Οταν αναλυτές περιγράφουν την εξωτερική πολιτική του Αμερικανού προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, τον πρώτο χρόνο της δεύτερης θητείας του, συχνά συμφωνούν με δύο χαρακτηρισμούς: «Ευμετάβλητος» και «συναλλακτικός».
Η μεταβλητότητα των θέσεων του προέδρου Τραμπ έχει κλονίσει τους τελευταίους 12 μήνες ακόμη και μερικές από τις πιο στενές και μακροχρόνιες συμμαχίες της Ουάσιγκτον. Παράλληλα, η αίσθηση της επιδίωξης «συναλλαγών» δίνεται όχι μόνο σε παραδοσιακούς αντιπάλους των ΗΠΑ, αλλά και σε στενούς συμμάχους.
Κατά την εξέταση των κρατών που έχουν ωφεληθεί περισσότερο ή λιγότερο από τη δεύτερη θητεία του Τραμπ, το περιοδικό Foreign Policy τονίζει ότι εξαίρεσε σκόπιμα τα δύο μεγάλα μέτωπα στα οποία η Ουάσιγκτον επιχειρεί να μεσολαβήσει: το ένα μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, παρά την επίτευξη της εύθραυστης εκεχειρίας των τελευταίων μηνών, και το άλλο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Και οι δύο αυτές συγκρούσεις παραμένουν σε μεγάλο βαθμό άλυτες, ενώ η απρόβλεπτη στάση του Τραμπ έχει οδηγήσει σε συνεχείς αλλαγές θέσεων σχετικά με τον τρόπο επίλυσής τους.
Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν, ακολουθούν οι πέντε χώρες που έχουν παίξει με μεγαλύτερη επιτυχία το «παιχνίδι του Τραμπ», καθώς και πέντε ακόμα που έχουν βρεθεί στην πλευρά των χαμένων.
Οι νικητές
1. Κίνα
Παρότι φαίνεται παράδοξο ο μεγαλύτερος αντίπαλος και ανταγωνιστής των Ηνωμένων Πολιτειών να συγκαταλέγεται στη λίστα των νικητών, η πραγματικότητα όμως είναι πως η Κίνα δεν έχει υποστεί σημαντικές απώλειες κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του Τραμπ, ιδίως σε σύγκριση με τον σκληρό εμπορικό πόλεμο και τους τεχνολογικούς περιορισμούς της πρώτης θητείας του.
Ορισμένοι από αυτούς τους τεχνολογικούς περιορισμούς, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης ημιαγωγών στην Κίνα και της προτεινόμενης απαγόρευσης του TikTok στις ΗΠΑ, φαίνεται τώρα να επανεξετάζονται ή ακόμα και να βρίσκονται σε φάση επίλυσης.
Ο Τραμπ κλιμάκωσε δραματικά τους δασμούς στις κινεζικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ στις αρχές της θητείας του, αλλά τους μείωσε εξίσου γρήγορα μετά από μια συνάντηση τον Οκτώβριο με τον Κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ στη Νότια Κορέα. Η συνάντηση αυτή οδήγησε σε μια εμπορική εκεχειρία που θεωρήθηκε σε μεγάλο βαθμό ελαφρώς πιο ευνοϊκή για την Κίνα, η οποία χρησιμοποίησε την τεράστια επιρροή της σε κρίσιμα ορυκτά και σπάνιες γαίες για να πιέσει τον Τραμπ να υποχωρήσει.
Η νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας του Τραμπ δεν υποχώρησε τόσο στο θέμα της Ταϊβάν όσο θα ήλπιζε η Κίνα, αλλά η έμφαση της στρατηγικής στην «κρατική κυριαρχία» και στην αναγνώριση «χωρών των οποίων τα συστήματα διακυβέρνησης και οι κοινωνίες διαφέρουν από τα δικά μας» προμηνύει έναν ρεαλισμό που το Πεκίνο πιθανότατα θα καλωσορίσει.
2. Σαουδική Αραβία
Ο Τραμπ δεν έχει κρύψει τη συμπάθειά του προς τη Σαουδική Αραβία. Ηταν ο πρώτος προορισμός στο εξωτερικό τόσο κατά την πρώτη όσο και κατά τη δεύτερη θητεία του.
Ουάσιγκτον και Ριάντ φαίνεται πλέον να βρίσκονται πιο κοντά από ποτέ. Τον Νοέμβριο, ο Τραμπ έστρωσε κυριολεκτικά κόκκινο χαλί για να υποδεχτεί στον Λευκό Οίκο τον Σαουδάραβα πρίγκιπα, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, μια επίσκεψη που οδήγησε σε σειρά συμφωνιών με στόχο τη σύσφιξη των οικονομικών σχέσεων των δύο χωρών.
Ο Λευκός Οίκος έχει πλέον ορίσει τη Σαουδική Αραβία ως σημαντικό σύμμαχο εκτός ΝΑΤΟ και προώθησε σχέδια για την πώληση αεροσκαφών F-35 στη χώρα. Οι δύο χώρες σχεδιάζουν επίσης να ενώσουν τις δυνάμεις τους σε άλλους τομείς, με διευρυμένη συνεργασία στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης, της πυρηνικής ενέργειας και των κρίσιμων ορυκτών. «Μια ισχυρότερη και πιο ικανή συμμαχία θα προωθήσει τα συμφέροντα και των δύο χωρών και θα εξυπηρετήσει το ανώτατο συμφέρον της ειρήνης», δήλωσε ο Τραμπ.
3. Συρία
Ο Αχμέντ Αλ Σάραα έγινε ο πρώτος Σύρος ηγέτης, εδώ και σχεδόν οκτώ δεκαετίες, που επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο. Η επίσκεψη από μόνη της αποτέλεσε μια αξιοσημείωτη ιστορική ανατροπή με δεδομένο ότι ο Αλ Σάραα ήταν πρώην μαχητής της τζιχαντιστικής Αλ Κάιντα και είχε επικυρηχθεί με 10 εκατ. δολάρια.
Ο Αλ Σάραα έπεισε τον Τραμπ να άρει τις περισσότερες αμερικανικές κυρώσεις κατά της Συρίας, ενώ το Κογκρέσο ψήφισε τον Δεκέμβριο την κατάργηση των υπολοίπων.
Παρότι οι εντάσεις μεταξύ Συρίας και Ισραήλ παραμένουν, όλα δείχνουν ότι η συριακή κυβέρνηση διατηρεί τη στήριξη του Τραμπ. «Είναι πολύ σημαντικό το Ισραήλ να διατηρήσει έναν ισχυρό και ειλικρινή διάλογο με τη Συρία και να μην συμβεί τίποτα που θα παρεμποδίσει την εξέλιξη της Συρίας σε ένα ευημερούν κράτος», έγραψε ο Τραμπ στο Truth Social την 1η Δεκεμβρίου. «Ο νέος πρόεδρος της Συρίας, Αχμέντ Αλ Σάραα, εργάζεται επιμελώς για να διασφαλίσει ότι θα συμβούν καλά πράγματα και ότι τόσο η Συρία όσο και το Ισραήλ θα έχουν μια μακρά και ευημερούσα σχέση», πρόσθεσε.
4. Αργεντινή
Ο Τραμπ δεν έχει κρύψει ποτέ την υποστήριξή του προς τον πρόεδρο της Αργεντινής, Χαβιέρ Μιλέι, χαρακτηρίζοντάς τον ως τον «αγαπημένο του πρόεδρο» και «MAGA μέχρι τέλους». «Τον αγαπώ επειδή αγαπά τον Τραμπ», είχε δηλώσει το 2024.
Οταν οι Αργεντινοί πήγαν στις κάλπες τον Οκτώβριο για να ψηφίσουν στις ενδιάμεσες εκλογές, ο Τραμπ υποστήριξε δημοσίως τον Μιλέι και στη συνέχεια συνέδεσε ένα τεράστιο πακέτο οικονομικής διάσωσης ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων με τη νίκη του Αργεντινού προέδρου. «Αν δεν κερδίσει, φεύγουμε», δήλωσε ο Τραμπ.
Ο Μιλέι κέρδισε. Ωστόσο, το σχέδιο του Τραμπ προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην Ουάσιγκτον από όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσματος καθώς οικονομικοί εμπειρογνώμονες αμφισβήτησαν την αποτελεσματικότητα της στρατηγικής του Λευκού Οίκου. Οι αμερικανικές τράπεζες έχουν πλέον αναβάλει το σχέδιο των 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων και αντίθετα εξετάζουν μια μικρότερη και πιο βραχυπρόθεσμη συμφωνία, σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal.
5. Πακιστάν
Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, ο Τραμπ επέκρινε την πακιστανική κυβέρνηση για «ψέματα και εξαπάτηση», κατηγορώντας την ότι «προσφέρει καταφύγιο σε τρομοκράτες που κυνηγάμε στο Αφγανιστάν, χωρίς να μας βοηθά ιδιαίτερα» και αναστέλλοντας το μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας προς τη χώρα.
Λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του, ο ρόλος του Πακιστάν στη σύλληψη του εγκέφαλου μιας τρομοκρατικής επίθεσης στο Αφγανιστάν έδωσε στον Τραμπ μια πρώιμη νίκη και προσέφερε στο Ισλαμαμπάντ μια ευκαιρία να κερδίσει την εύνοια του νέου προέδρου των ΗΠΑ. Ακολούθησαν κολακείες, διάλογος και συμφωνίες για όλα τα θέματα, από τα κρυπτονομίσματα έως τα κρίσιμα ορυκτά και το Νόμπελ Ειρήνης.
«Η σχέση μας φαίνεται καλή, τόσο καλή όσο ποτέ», δήλωσε ο πρέσβης του Πακιστάν στην Ουάσινγκτον, Ριζουάν Σαΐντ Σέιχ, στο Foreign Policy νωρίτερα φέτος. «Πρέπει να την αξιοποιήσουμε».
Οι χαμένοι
1. Βενεζουέλα
Οσον αφορά τις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ, οι συνεχείς στρατιωτικές επιθέσεις σε «ναρκοπλοία» στην Καραϊβική αλλά και οι απειλές Τραμπ για χερσαία πλήγματα είναι ενδεικτικές της κατάστασης.
Η Βενεζουέλα έχει αποτελέσει τον μεγαλύτερο στόχο της οργής του Τραμπ, με τον Αμερικανό πρόεδρο να κατηγορεί τον πρόεδρο Μαδούρο ότι συνεργάζεται με καρτέλ για να πλημμυρίσει τις ΗΠΑ με ναρκωτικά.
Ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, ο οποίος βρίσκεται στο στόχαστρο ορισμένων βουλευτών του Κογκρέσου σχετικά με τη νομιμότητα των στρατιωτικών ενεργειών των Αμερικανών κοντά στη Βενεζουέλα, παραμένει αμετακίνητος. «Αυτοί οι ναρκοτρομοκράτες είναι η Αλ Κάιντα του ημισφαιρίου μας και τους κυνηγάμε με την ίδια ακρίβεια με την οποία κυνηγήσαμε την Αλ Κάιντα», δήλωσε τον Δεκέμβριο.
2. Ιράν
Η δαπανηρή και πολυεπίπεδη στρατηγική αποτροπής του Ιράν, αποτέλεσμα προσπάθειας δεκαετιών, δέχτηκε ένα καταστροφικό πλήγμα το καλοκαίρι. Κατά τη διάρκεια του πολέμου των 12 ημερών με το Ισραήλ τον Ιούνιο, οι Ισραηλινοί παρέλυσαν την αεροπορική άμυνα των Ιρανών και τις υποδομές βαλλιστικών πυραύλων του.
Στις 22 Ιουνίου, αμερικανικά βομβαρδιστικά B-2 έριξαν τις «βόμβες καταστροφής υπογείων» σε τρεις από τις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, που θεωρείται ότι έπληξαν σημαντικά το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.
Αλλες ενέργειες της κυβέρνησης Τραμπ έχουν αποδυναμώσει σημαντικά τη θέση του Ιράν στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Σε αυτές περιλαμβάνονται η πτώση του Ασαντ στη Συρία, η συνεχιζόμενη πίεση του Ισραήλ και των ΗΠΑ για τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ που εδρεύει στον Λίβανο, καθώς και μια σειρά νέων αμερικανικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν φέτος. Οι κυρώσεις αυτές έχουν ενισχύσει την οικονομική ασφυξία της Τεχεράνης.
3. Νότια Αφρική
Η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής δέχθηκε φέτος σφοδρά πλήγματα από τη διοίκηση Τραμπ. Ο Τραμπ έχει προωθήσει την ψευδή κατηγορία ότι οι Αφρικάνερς, οι λευκοί απόγονοι των Ευρωπαίων αποικιοκρατών της Νότιας Αφρικής, υφίστανται γενοκτονία και έχει εγκρίνει τη χορήγηση καθεστώτος πρόσφυγα σε όλα τα μέλη της εν λόγω κοινότητας.
Ωστόσο, άλλες διαφωνίες με την κυβέρνηση Τραμπ βασίζονται σε υπαρκτά ζητήματα, όπως η υποβολή από τη Νότια Αφρική αγωγής στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για διάπραξη γενοκτονίας από πλευράς του Ισραήλ κατά των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας. Πολλοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ είναι επίσης απογοητευμένοι από τη συνεχιζόμενη αμφιταλάντευση της Νότιας Αφρικής σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις φιλικές σχέσεις της με το Ιράν.
Ως απάντηση, ο Τραμπ έχει μειώσει κατά εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια τη βοήθεια προς τη Νότια Αφρική, το μεγάλο μέρος της οποίας προοριζόταν για την καταπολέμηση του HIV/AIDS στη χώρα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ επέβαλε επίσης δασμούς 30% στις εισαγωγές από τη Νότια Αφρική και δήλωσε ότι η χώρα δεν είναι ευπρόσδεκτη στη σύνοδο κορυφής της G20 που οι ΗΠΑ θα φιλοξενήσουν στη Φλόριντα τον επόμενο Δεκέμβριο.
4. Καναδάς
Οι σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Οτάβα έφτασαν σε ιστορικό χαμηλό νωρίτερα φέτος, αφού ο Τραμπ απείλησε επανειλημμένα να προσαρτήσει τον Καναδά στις ΗΠΑ και να τον μετατρέψει στην 51η πολιτεία.
Η κυβέρνηση Τραμπ δεν φαίνεται πλέον να είναι τόσο προσκολλημένη σε μια τέτοια εδαφική επέκταση. Ωστόσο, συνεχίζει να είναι ιδιαίτερα επιθετική απέναντι σε έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς της εταίρους, ο οποίος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει υψηλούς αμερικανικούς δασμούς σε ένα ευρύ φάσμα τομέων.
Ο Τραμπ έχει κατηγορήσει την Οτάβα για τον υποτιθέμενο ρόλο της στο εμπόριο φαιντανύλης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες -ισχυρισμοί που δεν επιβεβαιώνονται από στοιχεία της Αμερικανικής Τελωνειακής και Συνοριακής Προστασίας- ενώ οι εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν καταρρεύσει.
5. Ινδία
Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, τον οποίο ο Τραμπ αποκαλεί συχνά «σπουδαίο φίλο», ήταν ένας από τους πρώτους ηγέτες που επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον μετά την επανεκλογή του Τραμπ, και φαινόταν ότι οι σχέσεις θα συνέχιζαν από εκεί που είχαν σταματήσει στην πρώτη θητεία.
Ωστόσο, η άρνηση της Ινδίας να αναγνωρίσει τον ρόλο του Τραμπ στη μεσολάβηση για την κατάπαυση του πυρός με το Πακιστάν μετά από μια σύντομη σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών τον Μάιο, σε συνδυασμό με την απογοήτευση του Αμερικανού προέδρου για τις εμπορικές πολιτικές της Ινδίας και τις αγορές ρωσικού πετρελαίου, οδήγησαν στην επιβολή ορισμένων από τους υψηλότερους δασμούς παγκοσμίως στο Νέα Δελχί.
Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις πάντως ότι παρά τα προβλήματα οι σχέσεις ΗΠΑ-Ινδίας παραμένουν στέρεες. Αλλωστε, οι δύο στρατοί τους υπέγραψαν πρόσφατα δεκαετή συμφωνία αμυντικής συνεργασίας και η νέα στρατηγική εθνικής ασφάλειας του Τραμπ καλεί την Ουάσιγκτον να «συνεχίσει να βελτιώνει τις εμπορικές (και άλλες) σχέσεις με την Ινδία». Ομως, οι δασμοί στο 50% παραμένουν σε ισχύ και μια εμπορική συμφωνία παραμένει αόριστη.
Με πληροφορίες από Foreing Policy
