Η Γερμανία και το δίλημμα της Κύπρου

  Δυναστικός μονόδρομος

Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΡΙΑΝΤΗ

Αναπόφευκτες οι ποταμηδόν αναλύσεις για τη σφαγή της Κύπρου και τον κυριαρχικό ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη, εισφέρουν γόνιμα στοιχεία στον κοινό προβληματισμό ακόμη και όταν φωτίζουν μονοδιάστατα τα δύο αυτά ζητήματα. Η στήλη, στον περιορισμένο χώρο που διαθέτει, καταθέτει τον δικό της οβολό... Η Γερμανία: Ηγεμονεύει χωρίς αντίπαλο δέος και αμφίθυμους συνεταίρους. Η σύμπλευση με τη Γαλλία διατηρείται τύποις, καθώς ο αμήχανος Ολάντ έχει εμπλακεί στη μοίρα των λογάδων σοσιαλδημοκρατών που κοιμούνται με το όνειρο -και τις εξαγγελίες- των δραστικών ανατροπών και ξυπνούν βασιλικότεροι του βασιλέως. Αυτοαναιρούνται και ενδίδουν... Η Βρετανία, πιστή στην ιδιωφελή ιδιαιτερότητά της, δεν έχει λόγο να βρίσκεται στην εμπροσθοφυλακή, ούτε δύναται θεσμικώς, ενώ η ετέρα των μεγάλων, η Ιταλία, βρίσκεται οικονομικώς στα κατωφερή της Ευρώπης και αδυνατεί πλήρως να διεκδικήσει ρόλο. Μένει η Γερμανία, συνεπικουρούμενη από δορυφόρους και συμμάχους τους οποίους ορίζει και κατευθύνει.

Τι σημαίνει, όμως, «γερμανική Ευρώπη», εξέλιξη την οποία ξορκίζουν ώς και δεδηλωμένοι θιασώτες, αρμοί του περιώνυμου ευρωπαϊσμού; Μέχρι τώρα γνωρίζαμε αυτό που επιβεβαίωσε η πικρή εμπειρία: η αρχιτεκτονική του ευρώ, με την ένταξη χλωμών οικονομιών, εξυπηρετούσε συγκεκριμένο σκοπό. Τη συγκράτηση του κοινού νομίσματος ώστε να μη δημιουργεί πρόβλημα στις εξαγωγές, κυρίως των ισχυρών χωρών, η υπεραιμία του ευρώ. Ηθελημένα, δηλαδή, με βάση το εν λόγω κριτήριο -αλλά και την επιστράτευση πολιτικών κριτηρίων- συγκροτήθηκε η ΟΝΕ, εν γνώσει των ιθυνόντων ότι η πραγματικότης στις οικονομίες των πτωχών συγγενών (Ελλάδα, Πορτογαλία κ.τ.λ.) είναι διαφορετική από την ψευδή εικόνα που εμφάνιζαν.
Η βολική για τους ισχυρούς κατάσταση οδηγήθηκε στο όριο, καθώς έρρεε άφθονο το χρήμα υπό τις παροτρύνσεις και την πίεση δανειστών και τραπεζών, χωρίς να ενισχύονται κατά κύριο λόγο οι παραγωγικές επενδύσεις, ιδία στις αδύναμες του Νότου. Με άλλα λόγια, οι ίδιοι άνθρωποι που δημιούργησαν, επιδότησαν και ανέχθηκαν μια στρεβλή και επικίνδυνη εξέλιξη, οι ίδιοι παρουσιάστηκαν αργότερα ως σωτήρες, δίνοντας αιματηρά μαθήματα λιτότητος και ύφεσης στους άναυδους του Νότου.
Η σφαγή της Κύπρου συμπλήρωσε το κάδρο: οι οικονομίες του Νότου, προπάντων αυτές, δεν θα βρίσκονται απλώς σε μονίμως επιτηρούμενη καχεξία, αλλά κυριολεκτικώς στο έλεος αλλοτρίων δυνάμεων -λέγε με Γερμανία- ώς και για την παραμικρή απόφαση για το οικονομικό τους μέλλον. Δεν πρόκεται για αυθαίρετη ερμηνεία, αλλά για αξιολόγηση απτών στοιχείων ορατής δυναμικής.
Συγκεκριμένα, οι τεκτονικές αλλαγές στον τραπεζικό τομέα κατατείνουν στη διαμόρφωση ενιαίου τραπεζικού κέντρου, υπό την εποπτεία της Γερμανίας φυσικά, το οποίο θα ελέγχει εξονυχιστικά και θα χρηματοδοτεί κατά το δοκούν τις επενδύσεις και την εν γένει αναπτυξιακή δραστηριότητα. Ακόμη και αν οι τράπεζες των χωρών κρίνουν και εγκρίνουν με απολύτως αντικειμενικά κριτήρια τις αιτήσεις για επενδύσεις, θα βρίσκονται σε πλήρη αδυναμία να τις χρηματοδοτήσουν αν δεν υπάρχει έξωθεν «πράσινο φως». Επομένως, μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό ότι το μέχρι πρότινος γνωστό σε μας παιχνίδι της διαπλοκής προσλαμβάνει νέες, ευρύτερες διαστάσεις, υπερεθνικού χαρακτήρα.
Αυτό σημαίνει, λόγου χάριν, ότι μια επένδυση που κρίνεται ευθέως ανταγωνιστική μιας γερμανικής ή ολλανδικής τοιαύτης, ενδεχομένως να μην εγκρίνεται. Για προφανείς λόγους... Το ίδιο θα επισυμβεί και σε άλλα πεδία, όπως φέρ' ειπείν στην νευραλγική επικράτεια των Μέσων Ενημέρωσης. Η επεμβατική αυτή δυνατότης θα λειτουργεί καθηλωτικά για τις ήδη χειμαζόμενες οικονομίες, παράλληλα με την παντελώς ασύδοτη συμπεριφορά των επικυρίαρχων και σε άλλους τομείς, όπως αυτή επισημάνθηκε στην Κύπρο (αναίρεση ώς και κλασικών λειτουργιών της καπιταλιστικής οικονομίας) ή επισημαίνεται στις χώρες του Μνημονίου, με τα σοβαρά πλήγματα ακόμη και στο στοιχειώδες της δημοκρατικής και συνταγματικής τάξης.
Οολοκληρωτικός αυτός έλεγχος -γερμανική κυριαρχία, εξουθενωτική καθυπόταξη όσων αντιδρούν- είναι συμβατός με σοβαρά ζητήματα γεωπολιτικού χαρακτήρα, τα οποία δεν είναι αμιγώς γερμανικού ενδιαφέροντος και στοχεύσεων. Οι αποκλίνοντες στόχοι π.χ. μεταξύ Γερμανίας και Αμερικής δεν εμποδίζουν πρόσκαιρες ή σταθερές ταυτίσεις σχετικά με την αντιμετώπιση της Ρωσίας ή της Κίνας. Το παράδειγμα της Κύπρου είναι χαρακτηριστικό: ένα «φάλτσο» της απελπισμένης και οργισμένης Λευκωσίας, για πλήρη αξιοποίηση του ρωσικού παράγοντα, θα δημιουργούσε τεράστιο πρόβλημα συνολικά στη Δύση (Ενωση, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ). Η Ρωσία, που δεν είναι φιλόπτωχο ταμείο, θα απαιτούσε, ως εικός, συγκεκριμένα ανταλλάγματα και δεσμεύσεις. Με δεδομένη τη λεπτή κατάσταση στην περιοχή, ενδεχόμενη συμπόρευση Ρωσίας-Κύπρου θα άλλαζε δραστικά και δραματικά τα δεδομένα.
Τόλμημα; Ασφαλώς. Αλλά όταν η αργυραμοιβοί παίζουν με τη μοίρα σου, γιατί όχι; Το λέει απλά και ειλικρινά ένας ξένος. Ο Ισραηλινός αναλυτής Εφραίμ Ινμπαρ (συνέντευξη στον Αθανάσιο Ελλις της «Καθημερινής», 31.3.2013): «Αν ήμουν Κύπριος δεν θα στηριζόμουν στο ΝΑΤΟ για να με υπερασπιστεί. Η Μόσχα είναι καλύτερα τοποθετημένη να στηρίξει την Κύπρο έναντι της Τουρκίας»...Τα πράγματα, βέβαια, δεν είναι τόσο απλά. Αλλά οι εγκληματικοί μονόδρομοι μήπως είναι χειρότεροι από έστω ριψοκίνδυνες επιλογές;