O Πόλεμος του Swift
Κάθε μεγάλη πολεμική σύρραξη φαίνεται να φέρνει μαζί της και νέα όπλα. Στην άκρως παγκοσμιοποιημένη οικονομία μας, διαφαίνεται ότι τα οικονομικά αποτελούν ή/και προσφέρουν ένα ολοένα και πιο διαδεδομένο και πιο πλούσιο «οπλοστάσιο». Έτσι τώρα έχει μπει στον πόλεμο και το SWIFT. Τι σημαίνει όμως αυτό;
Το διεθνές σύστημα επικοινωνίας συναλλαγών, SWIFT, είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος πληρωμής κρατών και των επιχειρήσεων τους διεθνώς, για αγαθά και υπηρεσίες. Οι πληρωμές περνούν μέσα από ένα δίκτυο συνδεδεμένων διεθνών τραπεζών, εκ των οποίων οι Αμερικάνες είναι σίγουρα οι κυριότεροι αντι-συμβαλλόμενοι, αφού και οι περισσότερες πληρωμές γίνονται σε δολάριο.
Είναι γνωστό ότι το SWIFT, με βάση και την τεχνολογία σήμερα, ήταν και παραμένει ο τρόπος με τον οποίο τόσο οι μεγαλύτερες Αμερικάνικες τράπεζες όσο και η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχουν πρόσβαση σε στοιχεία διεθνών διατραπεζικών συναλλαγών, και έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζουν ποιοι ενδεχομένως να παραβίασαν τις όποιες επιβληθείσες κυρώσεις. Αυτό γίνεται συνήθως μέσα από τις μεγαλύτερες Αμερικάνικες τράπεζες που συμμετέχουν. Την ίδια στιγμή, το SWIFT εδρεύει στις Βρυξέλες. Άρα για να εργαλειοποιηθεί το SWIFT σε κάθε περίπτωση θα πρέπει η ΕΕ να συμμετέχει στην όλη διαδικασία. Και αρχικά, η ΕΕ, και ιδιαίτερα η Γερμανία και η Ιταλία, δεν συναινούσαν σε αυτό το μέτρο. Κυρίως, λόγω εξάρτησης τους από το Ρωσικό Φυσικό Αέριο - ενδεικτικά, αναλυτές μιλάνε για το 40% του Φυσικού Αερίου στη Δυτική Ευρώπη. Έτσι, το μέτρο αυτό δεν ήταν στο πρώτο πακέτο. Και που άλλαξε στην πορεία, όταν κάμφθηκαν οι αντιδράσεις του Γερμανο-Ιταλικου τόξου, μέσα από έντονη ενδο-νατοϊκή πίεση, αλλά και περιορισμό του μέτρου. Έτσι ξεκίνησε ο πόλεμος του SWIFT. Προς το παρόν απευθυνόμενο μόνο προς μικρό αριθμό Ρωσικών τραπεζών και σε βαθμό που δεν επηρεάζει καθολικά τις συναλλαγές σε Φυσικό Αέριο.
Παρά το αναντίλεκτο γεγονός ότι η εισβολή στην Ουκρανία έπρεπε και πρέπει να καταδικαστεί άμεσα, έμπρακτα και αποτελεσματικά, αυτό το νέο μέτρο, με βάση τα μεγέθη και τις πιθανές επιπτώσεις, θεωρώ ότι είναι πολύ ριψοκίνδυνο. Περισσότερο εκ μέρους της δύσης. Εάν μάλιστα αφεθεί να περάσει και στη δεύτερη φάση, θα μπορούσε να πλήξει σημαντικά τις οικονομίες των ΗΠΑ αλλά και των μεγάλων της ΕΕ – ιδιαίτερα της Γερμανίας. Μέσα από τις έντονες διαταράξεις στην παγκόσμια αγορά ενέργειας. Αφού το Ρωσικό πετρέλαιο (crude) αποτελεί περίπου το 15% της παγκόσμιας προσφοράς. Κάτι που όπως έχουμε δει, ενδέχεται να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των τιμών ενέργειας και γενικότερα σε αλυσιδωτές πληθωριστικές πιέσεις. Ειδικά αν έρθει να προστεθεί τώρα, στα δομικά προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα λόγω της πανδημίας και των ήδη ψηλών τιμών στην ενέργεια. Άρα μια περαιτέρω αύξηση στο κόστος ενέργειας, ενδέχεται να επιφέρει σημαντικό πλήγμα στην εύθραυστη ανάπτυξη του περασμένου χρόνου στις ΗΠΑ και την ΕΕ, αλλά και παγκόσμια. Παραταύτα, παραμένει σταθερά όπως φαίνεται στην ατζέντα ο πλήρης αποκλεισμός της Ρωσίας από το SWIFT, και άρα και σε σχέση με την αγορά ενέργειας – η οποία είναι άλλωστε και η σημαντικότερη πηγή εσόδων και ξένου συναλλάγματος σήμερα για τη Ρωσία.
Φυσικά, ενυπάρχουν τρόποι η Ρωσία να παρακάμψει το SWIFT. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το κινέζικο Γουάν στις συναλλαγές της. Ή μαζί με την Κίνα και άλλους να εγκαθιδρύσουν ένα παράλληλο διεθνές σύστημα επικοινωνίας συναλλαγών. Κάτι το οποίο συζητήθηκε έντονα και δοκιμάστηκε πιλοτικά από το 2012, λόγω των κυρώσεων στο ενεργειακά πλούσιο Ιράν. Άλλος τρόπος θα ήταν η τεχνολογία των κρυπτονομισμάτων ή πιο συμβατικά, ενός κρατικού ψηφιακού συναλλάγματος. Κάτι το οποίο ήδη η Κίνα έχει δοκιμάσει. Όλες φυσικά αυτές οι επιλογές πρέπει να δημιουργούν έντονη ανησυχία στη ΕΕ και στη δύση γενικότερα. Σπρώχνοντας την ενεργειακά πλούσια Ρωσία στις αγκάλες (και έλεγχο) της Κίνας και η δημιουργία και πάλι δύο πόλων με αντίθετες παγκόσμιες ατζέντες, αναντίλεκτα δεν μπορεί να είναι κάτι θετικό για κανένα. Ας ελπίσουμε σε πιο ήρεμες, μελετημένες και ελεγχόμενες αποφάσεις.
* Διδάκτορας Χρηματοοικονομικών του Πανεπιστημίου του Cambridge.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire