Κύπρος: Προεδρικές εκλογές και ενδιάμεσος χώρος

 

Συνεχίζουμε και σήμερα τον περίπλου των προεδρικών εκλογών, με τους ενδιάμεσους. Ο όρος δεν αποδίδει την πολιτική πραγματικότητα, αλλά αυτός έχει επικρατήσει. Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ο όρος κεντρώοι αλλά και πάλι δεν αποδίδει την πραγματικότητα. Στην καλύτερη περίπτωση κεντρώο κόμμα μπορεί να θεωρηθεί το ΔΗΚΟ που εκφράζει εκτός από μεσαία και μικροαστικά στρώματα και ένα κομμάτι της αστικής τάξης, την «πατριωτική» αστική τάξη όπως έλεγε κάποτε το ΑΚΕΛ. Η ΕΔΕΚ όμως και οι Οικολόγοι ανήκουν στην Αριστερά. Η δε Αλληλεγγύη εκφράζει ένα κομμάτι της Δεξιάς. Η «Συμμαχία των Πολιτών» δύσκολα κατηγοριοποιείται καθ' ότι στεγάζει ετερόμορφα στοιχεία, αλλά θα μπορούσε, κατ' οικονομία, να θεωρηθεί ένα κεντρώο κόμμα.
Ο κορμός των ενδιάμεσων είναι ασφαλώς το ΔΗΚΟ που μαζί με την ΕΔΕΚ είναι τα δύο ιστορικά κόμματα που στηρίζουν την υποψηφιότητα του Νικόλα Παπαδόπουλου. Η στήριξη των Οικολόγων και της Αλληλεγγύης πρέπει να θεωρηθεί σημαντική επειδή διαφοροποιεί τις πολιτικές δυνάμεις που στηρίζουν Παπαδόπουλο και πλαταίνει τον πολιτικό χώρο στήριξής του.

Ποιες είναι οι δυνατότητες Παπαδόπουλου; Οι ενδείξεις που υπάρχουν αυτή την στιγμή τον καθιστούν τον μόνο εν δυνάμει σοβαρό αντίπαλο του νυν προέδρου Νίκου Αναστασιάδη. Αν μάλιστα πετύχει να περάσει στον δεύτερο γύρο, γίνεται εν δυνάμει σοβαρός διεκδικητής της προεδρίας της Δημοκρατίας. Γιατί; Έχει τον μεγαλύτερο πολιτικό χώρο-δεξαμενή άντλησης ψήφων λόγω των τεσσάρων κομμάτων που τον στηρίζουν, επιπλέον της «Πλατφόρμας» που σχηματίστηκε με την αποχώρηση των στελεχών της «Συμμαχίας Πολιτών». Ακόμη έχει τη δυνατότητα άντλησης ψήφων από τους δυσαρεστημένους του ΔΗΣΥ στο Κυπριακό. Κανένας άλλος υποψήφιος δεν έχει αυτή τη δυνατότητα, επειδή όλοι έχουν μονοκομματική στήριξη.
Αυτά όσον αφορά τον πρώτο γύρο. Στον δεύτερο γύρο η εκλογή του θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητά του να αντλήσει ψήφους από τον χώρο του ΑΚΕΛ. Το εγχείρημα δεν θα είναι ασφαλώς εύκολο και δεν θα τον διευκολύνει ούτε η ηγετική πυραμίδα του ΑΚΕΛ. Οι ενδείξεις όμως που υπάρχουν, από δημοσκοπήσεις και όχι μόνον, δείχνουν ότι πλειοψηφικά οι ψηφοφόροι Μαλά θα ψηφίσουν Παπαδόπουλο. Υπάρχει η παράδοση παλαιότερων μακροχρόνιων συνεργασιών και η απέχθεια μιας μερίδας ακελικών ψηφοφόρων να στηρίξουν τον υποψήφιο της Δεξιάς, τον υποψήφιο ενός κόμματος της μεταπρατικής αστικής τάξης που ταυτόχρονα στέγασε και πολιτικοποίησε στοιχεία της ΕΟΚΑ Β και του πραξικοπήματος.
Σε κάθε περίπτωση οι εκλογές αυτές θα κριθούν περισσότερο πάνω στο Κυπριακό. Όσοι φοβούνται πως αν εκλεγεί ο Αναστασιάδης θα αποδεκτεί λύση χειρότερη και από το σχέδιο Ανάν που θα αναγνωρίζει την τουρκική ηγεμονία στην Ανατολική Μεσόγειο και θα δέχεται μια λύση αμερικανο-νατοϊκής κοπής με διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, δεν θα έχουν άλλη επιλογή από του να συνταχτούν με τον Παπαδόπουλο. Ρωτούν πολλοί σε τι διαφοροποιείται ο Νικόλας Παπαδόπουλος από τον Αναστασιάδη, ή και τον Μαλά στο Κυπριακό από την στιγμή που δέχεται διαχωρισμό εδάφους και πληθυσμού στη βάση της διζωνικής ομοσπονδίας. Κατ' αρχήν, σημαντικό κομμάτι των δυνάμεων που τον στηρίζει δεν αποδέχεται τη διζωνική. Αλλά και ο ίδιος απορρίπτει σημαντικές υποχωρήσεις που έγιναν από τον Αναστασιάδη, όπως την εκ περιτροπής προεδρία και λοιπές παραχωρήσεις στο θέμα της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Διαφωνεί με όσα ο Αναστασιάδης δέκτηκε στο περιουσιακό και το εδαφικό, διαφοροποιείται στο θέμα των προσφύγων και των τεσσάρων ελευθεριών και δεν αποδέχεται τις τουρκικές εγγυήσεις και την παραμονή τουρκικών στρατευμάτων.
Αλλά και αν ακόμη υπάρχουν επιφυλάξεις για τις θέσεις του στο Κυπριακό, η εκλογή του δίνει τον χρόνο για τη συζήτηση μιας άλλης πολιτικής και κυρίως αλλάζει την πολιτική δυναμική των πραγμάτων και αποκλείει τον άμεσο κίνδυνο της όποιας λύσης. Αυτά είναι σημαντικά σε σχέση με την πολιτική Αναστασιάδη της αποδοχής των πάντων, με επόμενο βήμα τη  διαπραγμάτευση, όχι της απόσυρσης των τουρκικών στρατευμάτων, αλλά το παζάρεμα του αριθμού αυτών που θα παραμείνουν. Με τον Αναστασιάδη και τους συμμάχους του δεν υπάρχει ελπίδα. Με τον Παπαδόπουλο, ο τόπος θα πάρει μιαν ανάσα. Διατηρείται τουλάχιστον η ελπίδα.
Στα υπόλοιπα, οικονομία, κοινωνικό κράτος, παιδεία-πολιτισμός, υγεία κ.λπ. μπορεί κανείς να έχει τις επιφυλάξεις του. Αλλά σε τι διαφοροποιείται το πρόγραμμα Μαλά σε όλα αυτά, πέρα από επιφανειακές γλωσσικές επιχρυσώσεις που θα ξεχαστούν την επομένη των εκλογών, αν κρίνουμε και από τη χλιαρή αντιμετώπιση των νεοφιλελεύθερων πολιτικών Αναστασιάδη από το ΑΚΕΛ τα τελευταία χρόνια και την έλλειψη σοβαρής κινητοποίησης εναντίον τους; Το διακύβευμα επομένως των εκλογών αυτών παραμένει το Κυπριακό. Από τη στιγμή δε που η πολιτική Μαλά-ΑΚΕΛ δεν διαφοροποιείται επί της ουσίας από αυτήν του Αναστασιάδη, με τον οποίο το ΑΚΕΛ συμπορεύτηκε τα τελευταία χρόνια, η μόνη διέξοδος για όσους θέλουν να ανακόψουν, έστω και προσωρινά την πορεία προς την αμερικανο-νατοϊκή λύση, είναι η επιλογή Παπαδόπουλου. Μπορεί να μην είναι η ιδανική επιλογή, αλλά υπό τις περιστάσεις είναι η επιλογή ανακοπής της διάλυσης. Και η ελπίδα για αναδιοργάνωση σε μιαν άλλη βάση των πολιτικών δυνάμεων του τόπου. Συμπεριλαμβανομένης και μιας πιθανής σωτήριας αναδιοργάνωσης και του ίδιου του ΑΚΕΛ και επαναπροσδιορισμού της πολιτικής του τόσο στο Κυπριακό όσο και για μια διεκδικητική κοινωνική πολιτική. Με άλλα λόγια θα υπάρξει τουλάχιστον μια ελπίδα να ταράξουν τα λιμνάζοντα πολιτικά νερά αυτού του τόπου.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ και μέχρι πρόσφατα επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
stephanos.constantinides@gmail.com