Πολιτισμός - Εβδομήντα χρόνια για τις Εκδόσεις Ίκαρος

Μήνυμα αισιοδοξίας από τον εκδοτικό οίκο των Νομπέλ, που ως οικογενειακή επιχείρηση αντέχει στη νέα εποχή

 

Της Γιούλης Επτακοιλη
Δύο βραβεία Νομπέλ, όλη η γενιά του ’30, ο μοντερνισμός, η ελληνικότητα, ο κοσμοπολιτισμός. Αν θέλουμε να στεγάσουμε όλα αυτά, το πατάρι της οδού Βουλής 4 είναι το σημείο αναφοράς. Αυτό είναι οι εκδόσεις Ικαρος από την πρώτη μέρα, όταν μέσα στην Κατοχή, τον Δεκέμβριο του 1943, τρεις φίλοι, ο Νίκος Καρύδης, ο Αλέκος Πατσιφάς και ο Μάριος Πλωρίτης αποφάσισαν να γίνουν εκδότες.

Από τότε ο Ικαρος έκανε μεγάλες πτήσεις, αναμετρήθηκε με δυσκολίες, γνώρισε δόξες, την ξύλινη σκάλα του ανέβηκαν ο Σεφέρης, ο Σικελιανός, ο Ελύτης, ο Γκάτσος, ο Σαχτούρης, ο Εγγονόπουλος, τόσοι και τόσοι, αλλά όλα αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά. Φέτος, οι εκδόσεις Ικαρος γιορτάζουν 70 χρόνια και μαζί γιορτάζουν και όσοι αναζητούν σημεία αναφοράς και ιστορική συνέχεια. Σε μια πόλη που αλλάζει δραματικά μέρα με τη μέρα και αδυνατίζουν οι δεσμοί της με το παρελθόν, ο Ικαρος λειτουργεί σαν υπόμνηση της ελληνικότητας και της εξωστρέφειας. Είναι ένα case study για την πνευματικότητα, το πείσμα, την ευφυΐα, την ικανότητα για μικρά και μεγάλα θαύματα σ’ αυτή τη χώρα.
Δεν πρόκειται για επετειακή γιορτή αλλά για ένα επί της ουσίας αισιόδοξο μήνυμα. Ο Ικαρος, αμιγώς οικογενειακή επιχείρηση, είναι πάντα εκεί, στην οδό Βουλής, με την ίδια ξύλινη σκάλα να οδηγεί στο μικρό πατάρι. Καθόλου αλλαγμένος κι όμως ολότελα διαφορετικός. Ιδιο ήθος, ίδια φιλοσοφία, ίδιες αξίες, νέα εποχή, νέα ανοίγματα, με ebooks και social media.
Τρίτη γενιά Με τη συμπαράσταση της Χρυσής και της Κατερίνας Καρύδη, τα ηνία έχει αναλάβει εδώ και λίγα χρόνια η τρίτη γενιά: Η Μαριλένα Πανουργιά, κόρη της Χρυσής, και ο Νίκος Αργύρης, γιος της Κατερίνας.
«To ήθος ήταν ό,τι πιο σημαντικό είχαμε. Αυτό κληρονομήσαμε από τον πατέρα μας και αυτό παραδώσαμε στα παιδιά μας», εξομολογείται η Χρυσή Καρύδη. «Δεν στοχεύσαμε ποτέ στα μπεστ σέλερ, όχι ότι δεν είχαμε και τέτοια. Οταν κυκλοφόρησε το “Εν Λευκώ’’ του Ελύτη πούλησε 7 χιλ. αντίτυπα μέσα σε δέκα μέρες. Δεν έχουμε, λοιπόν, κάτι εναντίον των μπεστ σέλερ, απλώς αυτό που είπαμε στον Νίκο και τη Μαριλένα ήταν “προσέχετε τι θα βγάζετε. Διαφυλάσσουμε το κύρος του Ικαρου πάνω απ’ όλα’’. Οταν ήμουν μικρή, ο πατέρας μας είχε στο σπίτι ένα έπιπλο γραφείο. Ανοιγε τα συρτάρια και μου έλεγε “τα βλέπεις αυτά; Αυτά θα σου αφήσω’’. Hταν κάποια δικά του χειρόγραφα, αλλά και του Σικελιανού, του Καβάφη. Σκεφτόμουν τότε “μα καλά, αυτά τα χαρτιά θα μου αφήσει...’’ Μεγαλώνοντας κατάλαβα τι είχα στα χέρια μου».
Ο Ικαρος συνεχίζει να είναι τόπος συνάντησης ποιητών, λογοτεχνών, εραστών του καλού βιβλίου. «Είναι σημείο αναφοράς για τη βόλτα της πόλης», σημειώνει η Κατερίνα Καρύδη. «Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που κοντοστέκονται απέξω και μας λένε “είστε ακόμη εδώ, από εσάς αγόρασα τον πρώτο μου Καβάφη’’».
Ο πυρήνας των εκδόσεων παραμένει η ποίηση, έχουν γίνει όμως, και επιτυχημένα ανοίγματα στο παιδικό βιβλίο λ.χ. «Ηταν μια πολύ καλή κίνηση και βρήκε ανταπόκριση. Δίνουμε μεγάλη σημασία σ’ αυτό γιατί όταν καλλιεργείς μικρούς αναγνώστες με κριτήρια υψηλής αισθητικής θα έχεις μεγάλους αναγνώστες υψηλής ποιότητας», επισημαίνει η Μαριλένα Πανουργιά. Πέρυσι μεγάλη εκδοτική επιτυχία είχε το graphic novel Logicomix των Απόστολου Δοξιάδη και Χρίστου Παπαδημητρίου.
Ολες οι επιτυχημένες εκδόσεις ανατυπώνονται διαρκώς. Tα long sellers του Ικαρου άλλωστε είναι πολλά. Οι εξαιρετικές εκδόσεις, εξονυχιστικά επιμελημένες σε όλα τα στάδια της παραγωγής, συναντούν τις νέες τεχνολογίες, τις ψηφιακές εκδόσεις, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ανοιγμα γίνεται και στην ξένη λογοτεχνία. Αναμένονται τα έργα: «Πού ήσασταν τότε;» του Paolo di Paolo (μτφρ. Ανταίος Χρυσοστομίδης), «Αστερισμός ζωτικών φαινομένων» του Αnthony Marra (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης), «Ιδιοπάθεια» του Sam Byers (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου). Στην οικογένεια του Ικαρου έχουν συμπεριληφθεί ήδη οι πεζογράφοι Δημήτρης Νόλλας και Βαγγέλης Ραπτόπουλος.
Σημαντικοί σταθμοί - Τον Δεκέμβριο του 1943 κυκλοφορεί το πρώτο βιβλίο του Ικαρου, το μυθιστόρημα του Κνουτ Χάμσουν «Στο άστρο του φθινοπώρου».
- Το 1945 εκδίδεται το «Ημερολόγιο Καταστρώματος β΄» του Γιώργου Σεφέρη και ξεκινάει μια αποκλειστική συνεργασία πολλών δεκαετιών.
- Το 1947 εκδίδονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα τα ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη.
- Το 1958 προσλαμβάνεται ο θρυλικός επιμελητής εκδόσεων Παναγιώτης Μέρμηγκας.
- Το 1959 ο Ικαρος αρχίζει τη μόνιμη συνεργασία του με τον Οδυσσέα Ελύτη. Πρώτο βιβλίο: «Αξιον Εστί».
- 1963: Nομπέλ Λογοτεχνίας στον Γιώργο Σεφέρη.
- 1979: Nομπέλ Λογοτεχνίας στον Οδυσσέα Ελύτη.
- Στις 13 Δεκεμβρίου 1984 πεθαίνει ο Νίκος Καρύδης. Στο συρτάρι του γραφείου του βρέθηκε ένα γράμμα, που μεταξύ άλλων αναφέρει: «...η Χρυσή και η Κατερίνα να κρατήσουν τον Ικαρο. Είναι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο»
Για την επέτειο Η επέτειος των 70 χρόνων λειτουργίας του εκδοτικού οίκου υλοποιείται με μια σειρά δράσεων υπό τον γενικό τίτλο «70 φτερά για τον Ικαρο» που περιλαμβάνει εικαστικές δράσεις, συνέργειες με ιδρύματα και φορείς και θεματικές ομιλίες. Ιδιαίτερο τόνο δίνει η εικαστική παρέμβαση στη βιτρίνα του βιβλιοπωλείου του Ικαρου στην οδό Βουλής 4 από ομάδα νέων καλλιτεχνών, αποφοίτων του Ζ΄ εργαστηρίου της ΑΣΚΤ του Γιάννη Ψυχοπαίδη.
Ο ίδιος ο Γιάννης Ψυχοπαίδης επιμελείται τα «Ημερολόγια Βιτρίνας: 11+1 Νέοι Καλλιτέχνες». Την πρώτη βιτρίνα που παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες σχεδίασε η εικαστικός Μπέσσυ Ράλλη. Σε όλη τη διάρκεια του 2013 οι εκδόσεις θα χρησιμοποιούν επετειακό λογότυπο για τα 70 χρόνια του Ικαρου που σχεδίασε η ομάδα g design (Μιχάλης Γεωργίου, Αλέξανδρος Γαβριλάκης, Δημήτρης Στεφανίδης).


Πηγή: Η Καθημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 17/02/2013