Ο Λεωνίδας Γαλάζης, πρόεδρος του Ομίλου Λογοτεχνίας και Κριτικής, μιλά για το πλούσιο συγγραφικό έργο του Στέφανου Κωνσταντινίδη στους τομείς της ποίησης, του μυθιστορήματος, της μελέτης, και ειδικότερα της κοινωνιολογικής και πολιτικής αρθρογραφίας.
–Πώς αποφάσισε ο Όμιλος Λογοτεχνίας και Κριτικής να διοργανώσει Επιστημονική Ημερίδα με θέμα το ποιητικό και το πεζογραφικό έργο του Στέφανου Κωνσταντινίδη; Η απόφαση του Ο.Λ.Κ. για τη διοργάνωση επιστημονικής ημερίδας για το έργο του Στέφανου Κωνσταντινίδη λήφθηκε εδώ και ενάμιση χρόνο. Ωστόσο, η υλοποίηση της απόφασης καθυστέρησε λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και των συναφών περιοριστικών μέτρων. Με την απόφασή μας αυτή επιδιώκουμε να αναδείξουμε το λογοτεχνικό έργο μιας εμβληματικής μορφής της ελληνικής λογοτεχνίας της διασποράς. Ο Στ. Κωνσταντινίδης, ιδρυτικό μέλος του Ο.Λ.Κ., πανεπιστημιακός στον Καναδά όπου διαμένει εδώ και αρκετές δεκαετίες, έχει πλούσιο συγγραφικό έργο στους τομείς της ποίησης, του μυθιστορήματος, της μελέτης και ειδικότερα της κοινωνιολογικής και πολιτικής αρθρογραφίας. Η μυθιστορηματική τριλογία του «Νομάδας» έτυχε ευμενούς υποδοχής από την κριτική, με το δε ποιητικό του έργο εντάσσεται στους μεταβατικούς ποιητές, στο πέρασμα από τη Γενιά της Ανεξαρτησίας στη Γενιά της Εισβολής.
-Μέσα από την ημερίδα επιδιώκετε να φέρετε το έργο του συγγραφέα πιο κοντά σε ένα ευρύτερο κοινό; Ασφαλώς, η επιδίωξή μας είναι αυτή. Για τον σκοπό αυτό μεριμνήσαμε για την άμεση διαδικτυακή μετάδοση της ημερίδας, ώστε να δοθεί η ευκαιρία σε όσους αδυνατούν να παραστούν με φυσική παρουσία να παρακολουθήσουν τις ανακοινώσεις εξ αποστάσεως. Από την άλλη, καλούμε τόσο το ευρύ κοινό όσο και τους εκπαιδευτικούς και δη τους φιλολόγους, να παραστούν με φυσική παρουσία στην ημερίδα. Θα δοθούν πιστοποιητικά παρακολούθησης σε όσους επιθυμούν.
-Αλήθεια, θα λέγατε ότι μέσα από τη λογοτεχνία ο συγγραφέας δίνει μια προέκταση στην πολιτική και την ιστορία του τόπου μας; Ο Κωνσταντινίδης, έχοντας μια γόνιμη μαθητεία στο λεγόμενο «νέο μυθιστόρημα», ενοφθαλμίζει στη μυθιστορηματική του γραφή στοιχεία κοινωνιολογικής ανάλυσης και πολιτικού στοχασμού, ενώ παράλληλα διαλέγεται διαρκώς με την Ιστορία. Άλλωστε, ο δημιουργικός και διαλεκτικός ιστορισμός είναι ένα από τα κύρια γνωρίσματα της ποίησής του. Γενικότερα, με το λογοτεχνικό του έργο στοχεύει σε μια κριτική και συχνά αυτοκριτική παρέμβαση στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι.
-Πιστεύετε ότι το έργο του έχει φιλοσοφικό υπόβαθρο; Θεωρώ πως, ναι, το έργο του Στ. Κωνσταντινίδη έχει φιλοσοφικό υπόβαθρο, από την άποψη ότι ο κοινωνιολογικός και πολιτικός του στοχασμός αντλούν από τις ρίζες της δυτικής ευρωπαϊκής σκέψης, τόσο από τον φιλοσοφικό στοχασμό όσο και από την ιστορία του Θουκυδίδη.
-Μπορεί ένας συγγραφέας να επηρεάσει την οπτική και τη σκέψη του αναγνώστη στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι; Ο Κωνσταντινίδης, ως πνευματικός άνθρωπος και ως διανοούμενος, με διαρκή παρουσία τόσο στον τομέα της λογοτεχνίας όσο και στον τομέα της πολιτικής αρθρογραφίας, καταθέτει ευθαρσώς τις δικές του προσεγγίσεις, όχι με στόχο να επηρεάσει ή να ποδηγετήσει τη σκέψη και την οπτική του αναγνώστη, όσο να τον προβληματίσει μέσω της γόνιμης και εποικοδομητικής αμφισβήτησης.
-Το γεγονός ότι έζησε στη Γαλλία και τον Καναδά τον βοήθησε να βλέπει τα πράγματα πιο σφαιρικά και κριτικά; Από τη γνωριμία μας με τον Στέφανο Κωνσταντινίδη έχω ακριβώς αποκομίσει αυτή την εντύπωση. Είναι ένας κοσμοπολίτης, με ρίζες ωστόσο βαθιές στις αξίες του οικουμενικού και διαχρονικού ελληνισμού και έχει την άνεση να αναλύει μακροσκοπικά και με ευρύτητα πνεύματος τα διάφορα ζητήματα. Τον χαρακτηρίζει η διαλεκτική σκέψη και η νηφάλια προσέγγιση των ζητημάτων με τα οποία καταπιάνεται, ενώ αποφεύγει τον δογματισμό και την εμπάθεια.
-Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Γράμμα στον Αντώνη Οικονόμου – στο υφαντό του ΄21». Τι ξεχωρίσατε από την έκδοση; Το «Γράμμα στον Αντώνη Οικονόμου» θα το χαρακτήριζα ως ιστορικό δοκίμιο. Εκείνο που διακρίνει κανείς σε αυτό το πεζογράφημα είναι το γεγονός ότι ο συγγραφέας τοποθετεί τον Αντώνη Οικονόμου πλάι στις μορφές των μεγάλων επαναστατών. Άλλωστε, τόσο στην ποίηση όσο και στην πεζογραφία του Κωνσταντινίδη, η επανάσταση είναι ένα διαρκές ζητούμενο. Για τον ίδιο η επανάσταση ταυτίζεται με την ίδια τη ζωή. Με άλλα λόγια, θεωρεί την επανάσταση και την αλλαγή ως απαραίτητα στοιχεία, αν θέλουμε να αποφύγουμε τη στασιμότητα και την αποτελμάτωση. Είναι γι’ αυτό που συχνά η γραφή του είναι καυστική και επικριτική για όλους εκείνους τους θεσμούς και τους φορείς που αντιστρατεύονται για ιδιοτελείς λόγους την επανάσταση και καταπολεμούν την αλλαγή, αμυνόμενοι από θέσεως ισχύος και επιδιώκοντας τη διατήρηση και εδραίωση της κυριαρχίας τους.
Κλείνοντας αυτή τη συνομιλία μας, παραθέτω ένα δείγμα ποιητικής του Στ. Κωνσταντινίδη, στο οποίο κατατίθεται το στίγμα της πολιτικά και κοινωνικά ευαίσθητης ποιητικής του γραφής:
ΔΙΑΛΕΞΑΜΕ ΤΗ ΓΗΣ
«Je ne suis pas un fils de roi je suis un homme/ Debout qu’ on a voulu abattre»./ Paul Éluard
Υπάρχουν όρια/ σου λένε παντού/ και προσοχή/ μην επιμένετε/ να τα ξεπερνάτε./ Στο κάτω-κάτω/ σαν θέλετε να ξεθυμάνετε/ υπάρχει η ποίηση/ κι αν δεν είστε ποιητής/ υπάρχουν τα χαρτιά/ ο ιππόδρομος/
το ποδόσφαιρο/ και τόσα άλλα…/ Γιατί επιμένετε/ στις κρίσεις/ και στις επικρίσεις;/ Μην είστε αφελής/ κανένας ιδεολόγος/ δεν έσωσε τον κόσμο/ κι ασφαλώς/ δεν είσαστε σεις/ που θα διαψεύσετε/ τον κανόνα…/ Σκεφτείτε το καλά,/ οι ουρανοί είναι δικοί σας/ η γη ποτές./ Μα εμείς/ διαλέξαμε την γης./
«Παρακαλείσθε μη πτύετε εντός του λεωφορείου», 1979, σ. 15.
*Η επιστημονική ημερίδα με θέμα «Το ποιητικό και το πεζογραφικό έργο του Στέφανου Κωνσταντινίδη» θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου στις 9:30 π.μ., στο Αμφιθέατρο UNESCO του Πανεπιστημίου Λευκωσίας (Λεωφ. Μακεδονίτισσας 46, Λευκωσία).
