Η ιστορία δύο χρεοκοπιών

Της Ζέζας Ζήκου

Συχνά η Ιστορία εκδικείται: Ο Κώστας Καραμανλής έχασε τις εκλογές, επειδή έχασε -μέσα στην κρίση- δυστυχώς το παιχνίδι στην οικονομία με ένα πρόγραμμα που ομολογούσε με συγκλονιστικό τρόπο: «Δώστε μου την ευκαιρία να το διορθώσω». Πάντως, ένα είναι σίγουρο. Οτι εκείνη τη στιγμή η ελληνική οικονομία ακόμη μπορούσε να σωθεί. «Τα λεφτά υπάρχουν» του Γιώργου Παπανδρέου, όμως, νίκησαν. Και στη συνέχεια όχι μόνο δεν σώθηκε, αλλά καταστράφηκε... Η εθνική κυριαρχία χάνεται, η απειλή είναι συνολική για την ύπαρξη της Ελλάδας, το χάος ενεδρεύει σε όλα τα επίπεδα. Η ελληνική εμπειρία -μέχρι σήμερα- μοιάζει με «ριπλέι» του δράματος της Αργεντινής. Και η Ελλάδα έπασχε ιστορικά από δημοσιονομικά προβλήματα και υψηλό πληθωρισμό, προβλήματα που «λύθηκαν» υποτίθεται με την είσοδό της στην ΟΝΕ το 2001 (όλως τυχαίως, την ίδια στιγμή που η Αργεντινή ετοιμαζόταν να χρεοκοπήσει). Η πρώτη της δεκαετία εντός ΟΝΕ χαρακτηρίστηκε, όπως είχε συμβεί και με την Αργεντινή μετά τη σύνδεσή της με το δολάριο, από ταχύτατη οικονομική ανάπτυξη, χάρη κυρίως στην είσοδο άφθονων, φθηνών πιστώσεων απ’ έξω. Εκείνη όμως την πρώτη δεκαετία η Ελλάδα έχασε μεγάλο μέρος της ανταγωνιστικότητάς της έναντι της Γερμανίας, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που η Αργεντινή έχασε την ανταγωνιστικότητά της έναντι της Βραζιλίας. Η Aργεντινή από το 1991 είχε προσδέσει το πέσο με το αμερικανικό δολάριο, στην ισοτιμία ένα δολάριο προς ένα πέσο. Ωστόσο, ενώ πέτυχε να συντρίψει το τέρας του πληθωρισμού (το 1991 ο πληθωρισμός είχε εκτοξευθεί στο ολέθριο ύψος του 5.000%), έπεσε θύμα του ισχυρού δολαρίου (και κατά συνέπεια του υπερτιμημένου πέσο) που έπληξε βάναυσα τις εξαγωγές της κυρίως προς τη Bραζιλία που είχε υποτιμήσει το νόμισμά της το 1999. Ετσι, εξαναγκάστηκε να αποσυνδέσει το πέσο από το δολάριο και στη συνέχεια να το υποτιμήσει. Οπως η Αργεντινή επλήγη από τις επιπτώσεις της πιστωτικής κρίσης των αναδυόμενων αγορών, το 1997-98, η Ελλάδα επλήγη από τις επιπτώσεις της κρίσης του 2008. Οπως και η Αργεντινή, έτσι και η Ελλάδα θεωρήθηκε αναξιόπιστη από τους διεθνείς επενδυτές. Ενώ οι δείκτες εξυπηρέτησης του χρέους μοιάζουν χειρότεροι για την Ελλάδα απ’ ό,τι ήταν για την Αργεντινή. Το συσσωρευμένο χρέος της Ελλάδας έγινε υπερδιπλάσιο. Ακριβώς την ίδια πορεία είχε η Αργεντινή, έφτασε στην πτώχευση, πήρε τη βοήθεια του ΔΝΤ έναντι σκληρών μέτρων, μπήκε σε βαθιά ύφεση, ο λαός ξεσηκώθηκε, δύο κυβερνήσεις κατέρρευσαν και η ανεργία έφθασε στο 40%. Η μεσαία τάξη και οι επιχειρήσεις καταστράφηκαν και η πραγματική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 11% το 2002. Ο «μοιραίος» υπουργός Οικονομικών της Αργεντινής Ντομίνγκο Καβάλιο διαψεύδει την άποψη ότι η υποτίμηση του πέσο βοήθησε να σταματήσει η ανάληψη χρημάτων από τις τράπεζες. Το ακριβώς αντίθετο συνέβη: οι αναλήψεις πολλαπλασιάστηκαν, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να αναγκαστεί να μετατρέψει τον απλό περιορισμό στο ύψος των αναλήψεων («corralito») σε πλήρη κατάσχεση κάθε τύπου τραπεζικού λογαριασμού («corraln»). Τα «πακέτα σωτηρίας» για την Ελλάδα απέτυχαν εξίσου παταγωδώς με εκείνα της Αργεντινής. Ενώ η Ελλάδα έλαβε πολύ μεγαλύτερη ξένη οικονομική βοήθεια απ’ ό,τι η Αργεντινή - αφού και τα δύο «πακέτα» μαζί ξεπερνούν το 100% του ΑΕΠ της. Tο ΔNT, για να συμμορφώσει τότε τη διεφθαρμένη Aργεντινή, ανέστειλε τις δόσεις των δανείων βοηθείας και την οδήγησε στην κόλαση. Ευτυχώς, δεν τόλμησαν να διακόψουν τις δόσεις προς στην Ελλάδα. Η Αργεντινή, αδυνατώντας τον Δεκέμβριο του 2001 να εξυπηρετήσει ληξιπρόθεσμο εξωτερικό χρέος ύψους σχεδόν 100 δισ. δολαρίων, προχώρησε σε στάση πληρωμών. Αλλά αποπλήρωσε όλο της το επίσημο κρατικό χρέος. Αν πραγματικά οι Ευρωπαίοι θέλουν να επιλύσουν το εφιαλτικό ελληνικό πρόβλημα με ρεαλιστικό, βιώσιμο και οριστικό τρόπο, θα πρέπει να αποδεχθούν τη θέση του ΔΝΤ για γενναίο «κούρεμα» τόσο των ελληνικών ομολόγων που κατέχει η ΕΚΤ όσο και των δανείων των κυβερνήσεων της Ευρωζώνης. Ο Καρλ Μαρξ έγραψε πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα. Στην περίπτωση της Ελλάδας ίσως αποδειχθεί πως η αργεντίνικη τραγωδία θα επαναληφθεί, αλλά σε μεγέθυνση, προβλέπουν οι Κασσάνδρες. Ο φαύλος κύκλος «δάνεια για αποπληρωμή του χρέους -συνταγές που προκαλούν βαθιά ύφεση και μεγαλώνουν το χρέος- νέα δάνεια και νέα Μνημόνια», που διαπιστώνεται με τις οδυνηρές συνέπειες στην πραγματική οικονομία, καθιστά έωλες όλες τις προσπάθειες.