Από πενταμερή σε πενταμερή, 50 χρόνια τώρα…

 

 

 

 

 

 

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

 

Επιστρέψαμε από μια ακόμη πενταμερή, «άτυπη» ή όχι δεν έχει και πολλή σημασία, και επαναλαμβάνουμε τα ίδια, όπως το κάνουμε εδώ και πενήντα χρόνια, για «πρόοδο», «ενθαρρυντικό βήμα», «σπάσιμο του αδιεξόδου», «κινητικότητα», «αποφυγή ναυαγίου», «παράθυρο ελπίδας», και πολλά άλλα. Με αυτή τη στρατηγική θα επανεκτιμήσουμε την κατάσταση μετά από άλλα 50 χρόνια, αυτοί που θα ζούνε τότε ασφαλώς, για τα αποτελέσματα αυτών των διασκέψεων. Κάθε φορά επιστρέψουμε από αυτές περισσότερο τσαλακωμένοι από την κατοχική δύναμη και ψάχνουμε σημεία αναφοράς σε κάποιαν ελπίδα. Με αυτή όμως τη στρατηγική θα έπρεπε, μετά από 50 χρόνια, να το είχαμε αντιληφθεί ότι δεν υπάρχει πλοίο. δεν υπάρχει οδός, που θα έλεγε και ο ποιητής.

Τί μας απέδωσε λοιπόν η τελευταία διάσκεψη της Γενεύης; Να οικοδομήσουμε λέει μέτρα εμπιστοσύνης, να ανοίξουμε οδοφράγματα, να συντηρήσουμε νεκροταφεία, να φτιάξουμε κοινά πάρκα φωτοβολταϊκών στην νεκρή ζώνη, να δημιουργήσουμε κουλτούρα συνεργασίας, ανάμεσα στις δύο πλευρές λέμε εμείς, ανάμεσα στους δύο λαούς λένε οι Τούρκοι. Δεν χρειαζόταν να πάει στη Γενεύη τόση κουστωδία με τον Πρόεδρο για να συζητηθούν όλα αυτά. Θα μπορούσαν να συζητηθούν και στη Λευκωσία. Το μόνο απτό που προέκυψε είναι ότι ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες θα διορίσει νέο αντιπρόσωπο για το Κυπριακό, κανείς δεν θυμάται πόσοι τέτοιοι πέρασαν από την Κύπρο, και θα επαναληφθεί μια νέα, και πάλι άτυπη διάσκεψη, στα τέλη του Ιούλη.  

Στο τέλος της ημέρας, «το μοναδικό ουσιαστικό αποτέλεσμα της διάσκεψης της Γενεύης», όπως το έγραψε ο δημοσιογράφος Ντίνος Ηλιάδης που παρακολουθεί χρόνια το Κυπριακό, «είναι ένα ακόμη ξέπλυμα της Τουρκίας. Ο Ερντογάν θα μπορεί άνετα να απευθύνεται στην Ε.Ε. -και όχι μόνο- χωρίς να του προβάλλονται προσκόμματα, για την τουρκική κατοχή της ευρωπαϊκής (!) Κύπρου». (Στον τοίχο του στο φέισμπουκ, 18/03/2025). Η Άγκυρα θα μπορεί έτσι  άνετα να συνεργάζεται με την ΕΕ για τα τουρκικά συμφέροντα,να παρουσιάζεται στους Αμερικανούς και γενικότερα την διεθνή κοινότητα ως διαλλακτική  και να εισπράττει  επαίνους ότι καταβάλλει προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού. Γιατί πώς θα μιλήσουμε εμείς για τουρκική κατοχή όταν ξεπλένουμε με αυτό τον τρόπο την Τουρκία και όταν παρουσιάζουμε σαν μέγα επίτευγμα μια δεκαπεντάλεπτη κοινωνική συνάντηση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη με τον Τούρκο ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν;

Πενήντα χρόνια πελαγοδρομούμε σε «άτυπες» και «τυπικές» διασκέψεις και προχωρούμε από υποχώρηση σε υποχώρηση χωρίς κανένα αποτέλεσμα, με Προέδρους «διαλλακτικούς» ή «αδιάλλακτους». Για πενήντα χρόνια έχουμε υποβιβάσει  το Κυπριακό σε ένα δικοινοτικό διάλογο και φοβούμαστε να μιλήσουμε για την τουρκική κατοχή. Πώς η διεθνής κοινότητα θα μιλήσει για κατοχή στην Κύπρο όταν εμείς οι ίδιοι της υποβάλλουμε ότι το πρόβλημά μας είναι μια δικοινοτική διαφορά; Στη Γενεύη η Τουρκία δεν έκανε ένα βήμα πίσω από τη θέση της για δύο κράτη στην Κύπρο και για δύο λαούς. Και φυσικά δεν έγινε κανένας λόγος για τερματισμό των κατοχικών δεδομένων με την απόσυρση του τουρκικού στρατού και την κατάργηση των εγγυήσεων. Έγινε όμως λόγος για οδοφράγματα, αποναρκοποίηση, κοιμητήρια και φωτοβολταϊκά.

Την ευθύνη για την πολιτική αυτή και τα αδιέξοδά της δεν την έχει ασφαλώς μόνο η Λευκωσία αλλά και η Αθήνα που αποσυνέδεσε το Κυπριακό από τα ελληνοτουρκικά και το θεωρεί ουσιαστικά βαρίδι. Τί κέρδισε όμως από όλα αυτά η Αθήνα; Ακούσαμε προχθές ένα από τους θιασώτες της ελληνοτουρκικής προσέγγισης και εξ απορρήτων του Σημίτη αλλά και του σημερινού πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη,τον καθηγητή και πρώην υφυπουργό Εξωτερικών Χρήστο Ροζάκη, να λέει  ότι απεμπολήσαμε δικαιώματα στο Αιγαίο και για οτιδήποτε κάνουμε, ακόμη και εντός των δικών μας χωρικών υδάτων, χρειαζόμαστε την άδεια και την  έγκριση της Τουρκίας. Και αναφέρθηκε στη γνωστή ιστορία του καλωδίου.

Στην Κύπρο ακόμη και κάποιοι που κάποτε μιλούσαν για μια νέα στρατηγική στο Κυπριακό, σήμερα ωραιοποιούν ή τουλάχιστον αντιμετωπίζουν θετικά τα αποτελέσματα της άτυπης διάσκεψης της Γενεύης επειδή στηρίζουν πολιτικά τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Η προσπάθεια τετραγωνισμού του κύκλου δεν είναι σίγουρα δυνατή στα μαθηματικά και δεν ξέρω αν θα την πετύχουν στην πολιτική.

Συνήθως όταν γράφονται αυτά, ακολουθεί και το γνωστό ερώτημα τί προτείνετε; Από αυτή τη στήλη μιλάμε συνεχώς για μια νέα στρατηγική, αφού για πενήντα χρόνια αυτή που υιοθετήσαμε  δεν είχε αποτελέσματα, η οποία ασφαλώς θα πρέπει να διαμορφωθεί από τους πολίτες και τις πολιτικές δυνάμεις, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους και η οποία θα οδηγεί σε ένα κανονικό κράτος με εγγυημένα τα δικαιώματα όλων, ένα κράτος δημοκρατικό χωρίς φυλετικές δομές. Αυτό θα πρέπει να προβάλουμε προς τα έξω και Αθήνα και Λευκωσία έχουν υποχρέωση να εκμεταλλευτούν τις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες που δημιουργούνται και τη δική τους γεωπολιτική αξία, όπως και την αξιοποίηση των διαφορετικών συμφερόντων για να υποχρεωθεί η Τουρκία να αποδεχτεί ένα κανονικό κράτος στην Ανατολική Μεσόγειο, το οποίο ασφαλώς θα μπορούσε να είχε καλές σχέσεις μαζί της όπως και με τους άλλους λαούς της περιοχής, αλλά χωρίς να είναι προτεκτοράτο της.

Έχω πολλές φορές αναφέρει την περίπτωση του Καναδά, όπου οι Γαλλόφωνοι, μολονότι μειονότητα,συμμετέχουν σε όλες τις δομές της εξουσίας, ως το επίπεδο  του πρωθυπουργού, χωρίς να υπάρχουν φυλετικά κριτήρια ή φυλετικές ποσοστώσεις, με κοινά κόμματα και όχι φυλετικά, με ενιαίο το εκλογικό σώμα. Και θα μπορούσα να αναφέρω και άλλες περιπτώσεις, όπως την ανάδειξη ενός Αφροαμερικανού μειονοτικού, του Ομπάμα, στην Προεδρία των ΗΠΑ. Στην Κύπρο είμαστε ικανοί, ακηδεμόνευτα, να ακολουθήσουμε τον ίδιο δρόμο.

Όσοι νομίζουν ότι η προώθηση τέτοιων θέσεων συνιστά μια ουτοπική πολιτική, το πιθανότερο θα συνεχίσουν και τα επόμενα 50 χρόνια στον ίδιο δρόμο, χωρίς κανένα αποτέλεσμα και με κίνδυνο αφανισμού μας από τον τουρκικό εποικισμό και την πολιτική της Άγκυρας που μεγιστοποιεί υπέρ της το αδιέξοδο ενός άκαρπου και άγονου δικοινοτικού διαλόγου, ενισχύοντας τα κατοχικά δεδομένα. Διότι κάποτε θα πρέπει να το αποφασίσουμε, ότι το πρόβλημά μας δεν είναι οι Τουρκοκύπριοι με τους οποίους θα μπορούσαμε να είχαμε  καταλήξει προ πολλού σε μια λύση αν δεν υπήρχε η κηδεμονία και ο έλεγχός τους από την Άγκυρα. Το πρόβλημά μας είναι η Τουρκία και η κατοχή και η δική μας από νάυλον τσαλακωμένη σημαία.

 

Πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής.   stephanos.constantinides@gmail.com 

Από τις Εκδόσεις «ΒΑΚΧΙΚΟΝ» κυκλοφορεί η ποιητική του συλλογή «μεταΛΕΞΗΜΑΤΑ»και από τις εκδόσεις «ΓΕΡΜΑΝΟΣ» το μυθιστόρημα του, «Εγώ, ο Αλέξης Λάμαρης».