Οι Ρωμιοπούλες στο φως έπειτα από 75 χρόνια

ΤΟ «ΚΥΚΝΕΙΟ ΑΣΜΑ» ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ ΔΕΛΤΑ

Στο αρχοντικό του 19ου αιώνα της Κηφισιάς, στην οικία Στεφάνου και Πηνελόπης Δέλτα, όπου έζησε ως τον θάνατό της το 1941 και όπου στεγάζονται από το 1994 τα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, πραγματοποιήθηκε χθες η παρουσίαση του τρίτομου έργου της συγγραφέως «Ρωμιοπούλες, του μοναδικού μυθιστορήματός της που δεν απευθύνεται σε παιδιά».

Χρειάστηκαν 75 χρόνια και αφού προηγήθηκαν εκδοτικά τα αυτοβιογραφικά της κείμενα οι «Αναμνήσεις», η «Αλληλογραφία», ώστε το «κύκνειο άσμα» της συγγραφέως που χωρίζεται σε τρία μέρη να δει εκδοτικά το φως. Η εξέχουσα συγγραφέας με το ανήσυχο επαναστατημένο πνεύμα και τη βασανισμένη ψυχή αυτοβιογραφείται στις 1.400 σελίδες του βιβλίου που κυκλοφορεί για πρώτη φορά από τις εκδόσεις «Ερμής. Πολλοί από τους ήρωες ή τα γεγονότα του μυθιστορήματος αντιστοιχούν σε πραγματικά πρόσωπα ή γεγονότα που βρίσκουμε στη ζωή της Δέλτα καθώς οι «Ρωμιοπούλες» διατρέχουν την προσωπική ιστορία της συγγραφέως από τον Ιανουάριο του 1895 ως τον Νοέμβριο του 1920 όπου ολοκληρώνεται η δράση του βιβλίου.

«Το μυθιστόρημα αυτό μπορεί να θεωρηθεί μια κατάθεση της προσωπικής της ιστορίας στο κοινό», είπε ο επιμελητής του έργου Αλέκος Π. Ζάννας, δισέγγονος της Π. Δέλτα από την πλευρά του, Παύλου Ζάννα, στον οποίο οι κόρες της εμπιστεύτηκαν το αρχείο της μητέρας τους. Με τις Ρωμιοπούλες, η Δέλτα μάς δίνει ένα συναρπαστικό αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα-ποταμό (roman-fleuve), από τα λίγα που γράφονται στο πρώτο μισό του περασμένου αιώνα στη χώρα μας. «Η Δέλτα επικεντρώνει τη συγγραφή των αναμνήσεών της στην περίοδο της σχέσης της με τον Δραγούμη.
Οι τόποι της δράσης έχουν αλλάξει: η Αλεξάνδρεια έχει αντικατασταθεί από την Αθήνα, η Φρανκφούρτη από τη Βομβάη», εξηγεί ο Αλέκος Π. Ζάννας.

Το αρχοντικό του 19ου αιώνα στην Κηφισιά, όπου η Πηνελόπη Δέλτα έζησε έως τον θάνατό της το 1941

Η κεντρική ηρωίδα του αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος, Δέσποινα Κρινά-Δαπέργολα, μια γυναίκα «εγκλωβισμένη στην κοινωνία αλλά και στο ίδιο το σαρκίο της, αλληλέγγυα με τον γυναικείο πληθυσμό μιας εποχής που ο βίος εκτός οικογενείας ανήκε στους άνδρες και οι γυναίκες παρέμεναν καθηλωμένες στο χρυσό κλουβί τους» ταυτίζεται με την ίδια τη Δέλτα, όπως είπε η ιστορικός Ιωάννα Πετροπούλου. «Αν και πουθενά δεν υπάρχει το ''εγώ'', πρόκειται καθαρά για μια αυτοβιογραφία» είπε η ιστορικός για το «άκρως καταγγελτικό έργο», που αποτυπώνει τις φεμινιστικές τάσεις, «παρά το γεγονός πως η ίδια δεν είχε σχέση με τα κινήματα της εποχής». O πρώτος τόμος με τίτλο «Tο Ξύπνημα», που ακολουθεί πιστά τις νεανικές αναμνήσεις της Δέλτα, καταλήγει στον γάμο της ηρωίδας Δέσποινας Δαπέργολα το 1896 (η ίδια έχει παντρευτεί το 1895). Tο δεύτερο βιβλίο, «H Λάβρα», καλύπτει τα πιο δραματικά γεγονότα της ηρωίδας από το 1907 ως το 1909. O τρίτος τόμος, «Tο Σούρουπο», καλύπτει την περίοδο 1914-1920.

Εικόνα από το εσωτερικό της οικίας Δέλτα

Το ιστορικό πλαίσιο με την έντονη παρουσία του βενιζελισμού διαγράφεται με πλούσια χρώματα. Φωτισμένοι από την αφήγηση της ζωής της, οι τρεις τόμοι του βιβλίου σκιαγραφούν την πλούσια προσωπικότητα της Πηνελόπης Δέλτα, ρίχνοντας παράλληλα φως στις ζωές των μεγαλοαστών γυναικών της εποχής. «Η έκδοση του έργου με 75 χρόνια καθυστέρηση είναι σημαντική, γιατί μας βοηθά να κατανοήσουμε τον κόσμο της Πηνελόπης Δέλτα. Διαβάζοντάς το μπορεί να κατανοήσει κανείς γιατί έδωσε τέλος στη ζωή της» είπε ακόμη ο Αλέκος Ζάννας και πρόσθεσε: «Είχε εμμονή με τον Ιωνα Δραγούμη. Δεν έφυγε από τη ζωή μόνο για την θλίψη της για την είσοδο των Γερμανών αλλά και για έναν έρωτα που δεν εκπληρώθηκε ποτέ».
Η βίλα, το ημερολόγιο και ο τάφος
Κοντά στην οδό Τατοΐου και δίπλα από το κτήμα όπου βρίσκεται ο τάφος της Πηνελόπης Δέλτα που είναι ιδιοκτησία της οικογένειας Σαμαρά υψώνεται η οικία Δέλτα, το σπίτι όπου η συγγραφέας έζησε για 25 χρόνια έως την αυτοκτονία της το 1941, την ημέρα που τα γερμανικά στρατεύματα μπήκαν στην Αθήνα. Το σπίτι της Πηνελόπης Δέλτα, που αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα εκλεκτικισμού, αγοράστηκε από τον πατέρα της Εμμ. Μπενάκη, το 1912, από έναν Αιγυπτιώτη δικηγόρο και δύο χρόνια αργότερα μεταβιβάστηκε στην Πηνελόπη. Το αρχικό οικόπεδο είχε έκταση περίπου 4.750 τ.μ. και περιελάμβανε εκτός από το σπίτι, κοτέτσια, διώροφο στάβλο, πηγάδι, ενώ από το 1919 στον κήπο της οικίας και σε κοντινά κτήματα της οικογένειας καλλιεργούνταν λαχανικά και οπωροφόρα δέντρα.
Μαρτυρίες
Στη βίλα της Κηφισιάς η Πηνελόπη Δέλτα έγραψε τα πιο γνωστά μυθιστορήματά της, ενώ κρατούσε ημερολόγια με μαρτυρίες που αφορούσαν τη ζωή της αλλά και ιστορικά γεγονότα της εποχής. Επίσης, από αυτό το σπίτι έφυγε ο Ελευθέριος Βενιζέλος τη νύχτα της 6ης Ιουνίου όταν έγινε η εναντίον του δολοφονική απόπειρα. Στην οικία Δέλτα μας ξενάγησε ο ιστορικός Τάσος Σακελλαρόπουλος του Τμήματος Ιστορικών Αρχείων και Χειρογράφων του Μουσείου Μπενάκη, το οποίο στεγάζεται στα υπόγεια και στους ορόφους της. Τα αρχεία και η βίλα Δέλτα δέχονται καθημερινά τις επισκέψεις του κοινού από τις 10 π.μ. έως τις 3 μ.μ.
ΝΑΤΑΣΑ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
ΦΩΤΟ: ΓΡΗΡΟΡΗΣ ΧΡΥΣΟΧΟΪΔΗΣ
Το Έθνος, 17-6-2014