Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης με την
τριλογία του Νομάδας Α’ Η Έξοδος, 2017, Β΄Εκβάτανα, 2018, Γ’ Μετά τα
Εκβάτανα, 2019, έχει θέσει τη σφραγίδα του στη κυπριακή λογοτεχνία αφού
το έργο του έχει συνέχεια και συνέπεια στην υπόθεση και στον τρόπο
γραφής.
Ο Νομάδας, σχηματισμένη πια έννοια στο νου των μυημένων, με γνωρίσματα
γενικά και ειδικά, η ζωή ενός ανθρώπου που μετέχει στην κοινωνική και
πολιτική ζωή, μάχιμος, πολυτάλαντος, στην Κύπρο και στο εξωτερικό,
Ελλάδα, Γαλλία, Καναδά. ‘Ενας σύγχρονος Οδυσσέας της ζωής και της
λογοτεχνίας, με τις διαρκείς αναζητήσεις του.
Το Γ’ μέρος της τριλογίας, με την ίδια αγάπη στη γενέθλια γη, συνεχίζει
το ταξίδι της ζωής. Στη ρίζα η Πενταλιά και περίγυρος η παγκόσμια
ιστορία των επαναστάσεων και της ποίησης. Ευαίσθητος στις κοινωνικές
αλλαγές και αδικίες, με συντρόφους της σύγχρονης πολυειδούς αναζήτησης,
διανοητής, μελετητής, ερευνητής της κοινωνίας, της Ιστορίας και της
γλώσσας μας.
Βρισκόμαστε στο Μοντρεάλ, ταξιδεύουμε μαζί του, ανιχνεύουμε τον τόπο και
τον χρόνο, κρίσεις, συγκρίσεις, το ελληνικό στοιχείο ελκυστικό όπου
γης. Το μεγάλο πρόβλημα της αναζήτησης πόρων ζωής, την εξεύρεση εργασίας
σε ξένη χώρα συνοδεύουν τραγούδια της εποχής, αποτύπωση των ψυχικών
καταστάσεων του ήρωα, που γράφει σε πρώτο πρόσωπο. Η κομματική ζωή της
εποχής, ιδιαίτερα του ΠαΣοΚ, ιδωμένη από τα έσω και προπάντων η διαρκής
αναφορά στο μυθιστόρημα ως είδος λόγου και στους μεγάλους
μυθιστοριογράφους, επανειλημμένη αναφορά, φανερώνει την ανάγκη της
αυτοβεβαίωσης και θεωρητικής θεμελίωσης του λογοτεχνικού είδους. Η
ανάγκη καταφυγής στα της λογοτεχνίας - παρά το ότι έγραψε τρία
μυθιστορήματα/ τριλογία- είναι μια απόδειξη του ατελεύτητου
προβληματισμού για το είδος τούτο του λόγου.
«Και ξέρω πως στη μυθιστορηματική γραφή δεν υπάρχουν προσωπικά βιώματα σε πρώτο βαθμό. Μεταστοιχειώνονται σε λογοτεχνία, ξαναβιώνονται από τους ήρωες του μυθιστορήματος με τον δικό τους τρόπο, γιατί έχουν τη δική τους ζωή.»
Οι τύποι επιβεβαιώνουν τους κλασικούς ανθρώπινους τύπους, Ελλαδιτών ιδιαίτερα, και συμβάλλουν στη γενικότερη αυτογνωσία. Και για διέξοδο ως επί το πολύ ένα ποίημα. Βρισκόμενος σε ξένη χώρα ζει την πολιτική κατάσταση μεταδίνοντάς μας το πνεύμα τόπων και καιρών με ανοίγματα στην Ιστορία και σε ανάλογους παραλληλισμούς.
Επανέρχεται όμως τακτικότατα στο είδος μυθιστόρημα. «Η γραφή του, το ανέβασμα από το προσωπικό στο συλλογικό και με μια γραφή που να σπρώχνει λίγο παραπέρα από τα εσκαμμένα... Και όμως ο προβληματισμός για τη γραφή οδηγεί σε μια μορφή δημιουργικότητας.»
Ανάμεσα στον ύπνο και τον ξύπνιο όνειρα που ταξιδεύουν πρωταγωνιστή και αναγνώστες στα χρόνια τα παλιά, στον γενέθλιο τόπο, στην αγάπη της πολύτεκνης φτωχής μάνας σε σύγκριση με τα σύγχρονα, συμπληρώματα θησαυροφυλακίων λαογραφικά ενδιαφέροντα, και ο Προυστ.
Γνώστης των διεθνών σχέσεων, ιδιαίτερα των προβλημάτων του Καναδά, ενώ περιδιαβάζει στον άγνωστό μας λαβύρινθο, ο μίτος τον οδηγεί πάλι στην προβληματική του μυθιστορήματος, «το θέμα δεν είναι να περιγράφεις τι συνέβη στην παιδική, την εφηβική ή την ώριμή σου ηλικία αλλά να τα μετατρέπεις σε λογοτεχνία, σε μια προέκταση από το βιωματικό στο συλλογικό και το κοινωνικό» κριτική λυδία λίθος και για τον Νομάδα.
Η συμμετοχή στην κομματική ζωή της παροικίας, ο ρόλος της Εκκλησίας, γνωριμίες με πολιτικά πρόσωπα, το γλωσσικό πρόβλημα της ελληνικής, γραμμένα έτσι ώστε στο κάθε κεφάλαιο να συμβαδίζει το ρεαλιστικό στοιχείο της καθημερινότητας με μια πνευματική προβληματική με επαναφορά στο κύριο θέμα, το μυθιστόρημα.
«Τελικά γράφω μυθιστόρημα ή δοκίμιο; Σοφός βέβαια δεν είμαι ή μπορεί και να είμαι λίγο, ακολουθώντας τον Πλάτωνα και τη Διοτίμα του, αλλά μάλλον είμαι κοινωνικός στοχαστής με πολλά ερωτηματικά. Κι από τον κοινωνικό στοχαστή περνώ στον κοινωνικό ακτιβιστή. Προσπαθώ να συνδυάσω τον στοχασμό με τον ακτιβισμό, μια μορφή διαλεκτικής, ελκυστική κι ελπιδοφόρα. Άρα γράφω μυθιστόρημα στο πλαίσιο αυτής της διαλεκτικής. Αποποιούμαι το ρόλο του του κεντρικού ήρωα, ο μυθιστορηματικός ήρωας, Απόλλωνας Θρασυβουλίδης, έχει τη δική του αυτοτέλεια.»
Οι μνήμες της Πενταλιάς αλλάζουν το καναδέζικο κλίμα, οικείος τόπος, άνθρωποι, κοινωνική ζωή, με το καφενείο κέντρο πληροφόρησης και διακίνησης ιδεών.
Ο Νομάδας δεν είναι μόνο στους τόπους και στους καιρούς ταξιδευτής, μα και στις ιδέες, στη Φιλοσοφία και Κοινωνιολογία, στην Ιστορία και στις Τέχνες, τη λογοτεχνία ιδιαίτερα. Αν πρόκειται να μελετήσει κανείς τα περί μυθιστορήματος στο έργο του Στέφανου Κωνσταντινίδη, θα βρει συγκεντρωμένο πολύ το υλικό.
Η οικογενειακή ζωή, με την ποίηση και τη μυθολογία, την γενικότερη πολιτική ζωή της Κύπρου και της Ελλάδας, επανέρχεται ύστερα από πολλή περιδιάβαση στην ξένη. Παραλληλισμοί, συγκρίσεις, συγκρούσεις που ηρεμούν, όταν ο συγγραφέας επανέρχεται στη γενέθλια γη, πάππου προσπάππου, με αξέχαστες ιστορίες, με προσμίξεις Δαρβίνου, Μαρξ, Φρόυδ, των πνευματικών του εν μέρει πατριαρχών.
Γραφή συνειρμική πολλές φορές, δίνει την ευκαιρία στο συγγραφέα να αρπάζεται από ιδέες, βιβλία, θεωρίες, προβλήματα, να καταγράφει αποσπάσματα από κείμενα, ρεαλιστής ως επί το πλείστον με τα διαλείμματα τα ποιητικά και του ονείρου σουρρεαλιστικά, με διόδους στη ζωή των άλλων μέσω των γραφτών τους, ημερολογίων ή βιβλίων τους, οπότε και έτσι και με την ομαδική ζωή και τα προβλήματα, κομματικά ή της παροικίας, αναγόμαστε στο γενικότερο, όπως ο ίδιος δηλώνει «Εγώ πιστεύω σε μια μυθιστορηματική γραφή συντεταγμένης αταξίας!» Ίσως αυτή να είναι και η σφραγίδα του στο σύγχρονο μυθιστόρημα στην Κύπρο. Μυθιστορηματική δοκιμή. Με μύθο, ιστορία, και δοκιμιακό λόγο περί μυθιστορήματος. Και όχι μόνο.
*Φιλόλογος, κριτικός Λογοτεχνίας ΠΗΓΗ: Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ, 5 Νοεμβρίου 2019
«Και ξέρω πως στη μυθιστορηματική γραφή δεν υπάρχουν προσωπικά βιώματα σε πρώτο βαθμό. Μεταστοιχειώνονται σε λογοτεχνία, ξαναβιώνονται από τους ήρωες του μυθιστορήματος με τον δικό τους τρόπο, γιατί έχουν τη δική τους ζωή.»
Οι τύποι επιβεβαιώνουν τους κλασικούς ανθρώπινους τύπους, Ελλαδιτών ιδιαίτερα, και συμβάλλουν στη γενικότερη αυτογνωσία. Και για διέξοδο ως επί το πολύ ένα ποίημα. Βρισκόμενος σε ξένη χώρα ζει την πολιτική κατάσταση μεταδίνοντάς μας το πνεύμα τόπων και καιρών με ανοίγματα στην Ιστορία και σε ανάλογους παραλληλισμούς.
Επανέρχεται όμως τακτικότατα στο είδος μυθιστόρημα. «Η γραφή του, το ανέβασμα από το προσωπικό στο συλλογικό και με μια γραφή που να σπρώχνει λίγο παραπέρα από τα εσκαμμένα... Και όμως ο προβληματισμός για τη γραφή οδηγεί σε μια μορφή δημιουργικότητας.»
Ανάμεσα στον ύπνο και τον ξύπνιο όνειρα που ταξιδεύουν πρωταγωνιστή και αναγνώστες στα χρόνια τα παλιά, στον γενέθλιο τόπο, στην αγάπη της πολύτεκνης φτωχής μάνας σε σύγκριση με τα σύγχρονα, συμπληρώματα θησαυροφυλακίων λαογραφικά ενδιαφέροντα, και ο Προυστ.
Γνώστης των διεθνών σχέσεων, ιδιαίτερα των προβλημάτων του Καναδά, ενώ περιδιαβάζει στον άγνωστό μας λαβύρινθο, ο μίτος τον οδηγεί πάλι στην προβληματική του μυθιστορήματος, «το θέμα δεν είναι να περιγράφεις τι συνέβη στην παιδική, την εφηβική ή την ώριμή σου ηλικία αλλά να τα μετατρέπεις σε λογοτεχνία, σε μια προέκταση από το βιωματικό στο συλλογικό και το κοινωνικό» κριτική λυδία λίθος και για τον Νομάδα.
Η συμμετοχή στην κομματική ζωή της παροικίας, ο ρόλος της Εκκλησίας, γνωριμίες με πολιτικά πρόσωπα, το γλωσσικό πρόβλημα της ελληνικής, γραμμένα έτσι ώστε στο κάθε κεφάλαιο να συμβαδίζει το ρεαλιστικό στοιχείο της καθημερινότητας με μια πνευματική προβληματική με επαναφορά στο κύριο θέμα, το μυθιστόρημα.
«Τελικά γράφω μυθιστόρημα ή δοκίμιο; Σοφός βέβαια δεν είμαι ή μπορεί και να είμαι λίγο, ακολουθώντας τον Πλάτωνα και τη Διοτίμα του, αλλά μάλλον είμαι κοινωνικός στοχαστής με πολλά ερωτηματικά. Κι από τον κοινωνικό στοχαστή περνώ στον κοινωνικό ακτιβιστή. Προσπαθώ να συνδυάσω τον στοχασμό με τον ακτιβισμό, μια μορφή διαλεκτικής, ελκυστική κι ελπιδοφόρα. Άρα γράφω μυθιστόρημα στο πλαίσιο αυτής της διαλεκτικής. Αποποιούμαι το ρόλο του του κεντρικού ήρωα, ο μυθιστορηματικός ήρωας, Απόλλωνας Θρασυβουλίδης, έχει τη δική του αυτοτέλεια.»
Οι μνήμες της Πενταλιάς αλλάζουν το καναδέζικο κλίμα, οικείος τόπος, άνθρωποι, κοινωνική ζωή, με το καφενείο κέντρο πληροφόρησης και διακίνησης ιδεών.
Ο Νομάδας δεν είναι μόνο στους τόπους και στους καιρούς ταξιδευτής, μα και στις ιδέες, στη Φιλοσοφία και Κοινωνιολογία, στην Ιστορία και στις Τέχνες, τη λογοτεχνία ιδιαίτερα. Αν πρόκειται να μελετήσει κανείς τα περί μυθιστορήματος στο έργο του Στέφανου Κωνσταντινίδη, θα βρει συγκεντρωμένο πολύ το υλικό.
Η οικογενειακή ζωή, με την ποίηση και τη μυθολογία, την γενικότερη πολιτική ζωή της Κύπρου και της Ελλάδας, επανέρχεται ύστερα από πολλή περιδιάβαση στην ξένη. Παραλληλισμοί, συγκρίσεις, συγκρούσεις που ηρεμούν, όταν ο συγγραφέας επανέρχεται στη γενέθλια γη, πάππου προσπάππου, με αξέχαστες ιστορίες, με προσμίξεις Δαρβίνου, Μαρξ, Φρόυδ, των πνευματικών του εν μέρει πατριαρχών.
Γραφή συνειρμική πολλές φορές, δίνει την ευκαιρία στο συγγραφέα να αρπάζεται από ιδέες, βιβλία, θεωρίες, προβλήματα, να καταγράφει αποσπάσματα από κείμενα, ρεαλιστής ως επί το πλείστον με τα διαλείμματα τα ποιητικά και του ονείρου σουρρεαλιστικά, με διόδους στη ζωή των άλλων μέσω των γραφτών τους, ημερολογίων ή βιβλίων τους, οπότε και έτσι και με την ομαδική ζωή και τα προβλήματα, κομματικά ή της παροικίας, αναγόμαστε στο γενικότερο, όπως ο ίδιος δηλώνει «Εγώ πιστεύω σε μια μυθιστορηματική γραφή συντεταγμένης αταξίας!» Ίσως αυτή να είναι και η σφραγίδα του στο σύγχρονο μυθιστόρημα στην Κύπρο. Μυθιστορηματική δοκιμή. Με μύθο, ιστορία, και δοκιμιακό λόγο περί μυθιστορήματος. Και όχι μόνο.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire