Η Κωνσταντινούπολη, το Ισλάμ και η Τουρκία

 Σταύρος Θεοδωράκης

Οι μιναρέδες απειλούν την Πόλη

photo: Moyan_Brenn@Flickr

Στην Πόλη με έφερε ο Καβάφης. Ο Αλεξανδρινός είχε ζήσει 28 μήνες στο Νιχώρι στον Βόσπορο και φέτος, με αφορμή τα 150 χρόνια από την γέννησή του, έγινε στην Πόλη ένα εξαίρετο μαθητικό συνέδριο. Στο αεροδρόμιο προσγειώθηκα απόγευμα και οι δρόμοι προς το κέντρο ήταν γεμάτοι τουλίπες. Όχι για τον Καβάφη – άλλωστε τα «Ωραία λουλούδια και άσπρα» που αναφέρει κάπου ο ποιητής είναι μάλλον γιασεμιά (ή, μήπως, άσπρα τριαντάφυλλα;).

Αλλά κοντεύω να παρασυρθώ και δεν θέλω να γράψω τώρα για τον Καβάφη. Φτάνοντας στο κέντρο ανηφόρισα σε έναν λόφο από όπου έβλεπα τη γέφυρα του Γαλατά και ένα μεγάλο τμήμα του Κεράτιου κόλπου. Ένα - δύο - τρία - τέσσερα - πέντε - έξι - επτά… Παντού τζαμιά. Ίσως να έφταιγε η ώρα. Άναβαν τα πρώτα φώτα της νύχτας και φώτιζαν οι μιναρέδες.

Ο αριθμός των τζαμιών αυξήθηκε από 63.000 το 1988, σε 82.000 το 2012, με πληροφορεί η φίλη μου Αριάνα Φερεντίνου, δημοσιογράφος και μόνιμος κάτοικος Τουρκίας.  Η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων, από τη στιγμή που ανέβηκε ο Ερντογάν στην εξουσία, ενισχύθηκε όσο καμιά άλλη κυβερνητική υπηρεσία. Ο προϋπολογισμός της έφτασε στα 4.6 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες (κοντά δηλαδή στα 2 δισεκατομμύρια ευρώ!) όταν ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εσωτερικών είναι 3 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες, του υπουργείου Υγείας 2.5 δισ. και του υπουργείου Εξωτερικών 1.6 δισ.! Έτσι, οι «Θρησκευτικές Υποθέσεις» μπορούν και μισθοδοτούν 90.000 υπαλλήλους (κυρίως ιμάμηδες και μουφτήδες) όταν όλη η Τουρκία έχει 77.000 γιατρούς!
Αντιστοίχως σε όλη τη χώρα υπάρχουν 1.435 βιβλιοθήκες, αλλά 3.852 σχολεία Κορανίου (και εκατοντάδες άλλα παράνομα που λειτουργούν με την ανοχή των αρχών). «Αν μια χώρα λοιπόν δαπανά περισσότερα χρήματα για τζαμιά και μαθήματα Κορανίου από όσα δαπανά για τα πανεπιστήμια και εκπαιδεύει περισσότερους ιμάμηδες από γιατρούς, ήρθε η στιγμή να σκεφτούμε σοβαρά την κατάστασή της», σχολίασε πρόσφατα ένας δημοφιλής τούρκος δημοσιογράφος.

Αν εξαιρέσεις όμως τους μιναρέδες, τίποτα στην Πόλη δεν μαρτυρά την επιχειρούμενη παλιννόστηση των φανατικών. Τα τζαμιά δεν γεμίζουν. Μπορεί οι κυρίες των κυρίων της εξουσίας να ποζάρουν μόνο με μαντίλες, οι σύγχρονες Τουρκάλες, όμως, δεν τις ακολουθούν. Και μπορεί ο Ερντογάν να «έκοψε» από τον Σουλεϊμάν τα φιλιά και κάθε υποψία ποτού, στα εστιατόρια και τα καφέ όμως όλοι μπορούν να πιουν αλκοόλ και στους δρόμους θα βρεις πολλά ζευγάρια να φιλιούνται. Είναι σαν ο Ερντογάν να οικοδομεί ένα παράλληλο μουσουλμανικό σύμπαν, σε πείσμα μιας χώρας που θέλει να φύγει μπροστά. Και το μεγαλύτερο αεροδρόμιο στον κόσμο (που, όταν ολοκληρωθεί, θα διαχειρίζεται 150 εκατομμύρια επιβάτες!) και το τζαμί με τους υψηλότερους μιναρέδες στον κόσμο (στην κορυφή του λόφου της Τσάμλιτζα, στην ασιατική πλευρά της Πόλης). Όπου να 'ναι θα μπει μπροστά και το τζαμί της πλατείας Ταξίμ, με τον Ερντογάν να καθορίζει ακόμη και τα σχέδια καθώς -όπως αποκάλυψε ο επικεφαλής αρχιτέκτονας- «ο αξιότιμος πρωθυπουργός μας φαίνεται να θέλει περισσότερο κλασικό στυλ παρά σύγχρονο, όπως είχαμε αποφασίσει αρχικά». Και ίσως αυτή η προτροπή του ισλαμιστή ηγέτη να μαρτυρά την πορεία που θέλει να τραβήξει, τελικά, η Τουρκία. Περισσότερο κλασική, παρά σύγχρονη.
Φευ.
Ή μάλλον ας ελπίσουμε ότι «…πλην, φευ, τούτο είν’ απατηλή ελπίς!» (που γράφει και ο Καβάφης).