Από καιρό διαπιστώνουμε καθημερινά πόσο ρευστό γίνεται το πλανητικό τοπίο με όσα συμβαίνουν στον κόσμο. Οι αμερικανικές εκλογές δημιουργούν ακόμη μια μεγαλύτερη ρευστότητα, ειδικά τώρα στο μεταβατικό στάδιο με ένα Πρόεδρο που φεύγει και ένα άλλο που έρχεται. Λίγη όμως αμφιβολία υπάρχει ότι όσα γίνονται αυτή την ώρα είναι το αποτέλεσμα συμφωνίας ανάμεσα στον Τραμπ και τον Μπάιντεν.
Μπορεί οι επιδιώξεις και στοχεύσεις του καθενός να είναι διαφορετικές αλλά αυτή η υπόγεια συνεργασία εξυπηρετεί και τους δύο. Ειδικά στους πολέμους της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής. Τους μόνους που δεν εξυπηρετεί αυτή η υπόγεια συνεργασία των δύο είναι τους λαούς της Ουκρανίας και της Παλαιστίνης, όπως και πολλούς άλλους λαούς. Αλλά οι λαοί αυτοί είναι σφάγια θυσίας για τα αμερικανικά συμφέροντα.
Κάπως έτσι ανακοινώθηκε η εκεχειρία στον Λίβανο, ενώ φαίνεται ότι θα συνεχιστεί η γενοκτονία των Παλαιστινίων στην Γάζα και την Δυτική Όχθη. Αλλά και εκεί προετοιμάζεται η εξομάλυνση των σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας με το Ισραήλ στο πλαίσιο των συμφωνιών του Αβραάμ.
Θα πετύχουν όλα αυτά; Θα κρατήσει η εκεχειρία στον Λίβανο; Τίποτε δεν είναι βέβαιο. Το τοπίο είναι ρευστό και όλα μπορούν να ανατραπούν.
Παλιότερα μιλούσαμε για επιτάχυνση της ιστορίας, αλλά σήμερα ακόμη και αυτή η έννοια της επιτάχυνσης κινδυνεύει να ξεπεραστεί. Σε όλα αυτά συμβάλλει ασφαλώς και η τεχνολογική επανάσταση που είναι ραγδαία και πολλές φορές ανεξέλεγκτη
Βρισκόμαστε έτσι μπροστά σε νέες γεωπολιτικές πραγματικότητες που επιταχύνονται από την εκλογή Τραμπ, σε μια προσπάθεια της Δύσης και ειδικά των Αμερικανών να ανασυγκροτήσουν το διεθνές σύστημα στη βάση των δικών τους συμφερόντων. Οι πόλεμοι όμως της Ουκρανίας και της Γάζας έδειξαν ότι αυτό είναι αδύνατο χωρίς τη Ρωσία και την Κίνα όπως και μια σειρά από άλλες χώρες που συνθέτουν την πλανητική γεωπολιτική πραγματικότητα.
Έχουμε έτσι από τη μια την Δύση υπό αμερικανική ηγεμονία, με μια μίζερη Ευρώπη να κινδυνεύει να διαλυθεί, περιμένοντας φοβισμένη τον Τράμπ, και από την άλλη τον Παγκόσμιο Νότο, αρκετά ετερόκλητο για την ώρα, που όμως αμφισβητεί την αμερικανική ηγεμονία, ειδικά στο πλαίσιο της ομάδας των BRICS.
Η ύπαρξη των δύο αυτών στρατοπέδων δεν συνιστά και ένα διπολικό κόσμο. Ειδικά στον χώρο του Παγκόσμιου Νότου πέρα από τα κοινά συμφέροντα και τις κοινές επιδιώξεις, υπάρχουν και διαφοροποιήσεις και ανταγωνισμοί. Για παράδειγμα η συμπόρευση των δύο μεγαλύτερων παικτών αυτού του στρατοπέδου, της Κίνας και της Ινδίας, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Γι’αυτό και η Δύση, και ειδικά οι ΗΠΑ, προσπαθούν να επενδύσουν στις διαφορές αυτές
Αυτό που παρατηρούμε, είναι η κατάρρευση του συστήματος που δημιούργησαν οι νικητές του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου με χαρακτηριστικό παράδειγμα την παράλυση των Ηνωμένων Εθνών και ειδικά του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η αποσύνθεση του μεταπολεμικού συστήματος άρχισε βεβαίως με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και το τέλος της διπολικής σταθερότητας που επικράτησε για μερικές δεκαετίες. Η απώθηση της Ρωσίας από την Δύση και η αντίθεση των Αμερικανών στην ενσωμάτωσή της σ’ένα ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλειας, την οδήγησαν στην σημερινή συμμαχία της με την Κίνα και την ένταξή της στο στρατόπεδο του Παγκόσμιου Νότου.
Κάποιες χώρες επωφελούνται από τις ρωγμές που παρουσιάζονται στο εσωτερικό των δύο στρατοπέδων για να επιβεβαιώσουν τη δική τους όσο γίνεται αυτόνομη πορεία. Η Τουρκία είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της προσπάθειας αυτής. Μέλος του ΝΑΤΟ και στενά δεμένη οικονομικά με την Δύση, αγωνίζεται την ίδια ώρα να επιβεβαιώσει την παρουσία της στον Παγκόσμιο Νότο και ειδικά στον μουσουλμανικό κόσμο.
Στη σημερινή διαίρεση του κόσμου, Ελλάδα και Κύπρος έχουν κάνει μια μονοδιάστατη επιλογή, αυτή της Δύσης, χωρίς επιφυλάξεις, χωρίς υποσημειώσεις, χωρίς αποχρώσεις. Είναι αυτό που αποκαλούν η «σωστή πλευρά της Ιστορίας». Πόσο σωστή είναι, ο χρόνος θα δείξει. Όμως τα ως τώρα αποτελέσματα δεν δείχνουν να εξυπηρετούν τα εθνικά τους συμφέροντα. Η Δύση και οι ΗΠΑ δεν εγγυώνται την ελληνική εθνική κυριαρχία, ενώ αρνούνται επίμονα να καταδικάσουν την Τουρκία για την κατοχή στην Κύπρο, αρνούνται να μιλήσουν για τουρκική εισβολή και κατοχή. Αυτά συμβαίνουν μόνο στην Ουκρανία, όχι στην Κύπρο.
Ακόμη και χωρίς μετακίνηση από τη Δύση, η Αθήνα και η Λευκωσία θα μπορούσαν να υιοθετήσουν μια πολιτική λιγότερο μονοδιάστατη και υποτελή στα αμερικανικά ή τα γερμανικά συμφέροντα, ακόμη και τα ισραηλινά. Με άλλα λόγια, υπάρχει χώρος για μια πολιτική που δεν θα την χαρακτηρίζει η μονομέρεια αν όχι η υποτέλεια, με ανοίγματα στις χώρες του Παγκόσμιου Νότου.
Τα νέα γεωπολιτικά δεδομένα επιτρέπουν αυτή την πολιτική ακόμη και στο πλαίσιο της ΕΕ και του ΝΑΤΟ. Γιατί λοιπόν αυτός ο υπερβάλλων ζήλος να εξυπηρετηθούν τα αμερικανικά και δυτικά συμφέροντα χωρίς ανταλλάγματα για τα δικά μας συμφέροντα;
Μια τέτοια πολιτική όμως εξυπακούει, και στην Αθήνα και την Λευκωσία, ένα σοβαρό κράτος δικαίου, χωρίς λεκέδες που να το εκθέτουν και να το αποδυναμώνουν διεθνώς. Ένα κράτος χωρίς πελατειακές σχέσεις και διαφθορά, ένα υποδειγματικό κοινωνικό κράτος, μια εύρωστη οικονομία και ένα πολυεπίπεδο παραγωγικό μοντέλο, ένα εκπαιδευτικό σύστημα που να παράγει γνώση και πολιτισμό, θα προάγει την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο, ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας στην υπηρεσία των πολιτών και ασφαλώς την ύπαρξη μιας οικολογικής συνείδησης και ευαισθησίας που να προστατεύει το περιβάλλον και την βιοποικιλότητα των οικοσυστημάτων. Αλλά εμείς, πόρρω απέχουμε από ένα τέτοιο κράτος και στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
* Πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής.
