Ελλάδα : Ένας οικονομολόγος που παρουσιάζει τα πράγματα χωρίς περιστροφές

Γιάνης Βαρουφάκης

Πρωτογενές Έλλειμμα

Η εξάλειψη του πρωτογενούς ελλείμματος είναι καθοριστικής σημασίας για ένα κράτος-μέλος της ευρωζώνης που έχει ένα μη βιώσιμο χρέος (προς την Ευρώπη και το ΔΝΤ), το οποίο, καθώς δεν είναι βιώσιμο, πρέπει (θέλει-δεν-θέλει) να επαναδιαπραγματευτεί. Αν το πρωτογενές πλεόνασμα (ή, τουλάχιστον, η εξάλειψη του πρωτογενούς ελλείμματος) είναι πραγματικότητα, αυτό σημαίνει ένα πράγμα: ότι το ελληνικό δημόσιο δύναται, για μακρό χρονικό διάστημα, να ζει από τα φορολογικά του έσοδα, καταβάλλοντας κανονικά μισθούς, συντάξεις και αποπληρώνοντας τα χρήματα που χρωστά στους προμηθευτές του. Κάτι τέτοιο θα ενίσχυε τα μέγιστα την διαπραγματευτική ισχύ της κυβέρνησης απέναντι στο Βερολίνο, τη Φραγκφούρτη και τις Βρυξέλλες κατά τις εθνικής σημασίας διαπραγματεύσεις για το χρέος. Γιατί; Επειδή οι εταίροι μας θα γνώριζαν πως, στην χειρότερη περίπτωση (μιας κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων), το ελληνικό κράτος μπορεί να αναστείλει τις αποπληρωμές των δανείων του (έως ότου προκύψει μια συμφωνία που καθιστά το χρέος μας βιώσιμο), χωρίς να σταματήσει να πληρώνει μισθούς, συντάξεις και προμηθευτές.


Για τους πιο πάνω λόγους, θα ήμουν ο πρώτος που θα έσπευδα να γιορτάσω (ακόμα και στους δρόμους!) ένα πραγματικό πρωτογενές πλεόνασμα. Τι σημαίνει όμως πραγματικό πλεόνασμα; Το ερώτημα δεν είναι θεωρητικό, ούτε επιτρέπεται να εξαντλείται σε συζητήσεις περί λογιστικών κανόνων και μεθόδων. Το ερώτημα είναι πρακτικό: μπορεί το κράτος να «ζήσει» για ένα έτος τουλάχιστον χωρίς δανεικά; Αυτό σημαίνει! Αν, π.χ., το ελληνικό δημόσιο μπορούσε να μην λάβει δάνεια το 2013 και, παρόλα αυτά, να πληρώνει μισθούς, συντάξεις και προμηθευτές, τότε πράγματι το 2013 το κράτος μας είχε πρωτογενές πλεόνασμα. Το ίδιο και για το 2014: αν δεν χρειαστούμε εκδόσεις ομολόγων ή νέες μνημονιακές δόσεις για να καλύπτονται μισθοί, συντάξεις και πληρωμές προμηθευτών, τότε, ναι, υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα και για το 2014.
Υπήρξε, όμως, τέτοιο πλεόνασμα το 2013; Σύμφωνα με την ίδια την ΕΛΣΤΑΤ και την Eurostat δεν υπήρξε. Από τα επίσημα στοιχεία προκύπτει ότι η Γενική Κυβέρνηση παρουσίασε έλλειμμα 2,1% του ΑΕΠ, χωρίς να λαμβάνεται υπ' όψη η «ενίσχυση» των τραπεζών (και 12,7% αν ληφθεί υπ’ όψη). Επί πλέον, το δημόσιο έχει και ληξιπρόθεσμα χρέη σε προμηθευτές του, που έπρεπε να έχουν καταβληθεί εντός του 2013. Με άλλα λόγια, το 2013, το ελληνικό κράτος δεν θα μπορούσε να καλύψει μισθούς, συντάξεις και αποπληρωμές προμηθευτών. Όπερ μεθερμηνευόμενο, το ελληνικό κράτος είχε πρωτογενές έλλειμμα.
Τότε, πώς προκύπτει ότι έχουμε πρωτογενές πλεόνασμα για το 2013; Η απάντηση βρίσκεται στα ψιλά των επίσημων στοιχείων των ΕΛΣΤΑΤ και Eurostat. Αφήνοντας στην άκρη την πονεμένη (για τους προμηθευτές του δημοσίου) ιστορία των ληξιπρόθεσμων οφειλών, η ΕΛΣΤΑΤ μας λέει ότι, για το 2013, κατέγραψε «λευκές τρύπες» 770 εκατομμυρίων ευρώ στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και 4,7 δισεκατoμμυρίων ευρώ στα ασφαλιστικά ταμεία* (από έλλειμμα 2,2 δις το 2012). Πιστεύει πράγματι κανείς ότι τα πτωχευμένα ασφαλιστικά ταμεία, και οι εξαθλιωμένοι δήμοι, έχουν τέτοια πλεονάσματα τα οποία να μπορούσε, έστω και εν δυνάμει, να χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για να πληρώνει μισθούς, συντάξεις και προμηθευτές; Σε καμία περίπτωση.
Δυστυχώς πρόκειται για νέα επεισόδια στο σήριαλ των Greek statistics, τα οποία, άλλη μια φορά (όπως είχε γίνει και το 2001/2 με την εξοργιστική συμμετοχή της Goldman Sachs στο παιχνίδι απόκρυψης των πραγματικών ελλειμμάτων), επικυρώνει η Eurostat, κατά σύμπτωση λίγο πριν τις ευρωεκλογές...
(*) Προς τιμήν του, ο Γιώργος Κύρτσος ήταν ο πρώτος, και μόνος δημοσιογράφος, που έδωσε δημοσιότητα στο σκάνδαλο αυτό της προσμέτρησης των υποτιθέμενων «λευκών τρυπών» των ασφαλιστικών ταμείων στα έσοδα του κράτους. Ελπίζω τώρα που είναι υποψήφιος ευρωβουλευτής της Ν.Δ. να μην αναιρέσει την συνεισφορά του αυτή στον δημόσιο διάλογο.