κάτι τέτοιο μόνο τον Τραμπ ωφελεί. Ο επικίνδυνος παράγοντας στους αμερικανικούς σχεδιασμούς είναι ο τυχοδιωκτισμός και οι ακραίες θέσεις του Νετανιάχου ο οποίος για να κρατηθεί στην εξουσία θα κάνει ότι μπορεί για να κλιμακώσει την ένταση.
Ο υπόλοιπος κόσμος θα παρακολουθεί τις εξελίξεις χωρίς ουσιαστικά να
μπορεί να τις επηρεάσει. Η Κίνα επωφελείται ασφαλώς αυτής της αστάθειας
αλλά δεν θα ήθελε και εξελίξεις που θα διατάρασσαν αυτή τη στιγμή τις
διεθνείς ισορροπίες. Η Ευρώπη είναι ανήμπορη, μοιραία
και άβουλη αντάμα, για να θυμηθούμε τους στίχους του Βάρναλη. Ο
Παγκόσμιος Νότος επίσης γενικότερα παρακολουθεί απλώς τις εξελίξεις
χωρίς να μπορεί να τις επηρεάσει αποφασιστικά στη μεταβατική αυτή
περίοδο και θα εύχεται να μην υπάρξουν ανατροπές μέχρι την ανάληψη των
καθηκόντων του από τον νέο Αμερικανό Πρόεδρο.
Για την Ελλάδα και την Κύπρο θα είναι επίσης μια δύσκολη περίοδος για δύο λόγους : πρώτα γιατί αν υπάρξει κλιμάκωση της κρίσης είτε στην Ουκρανία είτε κυρίως στη Μέση Ανατολή θα κληθούν να υπηρετήσουν τους αμερικανικούς σχεδιασμούς
με ότι αυτό σημαίνει, αφού θα βρεθούν κάτω από τα πυρά του Άξονα της
Αντίστασης υπό την ηγεσία του Ιράν. Το δεύτερο επίσης σημαντικό είναι
ότι η Τουρκία σίγουρα θα προσπαθήσει να επωφεληθεί αυτής της ρευστότητας
για να προωθήσει τις δικές της θέσεις τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο
και στο Αιγαίο. Ήδη η Άγκυρα γίνεται όσο περνά ο χρόνος πολύ πιο επιθετική και επανέρχεται έντονα στις γνωστές διεκδικήσεις της.
Ασφαλώς αν υπάρξει οποιαδήποτε κρίση, οι Αμερικανοί, το ΝΑΤΟ και οι Εγγλέζοι θα ευνοήσουν την Τουρκία
που δεν είναι δεδομένη όπως η Λευκωσία και η Αθήνα. Τους δεδομένους
κανείς δεν τους υπολογίζει. Όλοι προσπαθούν να κρατήσουν με το μέρος
τους αυτούς που αμφισβητούν διεκδικούν με τις κατάλληλες παροχές.
Ήδη ο Νίκος Χριστοδουλίδης ανήγαγε σε υψηλή στρατηγική την αποδοχή του Τούρκου ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ.
Ο δε Μητσοτάκης επικροτεί και συνεχίζει να πιέζει μέσω Γεραπετρίτη για
περισσότερες ακόμη υποχωρήσεις από τη Λευκωσία. Η ελληνική εξωτερική
πολιτική παραμένει πάντα χωρίς στρατηγική πυξίδα, έρμαιο των συμφερόντων
του ξένου παράγοντα. Και ασφαλώς δεν θα μπορούσε να συμβαίνει κάτι
διαφορετικό για την εξωτερική πολιτική της Λευκωσίας. Μόνο ο από μηχανής
θεός, αν υπάρχει ακόμη κι αυτός, θα μπορούσε να βάλει το χέρι του.
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής. stephanos.constantinides@gmail.com
