Οι γαμπροί και η εξουσία: ΗΠΑ-Τουρκία

Πίσω από την ιδιαίτερα θετική στάση του Τραμπ απέναντι στην Τουρκία υπάρχει ένα ασυνήθιστο παρασκηνιακό δίκτυο: τρεις γαμπροί που «παντρεύτηκαν» την εξουσία και παίζουν κεντρικό ρόλο στις σχέσεις Αγκυρας - Ουάσιγκτον. Ο πρώτος, ο υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, είναι ο γαμπρός του ισχυρού άνδρα της χώρας και επιβλέπει τις σχέσεις Τουρκίας και ΗΠΑ. Ο δεύτερος είναι ο γαμπρός ενός Τούρκου μεγιστάνα που έχει γίνει επιχειρηματικός εταίρος του ομίλου Τραμπ. Τώρα, λοιπόν, έχει γίνει υπερασπιστής των τουρκικών συμφερόντων μέσα στην κυβέρνηση Τραμπ. Και ο τρίτος είναι ο Τζάρεντ Κούσνερ, ο οποίος ως γαμπρός και σύμβουλος του Τραμπ έχει ένα ασαφές και διαρκώς διευρυνόμενο χαρτοφυλάκιο στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής.
Λειτουργώντας είτε κατά μόνας είτε από κοινού, οι τρεις άνδρες έχουν αναπτύξει έναν ανεπίσημο, νέας γενιάς δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ του Τραμπ και του Τούρκου ομολόγου του, ο οποίος μερικές εβδομάδες μετά τη στρατιωτική επιχείρησή του στη βόρεια Συρία αναμένεται σήμερα να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο.
Σε μια στιγμή που ο Τραμπ τελεί υπό διακομματική κριτική στο Κογκρέσο για μια σειρά αποφάσεων που ευνοούν τον Ερντογάν, οι δεσμοί μεταξύ των τριών ανδρών αποδεικνύουν πώς οι ανεπίσημες και συχνά αόρατες διασυνδέσεις των δύο πρόεδρων συνέβαλαν στη διαμόρφωση της αμερικανικής πολιτικής σε ένα ταραγμένο κομμάτι της υφηλίου.
O Ερντογάν είχε προβλέψει φέτος ότι ο κατ’ ιδίαν διάλογος του Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γαμπρού του και υπουργού Οικονομικών, με τον Κούσνερ θα οδηγήσει στην ομαλοποίηση των τεταμένων σχέσεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Αγκυρας. «Παρασκηνιακή διπλωματία» είχε αποκαλέσει την αποστολή του από κοινού με τον Κούσνερ ο ίδιος ο Αλμπαϊράκ.

Τον Απρίλιο ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ (στο μέσον) μετέβη στην Ουάσιγκτον για ένα συνέδριο που διοργάνωσε ο Μεχμέτ Αλί Γιαλσιντάγκ στο Trump International Hotel. Και ο Τζάρεντ Κούσνερ (δεξιά) κάλεσε τον Αλμπαϊράκ σε μια αυθόρμητη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο, παρουσία του ιδίου του Ντόναλντ Τραμπ. 

Αιφνιδιασμός

Η πολιτική του Τραμπ έναντι της Τουρκίας έχει αιφνιδιάσει τους ομοϊδεάτες του Ρεπουμπλικανούς σε ποικίλα πεδία. Ο Τραμπ εξέπληξε δις τους συμβούλους του, συμφωνώντας στη διάρκεια τηλεφωνικών συνδιαλέξεων με τον Ερντογάν την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη βόρεια Συρία και τη δεύτερη φορά, στις αρχές Οκτωβρίου, υλοποίησε την υπόσχεσή του, ανοίγοντας δρόμο στις τουρκικές δυνάμεις να επιτεθούν στους συμμάχους των Αμερικανών στην περιοχή. Στο μεταξύ, στο ζήτημα των ρωσικών πυραύλων S-400, των τραπεζικών κυρώσεων και άλλων ζητημάτων ο Ερντογάν έχει επιστρατεύσει τόσο τον γαμπρό του όσο και τον Τούρκο επιχειρηματικό εταίρο του Τραμπ, Μεχμέτ Αλί Γιαλσιντάγκ, ως μισθοφόρους της κυβέρνησής του, ενίοτε μέσω του Κούσνερ. Τον Απρίλιο, π.χ., ο Αλμπαϊράκ μετέβη στην Ουάσιγκτον για ένα συνέδριο που διοργάνωσε ο Γιαλσιντάγκ στο Trump International Hotel. Και στο μέσον της εκδήλωσης ο Κούσνερ κάλεσε τον Αλμπαϊράκ σε μια αυθόρμητη συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο, όπου ο δεύτερος πίεσε τον Τραμπ να μην επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά ρωσικών όπλων.
Αμφότεροι οι ηγέτες προτιμούν τις οικογενειακές ή επιχειρηματικές σχέσεις ως διαύλους επικοινωνίας, εν μέρει επειδή και οι δύο μοιράζονται την υποψία ότι οι υπηρεσίες των κυβερνήσεών τους συνωμοτούν εναντίον τους.

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με τον γαμπρό του, υπουργό Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπαϊράκ. 

Ο όρος «βαθύ κράτος» εμφανίστηκε στην Τουρκία δεκαετίες προτού γίνει της μόδας μεταξύ των υποστηρικτών του Τραμπ και οι σύμβουλοι του Ερντογάν λένε ότι έχει διαπαιδαγωγήσει τον Τραμπ, δίνοντας έμφαση στον κοινό αγώνα τους κατά των κατεστημένων δυνάμεων στο εσωτερικό των κυβερνήσεών τους.
«Οι ΗΠΑ έχουν εγκαθιδρύσει μια τάξη πραγμάτων που μπορούμε να αποκαλέσουμε “βαθύ κράτος”, το οποίο ορθώνει εμπόδια», είπε ο Ερντογάν την περασμένη άνοιξη, εξηγώντας την ελπίδα του για μια γέφυρα μεταξύ των γαμπρών. «Αυτά τα εμπόδια είναι μία από τις βασικές μας ανησυχίες».
Οι Τραμπ και Ερντογάν δεν είναι φύσει σύμμαχοι. Ο Ερντογάν είναι εκπρόσωπος ενός πολιτικού Ισλάμ που ισχυρίζεται ότι η Δύση βρίσκεται σε παρακμή. Ο Τραμπ είναι ένθερμος εθνικιστής, ο οποίος συχνά αποκηρύσσει τους μουσουλμάνους και ειδικά τους εκπροσώπους του πολιτικού Ισλάμ.
Παράλληλα, έχει συμμαχήσει στενά με ορισμένους από τους μεγαλύτερους αντιπάλους του Ερντογάν, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, καθώς και με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου.

Ο Τραμπ με τη χαρακτηριστική του χειρονομία, η Ιβάνκα και ο «σπουδαίος Τούρκος φίλος» Μεχμέτ Αλί Γιαλσιντάγκ, στα εγκαίνια των πύργων. 

Δέκα χρόνια πριν
Ωστόσο, οι σχέσεις του Τραμπ με την Τουρκία πάνε πίσω δέκα χρόνια, ξεκινώντας από την πρόσκληση του Γιαλσιντάγκ να δραστηριοποιηθεί στην Κωνσταντινούπολη. Ο πεθερός του Γιαλσιντάγκ, ο μεγιστάνας Αϊντίν Ντογκάν, ετοιμαζόταν τότε να κατασκευάσει δύο ουρανοξύστες και ένα εμπορικό κέντρο. Ο γαμπρός του, 55 ετών σήμερα, τον έπεισε ότι πρέπει να βρει έναν διεθνή εταίρο. Ο ίδιος είχε διαπραγματευτεί τη χρήση του ονόματος CNN Turk για το τηλεοπτικό ειδησεογραφικό δίκτυο της οικογένειας και πήγε στη Νέα Υόρκη για να πείσει τον Τραμπ να δανείσει το όνομά του στους πύργους της Κωνσταντινούπολης. Οι ουρανοξύστες εγκαινιάστηκαν το 2012 ως Trump Towers Istanbul. Οι ιδιοκτήτες τους κατέβαλαν στην εταιρεία του προέδρου των ΗΠΑ πέντε έως δέκα εκατομμύρια ετησίως τα πρώτα χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας τους και 100.000 έως ένα εκατομμύριο τον χρόνο πιο πρόσφατα για την άδεια χρήσης του ονόματος, με βάση τα οικονομικά στοιχεία που έχει δημοσιοποιήσει ο Τραμπ. Πάντως, τα κτίρια ήταν οι πρώτοι πύργοι στην Ευρώπη που χρησιμοποίησαν το όνομα Τραμπ και αμφότερες οι οικογένειες θεωρούν επιτυχημένο το εγχείρημα. Ο Ερντογάν, πρωθυπουργός τότε, έκοψε την κορδέλα. Παρόντες ήταν η μεγαλύτερη κόρη του Τραμπ, Ιβάνκα, ο σύζυγός της, Τζάρεντ Κούσνερ, καθώς και ο Γιαλσιντάγκ, ο οποίος έγινε οικογενειακός φίλος.

ΠΗΓΗ: Η Καθημερινή, 13 Νοεμβρίου 2019