Κυπριακό: Μια νέα φάση που διασυνδέεται με την τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο

Στέφανος Κωνσταντινίδης

Πολιτική αφέλεια

Μόνο πολιτικά αφελείς μπορεί να αποδίδουν την τεχνητή κρίση που δημιούργησε η Άγκυρα στις συνομιλίες για το Κυπριακό, και να δικαιώνουν μάλιστα και 100% τον Ακιντζί, σε μιαν ασήμαντη αφορμή, την ψήφιση από την κυπριακή Βουλή ενός σχολικού κανονισμού ολιγόλεπτης αναφοράς στο ενωτικό δημοψήφισμα του 1950. Μόνο τυφλοί πολιτικά δεν βλέπουν ότι η Τουρκία εντάσσει το θέμα αυτό σε μια γενικότερη τεχνητή κρίση που έχει δημιουργήσει με καθημερινές απειλές εναντίον της Ελλάδας στο Αιγαίο. Και προσπαθούν να κατευνάσουν τον Ακιντζί, προσφέροντάς του γην και ύδωρ, σαν να προκλήθηκε η κρίση από τον εκπρόσωπο του Ερντογάν στα κατεχόμενα και όχι από την ίδια την Άγκυρα. Αυτοί οι άνθρωποι θέλουν να λύσουν το Κυπριακό με συνεχείς παραχωρήσεις που οδηγούν σε ένα μόρφωμα δομημένο στις φυλετικές διακρίσεις, μόρφωμα δύο κρατών εξαρτημένων από την Άγκυρα, τους Αγγλοαμερικανούς και το ΝΑΤΟ. Και όπου οι θεμελιώδεις δημοκρατικές διαδικασίες λειτουργίας του κράτους και τα ανθρώπινα δικαιώματα θα καταπατούνται για να ικανοποιηθούν τα τουρκικά γεωπολιτικά συμφέροντα.

Λέκτηκε ότι η κρίση είναι συνδεδεμένη με το επερχόμενο δημοψήφισμα στην Τουρκία και ότι ο Ερντογάν είναι υποχρεωμένος να ανεβάζει τους τόνους για να ικανοποιεί το εθνικιστικό κόμμα των Γκρίζων Λύκων που τον στηρίζει. Μολονότι αυτό έχει μια βάση αλήθειας, δεν είναι ο κύριος λόγος που οδηγεί τον Ερντογάν σε αυτή την πολιτική συμπεριφορά, αλλά μια σειρά προβλημάτων που έχουν να κάνουν με την εσωτερική αστάθεια της Τουρκίας, πολιτική και οικονομική, και με τη διαχείριση της εξωτερικής της πολιτικής με πολλαπλά αδιέξοδα. Οι σχέσεις με τη Ρωσία δεν είναι μέλι-γάλα όπως πολλοί νομίζουν. Η Μόσχα κρατεί υπό πίεση την Τουρκία. Πολλές από τις κυρώσεις που επέβαλε στην Άγκυρα παραμένουν σε ισχύ και οι σχέσεις στο μέτωπο της Συρίας δεν είναι ιδανικές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το κουρδικό Κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) που ελέγχει σημαντικές περιοχές της Συρίας, διατηρεί πάντα διπλωματικό γραφείο στη Μόσχα. Την ίδια ώρα, οι σχέσεις με τη Δύση παραμένουν δύσκολες. Ο Ερντογάν ελπίζει σε καλύτερες σχέσεις με τον Τραμπ, αλλά η στρατηγική επιλογή των ΗΠΑ για χειραφέτηση των Κούρδων της περιοχής που έχει υιοθετηθεί από τη δεκαετία του '70 και υποστηρίζεται και από το Ισραήλ,  δύσκολα θα αλλάξει. Νέο επίσης δεδομένο, οι σχέσεις της Τουρκίας με το Ιράν έχουν χειροτερεύσει τον τελευταίο καιρό με την Τεχεράνη να αξιώνει από την Άγκυρα να αποσύρει τα στρατεύματά της τόσο από το Ιράκ όσο και από τη Συρία. Αν η Άγκυρα επιλέξει να στηρίξει την εκστρατεία Τραμπ εναντίον του Ιράν, θα βρεθεί αντιμέτωπη ακόμη και με τη Μόσχα που παραμένει στενός σύμμαχος του Ιράν.

Ουσιαστικά αυτή τη στιγμή η Άγκυρα δεν διαθέτει έναν σταθερό σύμμαχο στην περιοχή και προσπαθεί να ισορροπεί με διάφορες πρόσκαιρες συμμαχίες. Η εξάρτησή της δε από τη Δύση, οικονομική και στρατιωτική, πέρα από τις ρητορικές αντιδυτικές κορώνες, είναι ουσιαστική.

Η πολιτική της Άγκυρας, επομένως, στο Κυπριακό διασυνδέεται με τη συνολική αντιμετώπιση των προβλημάτων  που έχουν να κάνουν με την εξωτερική της πολιτική, αλλά και τα εσωτερικά της προβλήματα. Και με κανένα τρόπο δεν θα διευκολύνει λύση που θα της αποστερεί τον γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό έλεγχο της Κύπρου. Και εδώ έγκειται και η πολιτική μυωπία όσων στη Λευκωσία ζουν με τη φαντασίωση ότι η υιοθέτηση από την Κυπριακή Βουλή ενός κανονισμού αναφοράς στο ενωτικό δημοψήφισμα, χάλασε τάχατες το «καλό» κλίμα! Στην Αθήνα φαίνεται να συνειδητοποιούν αυτή την πραγματικότητα και γι' αυτό δεν επέτρεψαν ώς τώρα τη διολίσθηση του Αναστασιάδη και των συμμάχων του -ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ- προς τις τουρκικές θέσεις. Και δεν πρόκειται για πολιτική Κοτζιά μονάχα όπως κάποιοι νομίζουν, αλλά για μια πολιτική που υποχρεώθηκε να υιοθετήσει και ο Τσίπρας και ένα πλειοψηφικό ρεύμα στον ΣΥΡΙΖΑ. Καθ' ότι ο σημερινός ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι αυτός του 4% που στήριξε κάποτε το σχέδιο Ανάν. Από αριστερά δέχεται την πίεση του ΚΚΕ, ενώ και τα ευρύτερα μικροαστικά στρώματα, ακόμη και μεσοαστικά στρώματα, που είναι το πολιτικό του στήριγμα, δεν ευνοούν μια πολιτική παράδοσης της Κύπρου στις ορέξεις της Άγκυρας η οποία θα είχε συνέπειες και για το Αιγαίο. Θα ήταν επομένως τεράστιο πολιτικό σφάλμα να κατοχυρωθεί δικαίωμα στην Άγκυρα να επεμβαίνει στα εσωτερικά της Κυπριακής Δημοκρατίας, ακόμη και πριν λυθεί το Κυπριακό! Και προς αυτή την κατεύθυνση οδεύουν ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ με την πρόταση που κατατέθηκε στην Κυπριακή Βουλή από τον ΔΗΣΥ, να μεταφερτούν αρμοδιότητες της Κυπριακής Βουλής στο υπουργείο Παιδείας για κάποια θέματα που αφορούν στην Εκπαίδευση. Διότι, ανεξάρτητα αν είναι σωστή ή λάθος ως πρόταση, ο στόχος της είναι να ικανοποιήσει την Άγκυρα. Και υποβάλλεται μετά το τουρκικό τελεσίγραφο, προκειμένου να επιστρέψει η τουρκική πλευρά στις συνομιλίες. Και ασφαλώς άπαξ και της κατοχυρωθεί αυτό το δικαίωμα, η Τουρκία θα κρατά την Κυπριακή Δημοκρατία υπό μόνιμο εκβιασμό και για άλλα πολύ πιο σοβαρά θέματα, όπως αυτό του φυσικού αερίου. Και βεβαίως πολιτική αφέλεια είναι επίσης να πιστεύουν κάποιοι ότι, μετά το δημοψήφισμα στην Τουρκία, θα αλλάξει η τουρκική πολιτική στο Κυπριακό. Πόσες φορές μας έχουν ανακοινώσει, πως ο Ερντογάν θα αλλάξει μετά τις εκλογές, ο Ερντογάν θα αλλάξει μετά τη νίκη του πάνω στους στρατιωτικούς, ο Ερντογάν θα αλλάξει τώρα που δεν επηρεάζεται από τον Γκιουλέν... Έλεος! Ο Ερντογάν είναι εκεί για δεκαπέντε χρόνια! Και ξέρει τι θέλει! Στη Λευκωσία τον αγιοποίησαν, αγιοποίησαν ύστερα τον Ταλάτ, ύστερα τον Ακιντζί. Πότε θα καταλάβουν κάποιοι ότι η πολιτική δεν είναι θέμα «αγίων» αλλά συμφερόντων;

 

* Kαθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.