Η πορεία του Τραμπ και εμείς

                         

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Μετά από τη χαώδη περίοδο των πρώτων ημερών της προεδρίας του, ο Ντόνανλντ Τράμπ φαίνεται να προσγειώνεται στις επιταγές του αμερικανικού κατεστημένου και του θεσμικού πλαισίου της χώρας. Η αντιπαράθεση του με τη δικαιοσύνη στα θέματα μετανάστευσης, όπως και η αντιπαράθεση του με τις υπηρεσίες ασφαλείας κατέληξαν επί της ουσίας σε πολιτική ήττα του. Σε ήττα κατέληξε επίσης και η προσπάθεια του να καταργήσει το σύστημα υγείας που εισήγαγε ο προκάτοχος του Μπαράκ Ομπάμα, το Obamacare. Παρά το γεγονός  ότι οι Ρεπουμπλικάνοι διαθέτουν την πλειοψηφία στο Κογκρέσο, ο Τραμπ αναγκάστηκε να αποσύρει το σχετικό νομοσχέδιο του αφού δεν συγκέντρωνε την απατούμενη πλειοψηφία για να υιοθετηθεί.  Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί και η αποπομπή συμβούλων του που βρέθηκαν διαπλεκόμενοι με διάφορα συμφέροντα, είτε με δραστηριότητες που απέκρυψαν.

Ακολούθησε στη συνέχεια η μεγάλη στροφή στο θέμα της Συρίας με τον βομβαρδισμό της χώρας  αυτής και η ένταση που προκλήθηκε στις αμερικανορωσικές σχέσεις. Η στροφή αυτή σηματοδοτεί το τέλος των ψευδαισθήσεων που δημιούργησε προεκλογικά  η ρητορική Τραμπ ότι θα άφηνε πίσω του την αμερικανική επεμβατική  πολιτική και θα επεδίωκε την συνεννόηση με τη Μόσχα.  Πρόκειται για ήττα του αντισυστημικού λόγου του και νίκη του πανίσχυρου στρατιωτικο-βιομηχανικού  λόμπι. Διότι η στροφή  πολιτικής στο θέμα  της Συρίας επιτρέπει την αναθέρμανση των σχέσεων με την Σαουδική Αραβία και  τις μοναρχίες του κόλπου, οι οποίες είχαν ψυχρανθεί επι προεδρίας Ομπάμα, λόγω της άρνησης του να επέμβει για την ανατροπή του Άσαντ, αλλά και λόγω της αποκατάστασης των σχέσεων με το Ιράν.  Οι χώρες αυτές ήταν οι καλύτεροι αγαραστές αμερικανικών όπλων, αλλά με την πολιτική Ομπάμα άρχισαν να αναζητούν άλλους προμηθευτές από χώρες όπως η Γαλλία, η Βρετανία, ακόμη και η Κίνα. Είναι επίσης πολύ πιθανόν ότι η στροφή Τραμπ στο θέμα της Συρίας να ενθαρρύνθηκε και από το Ισραήλ που επιθυμεί την ανακοπή της ιρανικής επιρροής στη χώρα αυτή και ανησυχεί από την εκεί παρουσία της λιβανέζικης Χεζμπολάχ. Το ερώτημα που παραμένει για την ώρα αναπάντητο είναι μέχρι ποιο σημείο θα φτάσει η αμερικανική επέμβαση στη Συρία, μέχρι ποιο σημείο  θα γίνει προσπάθεια να υπάρξει διάλογος με την Μόσχα και να αποφευχθεί  ένας νέος Ψυχρός Πόλεμος. Το γεγονός πάντως  ότι δεν ακυρώθηκε η επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Ρεξ Τίλλερσον στη Μόσχα, είναι μια ένδειξη ότι καταβάλλονται προσπάθειες να διατηρηθούν ανοιχτοί οι διαυλοι επικοινωνίας στο πιο ψηλό διπλωματικό επίπεδο.

Το παράδοξο είναι ότι ο Τραμπ φαίνεται να τα βρίσκει με την Κίνα, μετά την πρόσφατη  επίσκεψη του Κινέζου Προέδρου Σι Τζινπίνγκ στις ΗΠΑ, ανατρέποντας την προεκλογική του ρητορεία  που την θεωρούσε ως τον πιο επικίνδυνο αντίπαλο των αμερικανικών συμφερόντων, τόσο στο γεωπολιτικό πεδίο όσο και στο οικονομικό-εμπορικό.

Εν ολίγοις, η αμερικανική πολιτική ακολουθεί την παραδοσιακή της κατεύθυνση, σύμφωνα με την οποία η Ρωσία παραμένει η πιο σημαντική απειλή  για τα αμερικανικά συμφέροντα, επιβεβαιώνοντας τον διπολισμό του διεθνούς συστήματος, έστω και σε μια πιο περιορισμένη κλίμακα από αυτή του Ψυχρού Πολέμου.

Στα καθ΄ημάς παραμένει ως ζητούμενο να διευκρινιστεί η αμεριανική πολιτική απέναντι στην Τουρκία. Οι πληροφορίες που υπάρχουν μέχρι στιγμής είναι ότι δεν θα υπάρξει στήριξη των τουρκικών επιδιώξεων στη Συρία, αλλά αντίθετα θα συνεχιστεί η στήριξη των Κούρδων, κάτι που είναι επίσης και θέση του Ισραήλ. Αν όμως η Ουάσιγκτον θελήσει την ίδια ώρα να διατηρήσει καλές σχέσεις με την Άγκυρα, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να επαναληφθεί το ίδιο σενάριο με αυτό του 2004, με το σχέδιο Ανάν: να προσπαθήσουν οι Αμερικανοί να ανταμείψουν την Τουρκία με παραχωρήσεις στην Κύπρο. Τη ίδια ώρα πάντως, υπάρχουν πληροφορίες ότι και η Αθήνα προσπαθεί να κερδίσει έδαφος στο γεωστρατηγικό παιχνίδι εμβαθύνοντας  τις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με τον Αλέξη Παπαχελά, του οποίου είναι γνωστες οι διασυνδέσεις με τα διάφορα κέντρα λήψης αποφάσεων τόσο στις ΗΠΑ όσο και αλλού, «η ελληνική  κυβέρνηση, με ισραηλινές ‘πλάτες’, έχει μπει σε έναν στρατηγικό διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες που θα μπορούσε να καταλήξει σε πρακτικά αποτελέσματα» ( Η Καθημερινή, 02.04.2017). Αντιλαμβάνεται κανείς ότι παίζονται πολλά παιχνίδια στα παρασκήνια με αβέβαιη την έκβαση τους. Πολλά θα εξαρτηθούν  βεβαίως και από τη μετά το δημοψήφισμα εποχή στην Τουρκία  και την στάση που θα ακολουθήσει μετά από αυτό ο Εντογάν. Για την ώρα πάντως, αυτός ο μαινόμενος εναντίον των πάντων, είναι πολύ προσεκτικός απέναντι στους Αμερικανούς.

Σε όλα αυτά ανησυχητική είναι η στάση της Λευκωσίας με τον τρόπο που διαχειρίστηκε την επάνοδο της στις συνομιλίες, αφού επιστρέφει ταπεινωμένη, στη βάση όσων της υπαγόρευσε η Άγκυρα, μέσω Ακιντζή . Ανησυχητική παραμένει επίσης και η συνεχής υπόσκαψη του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών που θεωρείτα εμπόδιο από τους οπαδούς της όποιας λύσης στις υποχωρήσεις που είναι έτοιμοι να κάνουν για τις εγγυήσεις της Τουρκίας και την παραμονή τουρκικού στρατού στην Κύπρο. Προπάντων που έγινε αποδεκτή μιας μορφής επιδιατησία στις συνομιλίες αυτές και πακετοποίηση των καφαλαίων που αφορούν τα θέματα διακυβέρνησης, εδαφικού, περιουσιακού, τεσσάρων ελευθεριών και εποίκων. Στόχος να ικανοποιηθούν οι τουρκικές απαιτήσεις και να στριμωχτεί στη συνέχεια η Αθήνα στο θέμα των εγγυήσεων και της παραμονής τουρκικού στρατού στο νησί. Οι καιροί ου μαινετοί!

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com