Κυπριακές προεδρικές εκλογές: ΑΚΕΛ και Μαλάς

                

    Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Με ποιες προοπτικές παρουσιάζεται για δεύτερη φορά στις προεδρικές εκλογές ο Σταύρος Μαλάς, υποψήφιος του ΑΚΕΛ, έστω και αν θέλει να παρουσιάζεται ως ανεξάρτητος; Μάλλον να ξεκινήσουμε από το ΑΚΕΛ, το ιστορικό αυτό κόμμα, το αρχαιότερο του κυπριακού πολιτικού συστήματος. Αν και ιδρύθηκε το 1941, διεκδικεί την συνέχεια του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου-ΚΚΚ που ιδρύθηκε το 1926. Το κόμμα έχει μια πλούσια δράση κοινωνικών αγώνων και συνέβαλε αποφασιστικά στη δημιουργία καλύτερων συνθηκών ζωής για τους εργαζόμενους. Στο εθνικό θέμα υιοθέτησε τελικά την σκληρή ενωτική γραμμή παρά τις κάποιες αμφιταλαντεύσεις που παρουσίασε ενίοτε. Στις πρώτες προεδρικές εκλογές μετά την ανεξαρτησία αντιτάχτηκε στην υποψηφιότητα Μακαρίου, όπως είχε αντιταχτεί προηγουμένως και στις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου και υποστήριξε την υποψηφιότητα Ιωάννη Κληρίδη με πολιτικές δυνάμεις που προέρχονταν από το χώρο της Δεξιάς, με πλούσια αντικομμουνιστική δράση. Στη συνέχεια συντάκτηκε με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ως το τέλος της ζωής του. Εντούτοις, μετά το πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, αμφιταλαντεύτηκε για μια στιγμή ανάμεσα στο Γλαύκο Κληρίδη και τον Μακάριο, αλλά στη συνέχεια συντάκτηκε τόσο με τον Μακάριο όσο και με τον διάδοχο του τον Σπύρο Κυπριανού και το ΔΗΚΟ. Ήταν η εποχή της «πατριωτικής» αστικής τάξης που εξέφραζε το ΔΗΚΟ, σύμφωνα με την κομματική ανάλυση, ενώ ο ΔΗΣΥ  αναγορεύτηκε στην πέμπτη φάλαγγα του ιμπεριαλισμού. Παρ΄όλα αυτά, κάποια στιγμή υπήρξε μια προσέγγιση με τον ΔΗΣΥ και μαζί το 1985 ψήφισαν στη Βουλή την καταδίκη Σπύρου Κυπριανού που απέριπτε τους δείκτες Γκουεγιάρ. Στα επόμενα χρόνια έγινε φανερή μια προσέγγιση ΑΚΕΛ-ΔΗΣΥ στο Κυπριακό, παρ΄όλο που παρεμβλήθηκε ξανά η συμμαχία ΑΚΕΛ-ΔΗΚΟ για την εκλογή Τάσσου Παπαδόπουλου. Η μετα-ανανική εποχή έφερε τα δύο κόμματα ακόμη πιο κοντά στο Κυπριακό, ιδιαίτερα τα τελευταία πέντε χρόνια της προεδρίας Αναστασιάδη.

Υπ΄αυτές τις συνθήκες, ο Σταύρος Μαλάς, ακολουθώντας το ΑΚΕΛ,  δεν διαφοροποιείται επί της ουσίας στο Κυπριακό από την πολιτική Αναστασιάδη παρά σε θέματα «μεθοδολογίας» διεξαγωγής των διαπραγματεύσεων. Για τους οπαδούς της όποιας λύσης ο Αναστασιάδης παρουσιάζεται περισσότερον αξιόπιστος και πολιτικά αποφασισμένος να επιβάλει την λύση που θα αφήνει ελεύθερο το δρόμο ηγεμόνευσης της Ανατολικής Μεσογείου από την Άγκυρα, με κατάργηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και αντικατάσταση της με ένα υβριδικό μόρφωμα. Αντάλλαγμα για τη λύση αυτή στο μεταπρατικό κυπριακό κεφάλαιο, η μεγάλη τουρκική αγορά. Δεδομένου μάλιστα ότι στα κοινωνικά θέματα η σημερινή πολιτική του ΑΚΕΛ ελάχιστα ενοχλεί την άρχουσα τάξη-εξ ου και η παρ΄ολίγον υποψηφιότητα Σπανού-το κόμμα κινδυνεύει να χάσει ακόμη και παραδοσιακούς ψηφοφόρους του.

Η προσπάθεια του ΑΚΕΛ να διεμβολίσει ένα μέρος της κυπριακής αστικής τάξης  και να συνεργαστεί  μαζί της, που ξεκίνησε επί Βασιλείου, δεν εγκαταλείφθηκε έκτοτε ποτέ και συνεχίζεται ως τις μέρες μας, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τους τραπεζίτες υπουργούς Οικονομικών του Χριστόφια και την παρ΄ολίγον υποψηφιότητα Σπανού. Το ίδιο το κόμμα, λόγω των ανακατατάξεων του κυπριακού κοινωνικού σχηματισμού, εκφράζει πλέον σημαντικά μικροαστικά στρώματα, ακόμη και μεσαία στρώματα μέχρι τις παρυφές της αστικής τάξης. Έγινε επιπλέον κόμμα εξουσίας, δεν αρνήθηκε τις πελατειακές σχέσεις και βρέθηκε να διαπλέκεται σε πολλά θέματα με τον παραδοσιακό τρόπο των υπολοίπων κομμάτων. Εν ολιγοις δεν μπορεί να επικαλείται πλέον το περίφημο ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς.

Η υποψηφιότητα Μαλά, όλοι το γνωρίζουν, ήταν μια επιλογή ανάγκης της ηγετικής πυραμίδας του κόμματος, όταν απέτυχαν όλες οι προσπάθειες για μια διαφορετική  υποψηφιότητα. Είναι, εν πολλοίς, επιλογή ήττας. Το ιδανικό για την ηγετική πυραμίδα του κόμματος θα είναι να περάσει ο υποψήφιος της στο δεύτερο γύρο, ανεξάρτητα από την θεωρούμενη απ΄όλους  αναπόφευκτη  ήττα του από τον Αναστασιάδη. Στην αντίθετη περίπτωση που ο Μαλάς δεν περάσει στο δεύτερο γύρο, είναι πολύ πιθανόν να υπάρξουν σοβαρές εσωτερικές ανακατατάξεις στο ΑΚΕΛ.

Με αυτά τα δεδομένα η μάχη θα δοθεί για το δεύτερο γύρο και όχι για την προεδρία της Δημοκρατίας. Το ερώτημα που τίθεται στον απλό ψηφοφόρο του ΑΚΕΛ είναι γιατί να τρέξει υπέρ του Μαλά, γιατί να ψηφίσει Μαλά στον πρώτο γύρο, αν θέλει να φύγει ο Αναστασιάδης, αφού η ψήφος του θα τσιμεντώσει την παραμονή του. Είναι γι΄αυτό τον λόγο που σταδιακά το ΑΚΕΛ δεν θα διεξάγει ουσιαστικά αγώνα υπέρ του Σταύρου Μαλά, αλλά αγώνα εναντίον του Νικόλα Παπαδόπουλου για να μη περάσει στο δεύτερο γύρο. Αυτός θα είναι ο στόχος του. Την ίδια ώρα, δευτερευόντως, θα στρέφει τα βέλη του και εναντίον του Γιώργου Λιλλήκα με τον φόβο ότι θα αφαιρέσει ψήφους από τον Μαλά, εμποδίζοντας τον να εισέλθει στο δεύτερο γύρο.

Η ανάλυση αυτή στηρίζεται σε πραγματολογικά και ιστορικά δεδομένα και δεν έχει ασφαλώς να κάνει τίποτε ούτε με το πρόσωπο του Σταύρου Μαλά, ούτε με το ίδιο το ΑΚΕΛ και την ιστορία του. Διερωτάται μάλιστα κανείς αν δεν θα είναι μια ευκαιρία για το κόμμα, σε περίπτωση  μιας σοβαρής ήττας του, να υποχρεωθεί να αναζητήσει τις προοδευτικές αριστερές ρίζες του τόσο στο Κυπριακό όσο και στα θέματα της οικονονομίας, της κοινωνίας, της παιδείας και του πολιτισμού. Διότι σε τελευταία ανάλυση είναι προτιμότερο ένα μικρότερο αριστερό κόμμα με σταθερές αρχές από ένα κόμμα που συμπορεύεται με τον Αναστασιάδη και την νατοϊκή Δεξιά στο Κυπριακό και με θέσεις που δεν θέτουν υπό σοβαρή αμφισβήτηση την νεοφιλελεύθερη πολιτική που εφαρμόζεται στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια.

Στο επόμενο άρθρο η στήλη θα ασχοληθεί με τον λεγόμενο ενδιάμεσο χώρο.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ

 και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com