Απομυθοποίηση μιας Γεωπολιτικής Σύγκρουσης

 

Του Γιώργου Μιτζίνη*

 Σε έναν κόσμο όπου το αμερικανικό δολάριο κυριαρχεί στο διεθνές εμπόριο και στα οικονομικά συστήματα, ολοένα και περισσότερες χώρες εκφράζουν επιφυλάξεις και κάποιες έντονη αντίθεση στην χρήση του ως «γεωπολιτικού όπλου». Είναι κοινή πεποίθηση πως οι ΗΠΑ εκμεταλλεύονται την υπεροχή του δολαρίου για να επιβάλλουν κυρώσεις, να τιμωρούν χώρες που αντιτίθενται στα συμφέροντά τους (π.χ. Ιράν, Βόρεια Κορέα, Ρωσία, Βενεζουέλα, Νικαράγουα) και να διαμορφώνουν την παγκόσμια τάξη κατά βούληση. Αυτή η πρακτική απειλεί την εθνική κυριαρχία των κρατών και εντείνει την αστάθεια στην διεθνή κοινότητα.  

 Τρία είναι κυρίως τα προβλήματα που δημιουργεί ηγεμονία του δολαρίου:  

1. Κυριαρχία και Ασφάλεια: Οι αμερικανικές κυρώσεις μέσω συστημάτων όπως το SWIFT εκθέτουν χώρες σε οικονομική καταστροφή. Η Κίνα ειδικά μετά τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας το 2022, φοβάται πως θα γίνει επόμενος στόχος.  

2. Αστάθεια: Η πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (π.χ. επιτόκια, εκτυπωμένο χρήμα ) επηρεάζει ολόκληρες οικονομίες, συχνά με δραματικές συνέπειες για αναπτυσσόμενες και όχι μόνο χώρες. ( Οι αμερικάνοι με εκτυπωμένο χρήμα αγοράζουν προϊόντα και απολαμβάνουν υψηλό βιοτικό επίπεδο εις βάρος όλου του κόσμου. Και τώρα ο πρόεδρος τους ισχυρίζεται ότι δεν τους σέβονται και όλοι τους κλέβουν...)

3. Ανισότητα: Η εξάρτηση από το δολάριο ενισχύει μια «αποικιακή» οικονομική τάξη, όπου οι δυτικές χώρες επιβάλλουν τους κανόνες κατά το δοκούν.

Για να μειώσουν την εξάρτηση από το δολάριο, κάποιες χώρες προωθούν μια στρατηγική "αποδολαριοποίησης" με τα εξής κύρια στοιχεία:  

- Διμερείς Συμφωνίες σε Εθνικά Νομίσματα: Χώρες όπως η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Βραζιλία, η Κίνα, διευθετούν το εμπόριο ενεργειακών προϊόντων ή προϊόντων γεωργίας απευθείας σε τοπικά νομίσματα και στοχεύουν να μειώσουν την ευπάθεια σε αμερικανικές απαγορεύσεις. 

- Εναλλακτικά Χρηματοπιστωτικά Συστήματα οπως:

- Το Cross-Border Interbank Payment System (CIPS), κινεζικό αντίστοιχο του SWIFT. 

- Το Ρωσικό Σύστημα Μεταφοράς Χρηματοοικονομικών Μηνυμάτων (SPFS). 

- Η ανάπτυξη του ACUMER από το Ιράν, λόγω του παρατεταμένου αποκλεισμού του από το SWIFT, 

- η Αφρικανική Ένωση εγκαινίασε το Pan-African Payment and Settlement System (PAPSS), το οποίο επίσης παρακάμπτει το SWIFT και το δολάριο.

- Ακόμα και φιλικές προς την Αμερική χώρες όπως η Ένωση Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN) ξεκίνησε την πρωτοβουλία Regional Payment Connectivity (RPC), η οποία παρακάμπτει το SWIFT και τον ρόλο του δολαρίου. 

- Τέλος ο συνασπισμός BRICS έχει αναπτύξει την πρωτοβουλία "BRICS Pay", η οποία θεωρείται ένας δυνητικά σημαντικός ανταγωνιστής του SWIFT.

- Προωθούνται στρατηγικές συμμαχίες μέσω ομάδων όπως οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Ν. Αφρική και αρκετές ακόμα ), και δημιουργία νέων θεσμών όπως η Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης των BRICS.  

- Αύξηση αποθεματικών σε Χρυσό. 

Η Κίνα μειώνει σταδιακά την έκθεσή της σε αμερικανικά ομόλογα, ( χωρίς να τα ξεπουλάει ) και αυξάνει τα αποθέματά της σε χρυσό ως «προστασία» έναντι κρίσεων του δολαρίου.

Η Ρωσία σταδιακά και κυρίως μετά το 22 έχει αυξήσει θεαματικά τα αποθέματά της σε χρυσό και ξεπερνά επιτυχώς τις παντοειδείς κυρώσεις.

Παρόλα αυτά τα βήματα, το δολάριο εξακολουθεί να κυριαρχεί (54% των παγκόσμιων συναλλαγών το 2023 ).

Η σταδιακή διάβρωση της θέσης του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μειωμένη ζήτηση για περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια, επηρεάζοντας ενδεχομένως την αξία του δολαρίου και την ικανότητα των ΗΠΑ να χρηματοδοτούν το ιλιγγιώδες χρέος τους των 36,2 τρις !

Αυτό θα είχε καταστροφικές συνέπειες για το βιοτικό επίπεδο των Αμερικανών και κανένας προς το παρόν δεν το επιδιώκει, γιατί είναι άγνωστο πού θα οδηγηθούμε.

Θα πρέπει όμως οι Ηνωμένες Πολιτείες να πάψουν να χρησιμοποιούν το SWIFT  και το δολάριο για να απομονώνουν χώρες που θεωρούνται αντίπαλοί τους ή σαν εργαλείο για την επιβολή κυρώσεων και την επίτευξη γεωπολιτικών στόχων.

*Ελεύθερος παρατηρητής αυτών που συμβαίνουν στον κόσμο.

 

                                        Γιώργος Μιτζίνης