Στέφανος Κωνσταντινίδης*
Το 2020 ξεκίνησε με ένα σκηνικό πολέμου στη Μέση Ανατολή. Η προκλητική δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί με εντολή του Αμερικανού Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, για καθαρά εσωτερικούς λόγους –προβλήματα αποπομπής του ενώπιον του Κογκρέσου, προεκλογική χρονιά– έδειξαν πόσο εύθραυστη είναι η ειρήνη στην περιοχή και πόσο ρευστό το σκηνικό. Την ίδια ώρα η Τουρκία φαίνεται να αναδιπλώνεται στο θέμα αποστολής στρατευμάτων στη Λιβύη. Ο Ερντογάν θα περιοριστεί μάλλον στην αποστολή Σύρων ισλαμιστών, στρατιωτικού υλικού και κάποιων Τούρκων στρατιωτικών συμβούλων. Η επίσκεψη Μητσοτάκη στις ΗΠΑ δεν φαίνεται να απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα αφού ακόμη και φιλοκυβερνητικοί αναλυτές αναγνωρίζουν ότι ο Πρόεδρος Τραμπ παραμένει «ένας ισχυρός πόλος στήριξης του Ταγίπ Ερντογάν, και αυτή είναι μια παράμετρος που οφείλει να λάβει υπόψη της η Αθήνα καθώς χαράσσει τα σχέδιά της για την «επόμενη ημέρα». Τη συνέχεια θα τη μάθουμε ίσως καλύτερα μετά την επόμενη τηλεφωνική επικοινωνία Ερντογάν-Τραμπ. Την ίδια ώρα στο αθηναϊκό κέντρο υπάρχουν πάντα οι κύκλοι που θεωρούν υπεύθυνους τους «βουλιμικούς» Κυπρίους και όχι την Τουρκία για όσα συμβαίνουν, ενώ προσπαθούν ταυτόχρονα να υποβαθμίσουν την όποια σημασία έχει η υπογραφή της συμφωνίας Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου για τον αγωγό EastMed. Είναι αυτοί που δεν αντιλαμβάνονται ότι η Άγκυρα με τις ενέργειες της ξεκίνησε ήδη το ξήλωμα της Συνθήκης της Λωζάννης.
Το ίδιο ισχύει και για τις σχέσεις των δύο χωρών με το Ιράν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μη διατηρηθούν οι καλύτερες δυνατές σχέσεις και με αυτή τη χώρα. Άλλωστε καμιά χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν έχει στηρίξει την παράλογη αυτή ενέργεια του Τραμπ. Το ίδιο ισχύει και για όλες σχεδόν τις χώρες του υπόλοιπου κόσμου. Είναι αρκετό ότι οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν τη Σούδα για πολλαπλές ενέργειες τους στη Μέση Ανατολή που καθόλου δεν εξυπηρετούν τα ελληνικά συμφέροντα. Όπως το ίδιο συμβαίνει και με τις βρετανικές βάσεις στην Κύπρο.
Στο μεταξύ, διάσκεψη στο Βερολίνο ετοιμάζει η Μέρκελ, τέλη Ιανουαρίου-αρχές Φεβρουαρίου, από την οποία έχει αποκλείσει την Ελλάδα, στην οποία θα συμμετέχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Βρετανία, η Αίγυπτος, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και φυσικά η Τουρκία.
Ακατανόητη η πολιτική της Αθήνας που δεν επιδιώκει με δυναμικό τρόπο να πάρει μέρος σε μια διάσκεψη που την αφορά άμεσα και θα ληφθούν αποφάσεις που θα θίγουν συμφέροντα της. Και που θα ευνοούν την Τουρκία που επιδιώκει να εξευμενίσει η Μέρκελ λόγω προσφυγικού αλλά και πολλαπλών άλλων γερμανικών συμφερόντων.
Διότι στη μεγάλη ενεργειακή σκακιέρα που στήθηκε στην περιοχή μας, Ελλάδα και Κύπρος δεν έχουν την πολυτέλεια να απουσιάζουν από πουθενά. Και στο Βερολίνο και αν ακόμη δεν καταλήξουν οι συνομιλίες, η Τουρκία θα καθιερωθεί μαζί με τις Μεγάλες Δυνάμεις ως χώρα με ζωτικά συμφέροντα στη Λιβύη, νομιμοποιώντας, εν μέρει τουλάχιστον, και τη συνθήκη που υπέγραψε με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Και παρά τα όσα ακούονται σε Λευκωσία και Αθήνα για διπλωματική απομόνωση της Άγκυρας, διάσκεψη του Βερολίνου χωρίς ελληνική συμμετοχή θα είναι η διάψευση τους.
Ούτε στην Αθήνα, ούτε στη Λευκωσία φαίνεται να αντιλαμβάνονται την τουρκική στρατηγική η οποία οδηγεί σε αναβάθμιση της Τουρκίας σε νεο-οθωμανική δύναμη, πέραν και των ορίων μιας απλής περιφερειακής δύναμης, που θα έχει ως δορυφόρους μια σειρά χωρών της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων, της Ελλάδας και της Κύπρου συμπεριλαμβανομένων, θέτοντας και σε κατάσταση ομηρίας την Ευρώπη, με αγωγούς μεταφοράς ενέργειας που θα περνούν αποκλειστικά από το έδαφος της, με άνοιγμα ή κλείσιμο προσφυγικών ροών και με ισλαμικά δίκτυα που έχει δημιουργήσει στους τουρκικούς πληθυσμούς εγκατεστημένους σε μια σειρά ευρωπαϊκών χωρών. Τελικός στόχος αυτής της στρατηγικής η ανάδειξη της «Νέας Οθωμανίας» ως ισότιμου παίκτη των Μεγάλων Δυνάμεων που αναμορφώνουν τον πλανήτη. Σχέδιο φιλόδοξο που πιθανόν να παραμείνει στα όνειρα του Ερντογάν, το οποίο όμως κάτι θα αποκομίσει στο τέλος της ημέρας στην Τουρκία σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου, ειδικά στο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου.
Το 2020 θα είναι μια δύσκολη χρονιά. Αλλά θα κλείσω με ό,τι έγραψα και την περασμένη Κυριακή. Ότι παρόλα ταύτα τίποτε δεν έχει χαθεί, υπάρχουν θετικές συγκυρίες και ανοιχτά παράθυρα. Αρκεί να προχωρήσουμε με γρήγορους ρυθμούς να κλείσουμε κάποια μέτωπα-κερκόπορτες, να δημιουργήσουμε ισχυρή αποτρεπτική δύναμη και ενιαίο αμυντικό χώρο καθώς και αλληλεξαρτήσεις συμφερόντων που δεν θα ανατρέπονται εύκολα. Όσον ακόμα είναι καιρός, γιατί τα παράθυρα κάποτε κλείνουν.
Υ.Γ. Η υπόθεση της 19χρονης Αγγλίδας αποτελεί ντροπή για την Κυπριακή Δικαιοσύνη. Σύμφωνα με τους πιο έγκριτους νομικούς δεν υπάρχουν πολλές αμφιβολίες ότι πρόκειται για μια διάτρητη νομικά μεταχείριση της 19χρονης, ανεξάρτητα αθωότητας ή ενοχής της, που θα φτάσει μέχρι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Εκτός αν νομίζουν κάποιοι ότι θα πάρουν εκδίκηση επειδή είναι Αγγλίδα! Ή ότι το εγκληματικό βρετανικό αποικιακό παρελθόν είναι για όλα κολυμβήθρα του Σιλωάμ. Μια κοπέλα 19 χρονών, στην οποία κατά τους έγκριτους νομικούς θα μπορούσε κατ΄οικονομία να εφαρμοστεί ακόμη και το δίκαιο για ανήλικους. Σε ένα θέμα για το οποίο παντού σε όλο τον κόσμο υπάρχει μια σχετική ευαισθησία. Έχοντας υπόψη τις διακρίσεις σε βάρος των γυναικών για παρόμοια θέματα στο παρελθόν.
Την Κυπριακή Δημοκρατία τη θωρακίζουμε. Δεν την εκθέτουμε διεθνώς. Και η θωράκιση δεν είναι μόνο διπλωματική. Εμείς με ακατανόητες ενέργειες σε πολλαπλούς τομείς, από την οικονομία μέχρι τη Δικαιοσύνη την εκθέτουμε συνεχώς.
*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ, συγγραφέας της μυθιστορηματικής τριλογίας ΝΟΜΑΔΑΣ, Αθήνα, Εκδόσεις Βακχικόν, 2017-2019.
stephanos.constantinides@gmail.com
